Ο ουρανός και οι πλανήτες αυτή την εβδομάδα, απο 21-12 έως και 27-12
Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)
Δευτέρα, 21 Δεκεμβρίου
Απόψε αναζητήστε πάνω από τη Σελήνη (σε αύξουσα φάση) τα δύο ή τρία λαμπρότερα αστέρια του μικρού Κριού. Έχουν παραταχθεί σχεδόν οριζόντια.
Αυτή είναι η μεγαλύτερη νύχτα του χρόνου στο βόρειο ημισφαίριο. Νότια του ισημερινού είναι η μεγαλύτερη ημέρα. Ο χειμώνας στο βόρειο ημισφαίριο και το καλοκαίρι στο νότιο ημισφαίριο ξεκινούν με το ηλιοστάσιο: 4:48 διεθνής ώρα ή 6:48 πμ ώρα Ελλάδος στις 22 Δεκεμβρίου. Τώρα ο Ήλιος φτάνει στη νοτιότερή του απόκλιση και αρχίζει την εξάμηνη επιστροφή του προς το βορρά.
Η Σελήνη φτάνει σε περίγειο, το πλησιέστερο σημείο της τροχιάς της γύρω από τη Γη, στις 11:00 πμ. Βρίσκεται 368.417 χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από εμάς.
Τρίτη, 22 Δεκεμβρίου
Παρά το γεγονός ότι ο Άρης είναι ο πιο αμυδρός από τους τρεις πλανήτες στον πρωινό ουρανό, ξεχωρίζει χάρη στο χρώμα του και τη θέση του, σχεδόν σε ίση απόσταση ανάμεσα στον Δία και την Αφροδίτη. Σήμερα το πρωί ο κόκκινος πλανήτης περνάει 3° βόρεια του Στάχυ. Με τηλεσκόπιο ο Άρης έχει έναν δίσκο μόλις 5″ σε διάμετρο.
Η βροχή διαττόντων Αρκτίδες κορυφώνεται απόψε. Το ακτινοβόλο σημείο, εκεί απ’ όπου φαίνεται να προέρχονται τα μετέωρα, βρίσκεται στον αστερισμό της Μεγάλης Άρκτου. Τα καλά νέα: το ακτινοβόλο είναι ορατό στον βορρά όλη τη νύχτα. Τα κακά νέα: η Σελήνη, σχεδόν Πανσέληνος, είναι στον ουρανό επίσης για το μεγαλύτερο μέρος της νύχτας. Σε μια κανονική χρονιά οι παρατηρητές, κάτω από ιδανικές συνθήκες, μπορούν να δουν μέχρι 10 μετέωρα ανά ώρα, αλλά με το φεγγάρι απόψε θα είστε τυχεροί αν δείτε 2 μετέωρα ανά ώρα. Η καλύτερη παρατήρηση θα μπορούσε να γίνει στη μισή ώρα μετά τη δύση της Σελήνης (περίπου στις 5 πμ) και πριν αρχίσει το λυκαυγές.
Η Σελήνη φέγγει απόψε στον Ταύρο, με τις Πλειάδες πάνω και στα αριστερά της και τον Αλντεμπαράν κάτω και στα αριστερά της.
Τετάρτη, 23 Δεκεμβρίου
Η Σελήνη, σχεδόν Πανσέληνος, λάμπει κοντά στον πορτοκαλή Αλντεμπαράν και θα τον κρύψει απόψε. Η απόκρυψη είναι ορατή το βράδυ (περίπου από τις 8:10 μμ και μέχρι τις 9:10 μμ). Το φαινόμενο είναι ορατό από την Ευρώπη και τη βόρεια Ασία και μπορείτε να το παρακολουθήσετε ζωντανά εδώ: http://www.virtualtelescope.eu/webtv/
Αρχή της απόκρυψης
Πέμπτη, 24 Δεκεμβρίου
Ο Ερμής συνεχίζει να αναρριχάται ψηλότερα στον ουρανό το βράδυ. Για τους παρατηρητές στα μέσα βόρεια γεωγραφικά πλάτη, αυτό το βράδυ ο Ερμής βρίσκεται περίπου 7° ψηλά στα νοτιοδυτικά 30 λεπτά μετά τη δύση του Ηλίου. Ο πλανήτης λάμπει με μέγεθος -0,7, οπότε θα ξεχωρίζει εύκολα με ένα ζευγάρι κιάλια. Αφού τον βρείτε με τα κιάλια, προσπαθήστε να τον εντοπίσετε και με γυμνό μάτι. Η θέα θα βελτιωθεί κατά τις επόμενες ημέρες, καθώς ο Ερμής θα πλησιάζει σε μέγιστη αποχή την 28η Δεκεμβρίου.
Παρασκευή, 25 Δεκεμβρίου
Καλά Χριστούγεννα!
Πανσέληνος στις 1:12 μμ.
Ο Άγιος Βασίλης πιθανότατα δεν θα χρειαστεί τη βοήθεια του Ρούντολφ φέτος, αφού η Πανσέληνος θα φωτίζει τον χριστουγεννιάτικο ουρανό. Αυτή είναι η πρώτη Πανσέληνος μετά το 1977 που συμβαίνει την ημέρα των Χριστουγέννων. Η επόμενη θα είναι το 2034.
Σάββατο, 26 Δεκεμβρίου
Τώρα ο Ερμής αρχίζει να λάμπει εντονότερα χαμηλά στα δυτικά-νοτιοδυτικά το σούρουπο. Ο Αλτάιρ, 32° ψηλότερα, ίσως να σας βοηθήσει στον εντοπισμό του πλανήτη.
Καθώς τελειώνει το λυκόφως και βγαίνουν τα αστέρια, θα βρείτε τον λαμπρό Βέγα να λάμπει στα βορειοδυτικά στο ίδιο ύψος με την εξίσου λαμπρή Αίγα, που είναι στα βορειοανατολικά. Αυτή η κατάσταση ισορροπίας των δύο λαμπρών άστρων Βέγα και Αίγας συμβαίνει πάντα κατά τη διάρκεια του λυκόφωτος γύρω στην περίοδο των Χριστουγέννων.
Κυριακή, 27 Δεκεμβρίου
Αυτή είναι η εποχή του έτους όπου ο Μ31, ο γαλαξίας της Ανδρομέδας, περνάει από το ζενίθ όταν θα έχει βραδιάσει (στα μέσα βόρεια γεωγραφικά πλάτη). Ο ακριβής χρόνος εξαρτάται από το γεωγραφικό μήκος. Με κιάλια, ο γαλαξίας εντοπίζεται κοντά στο «γόνατο» της μυθικής φιγούρας του αστερισμού της Ανδρομέδας. Η Σελήνη σήμερα το βράδυ ανατέλλει περίπου μία ώρα αφότου ο γαλαξίας φτάσει στο ζενίθ.
Λάμποντας με μέγεθος -2,1, ο Δίας ξεχωρίζει ανάμεσα στα αστέρια του ανατολικού Λέοντα γύρω στις 23:00. Αυτή την εβδομάδα, ο γίγαντας πλανήτης βρίσκεται περίπου στις 45 μοίρες στο νότο πριν το λυκαυγές. Με τηλεσκόπιο ο δίσκος του έχει διάμετρο 39″ και τουλάχιστον δύο παράλληλες ζώνες φαίνονται στην ατμόσφαιρά του, που διαρκώς μεταβάλλεται.
Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer’s Guide: “Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια.” Χωρίς αυτά, “ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος.”
Ο Θεόδωρος Γιαουρτσής φωτογράφησε τον κομήτη Catalina C/2013 από τη Θεσσαλονίκη με το διοπτρικό τηλεσκόπιο Skywatcher 80/600 και την κάμερα Atik 314L. (Astronomy Club of Thessaloniki, Greece (www.ofa.gr))
Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από τον βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).
ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
Εδώ θα δείτε έναν χάρτη με τις ακριβείς θέσεις του κομήτη Catalina, που κάνει μια καλή εμφάνιση στον ουρανό του βόρειου ημισφαιρίου, όχι όμως τόσο εντυπωσιακή όσο αναμενόταν.
Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.
Ο Ερμής (μέγεθος -0,6) βγαίνει από το φως της δύσης του Ήλιου. Κοιτάξτε 30 με 45 λεπτά μετά το ηλιοβασίλεμα λίγο πάνω από τον νοτιοδυτικό ορίζοντα. Όσο αργότερα την εβδομάδα τόσο το καλύτερο. Ο Ερμής θα κάνει μια πολύ καλή εμφάνιση στο τέλος αυτής της εβδομάδας και στο νέο έτος.
Ο Κρόνος, η Αφροδίτη, ο Άρης, και ο Δίας σχηματίζουν μια διαγώνια γραμμή νωρίς το λυκαυγές, από τα νοτιοανατολικά μέχρι και τα νότια, με αυτή τη σειρά. Η Αφροδίτη είναι η πιο λαμπρή, με μέγεθος -4,2, αλλά βρίσκεται και πιο χαμηλά από τους τρεις. Ο Δίας είναι -2,1, ενώ ο Άρης, ανάμεσά τους (πιο κοντά στην Αφροδίτη) είναι πολύ πιο αμυδρός, με μέγεθος +1,4. Η Αφροδίτη χαμηλώνει σε ύψος, ο Δίας και ο Άρης ανεβαίνουν ψηλότερα. Τώρα οι δυο πιο λαμπροί πλανήτες απέχουν 60 μοίρες. Πιο δύσκολα εντοπίζεται ο Κρόνος, χαμηλά κάτω και στα αριστερά της Αφροδίτης.
Ο Κρόνος βρίσκεται στο φως της ανατολής του Ήλιου, πολύ πιο κάτω από την Αφροδίτη.
Ο Ουρανός (μέγεθος +5,8, στους Ιχθύες) και ο Ποσειδώνας (μέγεθος +7,9, στον Υδροχόο) είναι ψηλά στα νότια νωρίς το βράδυ. Εδώ θα βρείτε αναλυτικούς χάρτες για τις θέσεις του Ουρανού και του Ποσειδώνα.
