Ο ουρανός και οι πλανήτες αυτή την εβδομάδα, από 22-1 έως 28-1
Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
από 22-1 έως και 28-1 (Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)
Δευτέρα, 22 Ιανουαρίου
Η Σελήνη, σε αύξουσα φάση, λάμπει σε μια έναστρη περιοχή του χειμερινού ουρανού. Κοιτάξτε ανατολικά νωρίς το βράδυ. Πάνω αριστερά της Σελήνης λάμπει η φωτεινή Αίγα. Λίγο πιο πάνω και δεξιά από τη Σελήνη είναι ο πορτοκαλί Αλντεμπαράν. Κάτω αριστερά της Σελήνης είναι ο Κάστορας και ο Πολυδεύκης. Κάτω δεξιά της Σελήνης είναι ο πορτοκαλί Μπετελγκέζ, στον ώμο του Ωρίωνα.
Ο αστεροειδής 4 Εστία χαράσσει μια αργή πορεία μέσα από τον αστερισμό του Ταύρου αυτό το μήνα. Απόψε, βρίσκεται κοντά σε ένα αστέρι μεγέθους 4,9, όχι μακριά από το διάσημο νεφέλωμα του Καρκίνου (M1). Η πρόκληση είναι ότι υπάρχει μια φωτεινή Σελήνη κοντά. Με μέγεθος 7,1, η Εστία είναι αρκετά φωτεινή. Φαίνεται εύκολα με κιάλια ή ένα μικρό τηλεσκόπιο ακόμη και με το φως του φεγγαριού στο υπόβαθρο. Θα δείτε τον αστεροειδή της κύριας ζώνης ως σημείο φωτός περίπου 5,5′ δυτικά-νοτιοδυτικά του αστέρα 114 του Ταύρου.
Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 10:24 μμ.
Τρίτη, 23 Ιανουαρίου
Με την Σελήνη στον ουρανό, μόνο τα φωτεινότερα αντικείμενα βαθέως ουρανού είναι εύκολα ορατά. Αλλά όμως ξυπνάτε νωρίς, ένα από τα καλύτερα διαθέσιμα αντικείμενα είναι το M13, το μεγάλο σφαιρωτό σμήνος στον Ηρακλή. Θα βρείτε το βρείτε περίπου 40° πάνω από τον ανατολικό ορίζοντα στις 4:30 πμ. Το σμήνος βρίσκεται κοντά στο μεγέθους 3,5 η του Ηρακλή, περίπου 2,5° νότια αυτού του άστρου. Ή, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τα φωτεινά αστέρια, τον Βέγα στη Λύρα και τον Αρκτούρο στον Βοώτη για να το εντοπίσετε. Απλά βρείτε αυτά τα δύο αστέρια στον ουρανό και σχεδιάστε μια φανταστική γραμμή μεταξύ τους. Ξεκινώντας από τον Βέγα και πηγαίνοντας προς τα νοτιοδυτικά, το Μ13 είναι στο ένα τρίτο της απόστασης από τον Βέγα στον Αρκτούρο.
Το σμήνος εκτείνεται περίπου 20′ στον ουρανό και λάμπει με συνολικό μέγεθος 5,8. Είναι ορατό με γυμνό μάτι κάτω από σκοτεινές συνθήκες. Όμως, η Σελήνη σήμερα το πρωί πιθανότατα θα δυσκολέψει τον εντοπισμό του με γυμνό μάτι.
Ευτυχώς, με κιάλια ή οποιοδήποτε τηλεσκόπιο φαίνεται εύκολα. Μεγαλύτερα τηλεσκόπια θα αναδείξουν απλώς έναν αυξανόμενο αριθμό μελών αυτού του αρχαίου σμήνους, τα οποία αριθμούν περισσότερα από 100.000.
Παρατηρητές με μεγαλύτερα τηλεσκόπια (8 ίντσες ή περισσότερο) μπορεί ακόμη και να αρχίσουν να διακρίνουν συστάδες αστέρων μέσα στο πιο σφαιρικό γενικό σχήμα του σμήνους.
Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 6:16 μμ.
Τετάρτη, 24 Ιανουαρίου
Ο Άρης εμφανίζεται σιγά-σιγά ως αντικείμενο νωρίς στον πρωινό ουρανό. Ο Κόκκινος Πλανήτης λάμπει με μέγεθος 1,3 και είναι σχεδόν 3 ° ψηλά στα νοτιοανατολικά 40 λεπτά πριν από την ανατολή του ηλίου σήμερα το πρωί. Πλησιάζει τον Ερμή, τώρα 2° στα δυτικά του (πάνω δεξιά), με ένα πολύ φωτεινότερο μέγεθος -0,3. Οι δυο τους θα συνεχίσουν να έρχονται πιο κοντά μέρα με τη μέρα μέχρι να περάσουν σε απόσταση 0,2° ο ένας από τον άλλο το πρωί της 27ης. Σίγουρα θα μιλήσουμε για αυτό το γεγονός την επόμενη εβδομάδα.
Το φωτεινότερο αντικείμενο στον πρωινό ουρανό είναι η Αφροδίτη, μεγέθους -4, η οποία «κρέμεται» στο βάθος πάνω δεξιά (δυτικά) του Ερμή και του Άρη. Και οι τρεις πλανήτες βρίσκονται τώρα στον Τοξότη, του οποίου τα αμυδρά αστέρια εξαφανίζονται γρήγορα καθώς συνεχίζεται το λυκόφως. Η Αφροδίτη βρίσκεται σε ύψος περίπου 12,5° 40 λεπτά πριν από την ανατολή του ηλίου και είναι εύκολο να παρατηρηθεί ακόμη και στον φωτεινό ουρανό. Με φαινόμενο πλάτος 13″, η ημισέληνος φάση της Αφροδίτης – περίπου 84% φωτισμένη – είναι εύκολα διακριτή μέσω ενός τηλεσκοπίου.
Ο Ερμής βρίσκεται επίσης σε φάση ημισελήνου, περίπου 82% φωτισμένος. Εκτείνεται λιγότερο από το ήμισυ του πλάτους της Αφροδίτης, όμως, στα 6″. Ο Άρης φαίνεται μικρότερος ακόμα, μόλις 4″, με τον δίσκο του να φαίνεται πλήρως φωτισμένος.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 12:03 μετά τα μεσάνυχτα.
Πέμπτη, 25 Ιανουαρίου
Πανσέληνος στις 7:55 μμ.
Είναι ακόμα Ιανουάριος, αλλά ο Λέων, το “ανοιξιάτικο λιοντάρι” εμφανίζεται ήδη στην ανατολή νωρίς το βράδυ. Ο Λέων φιλοξενεί τη λαμπρή Σελήνη για τις επόμενες δύο νύχτες, όπως φαίνεται παρακάτω.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 7:55 μμ.
Παρασκευή, 26 Ιανουαρίου
Λίγο περισσότερο από τρεις ώρες μετά το ηλιοβασίλεμα, βρείτε τη συστάδα αστεριών Πλειάδες στο ψηλότερο σημείο της στον ουρανό. Το σμήνος αυτό φθάνει στην ίδια θέση στον ουρανό σχεδόν 4 λεπτά νωρίτερα κάθε ημέρα λόγω της περιστροφής της Γης γύρω από τον ήλιο. Στα τέλη Απριλίου, οι Πλειάδες θα εμφανιστούν χαμηλά στα δυτικά βορειοδυτικά στο σούρουπο. Γύρω στις 20 με 21 Μαΐου θα είναι στη μακρινή πλευρά του ήλιου, άρα μη ορατές από τη Γη.
Σάββατο, 27 Ιανουαρίου
Αυτήν την κρύα εποχή του χρόνου, η υπενθύμιση της θερμής εποχής είναι πάντοτε καλοδεχούμενη. Κοιτάξτε στον πρωινό ουρανό για μια προεπισκόπηση του θερινού ουρανού. Το καλοκαιρινό τρίγωνο με τα τρία του αστέρια έχει ήδη σηκωθεί στον ουρανό τόσο που να φαίνεται εύκολα στον ανατολικό ουρανό μία ώρα πριν την ανατολή του ήλιου. Οι γνωστοί καλοκαιρινοί αστερισμοί του Τοξότη και του Σκορπιού φαίνονται στα νοτιοανατολικά.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 9:34 μμ.
Κυριακή, 28 Ιανουαρίου
Οι παρατηρητές από τα βόρεια γεωγραφικά πλάτη απολαμβάνουν τη θέα του κραταιού Περσέα ψηλά στον ουρανό αυτό το μήνα. Αυτός ο αστερισμός είναι πλημμυρισμένος από αστέρια και σμήνη αστέρων στον εξωτερικό βραχίονα του γαλαξία. Το διπλό σμήνος είναι πάντα θεαματικό. Προσπαθήστε να εντοπίσετε και το ανοιχτό σμήνος M34 με τηλεσκόπιο ή κιάλια. Αυτό το μέτριο σε μέγεθος σμήνος από μέσης ηλικίας αστέρια βρίσκεται περίπου 1400 έτη φωτός από τη Γη και είναι μέρος μιας ομάδας από σμήνη αστέρων που σχετίζονται μεταξύ τους που περιλαμβάνει τις Πλειάδες και το σμήνος του άλφα του Περσέα (μια μικρή ομάδα αστεριών γύρω από τον Μιρφάκ, το λαμπρότερο αστέρι στον Περσέα. Όλα αυτά τα αστέρια φαίνονται ιδιαίτερα όμορφα με φόντο έναν σκοτεινό χειμερινό ουρανό.
Για να σηματοδοτήσει τα 20 χρόνια του Mars Express της ESA, η ομάδα High Resolution Stereo Camera (HRSC) δημιούργησε ένα νέο μωσαϊκό χρωμάτων: τον Άρη όπως ποτέ άλλοτε. Το μωσαϊκό αποκαλύπτει το χρώμα και τη σύνθεση της επιφάνειας του πλανήτη με εκπληκτική λεπτομέρεια. Ο αξιόπιστος προσδιορισμός των ακριβών χρωμάτων της επιφάνειας είναι δύσκολος λόγω των μεταβλητών ποσοτήτων σκόνης στην ατμόσφαιρα του Άρη. Αυτή είναι μια προσομοιωμένη άποψη του Άρη από ένα πλεονεκτικό σημείο 2500 χιλιόμετρα πάνω από το κολοσσιαίο σύστημα φαραγγιών Valles Marineris, με ζωηρά χρώματα και υψηλότερη αντίθεση. Οι πιο σκούρες γκρίζες περιοχές του Άρη αντιπροσωπεύουν γκρι-μαύρη βασαλτική άμμο ηφαιστειακής προέλευσης. Τα ελαφρύτερα κομμάτια δείχνουν αργιλώδη και θειικά ορυκτά. Η μεγάλη ουλή στο πρόσωπο του πλανήτη είναι ο Valles Marineris.
ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.
Ο Ερμής, με μέγεθος -0,2, παραμένει 11° ή 12° κάτω αριστερά από την λαμπρή Αφροδίτη, χαμηλά στην αυγή αυτή την εβδομάδα. Το χρονικό παράθυρο γίνεται πολύ στενό μεταξύ της ανατολής του Ερμή και της αυγής που γίνεται πολύ φωτεινή.
Η Αφροδίτη (μέγεθος -4,0), είναι στα νοτιοανατολικά κατά τη διάρκεια του λυκαυγούς. Βρίσκεται όλο και πιο χαμηλά από εβδομάδα σε εβδομάδα. Η απόσταση του από τον Αντάρη είναι στις 19° στις 21 Ιανουαρίου. Μια εβδομάδα αργότερα θα βρεθούν 27° μακριά.
Ο Άρης έχει μέγεθος +1,3. Ξεπροβάλει πάνω από τον ανατολικό ορίζοντα στη λάμψη του λυκαυγούς. Φαίνεται καλύτερα στον πρωινό ουρανό αυτή την εβδομάδα, αλλά είναι ακόμα αρκετά δύσκολο να εντοπιστεί ακόμα και με κιάλια ή και με τηλεσκόπιο. Έχει μέγεθος +1,3. Είναι σε σύνοδο με τον Ερμή, σε απόσταση ¼°, στις 27 Ιανουαρίου.
Ο Δίας (μέγεθος -2,4, στον Κριό) βρίσκεται στο ψηλότερό του σημείο μετά μετά τις 6:00 μμ., 65 μοίρες πάνω από τον ορίζοντα. Με τηλεσκόπιο, η διάμετρος του δίσκου του είναι μόνο 40 δευτερόλεπτα του τόξου. Δύει περίπου στις 1 πμ.
Ο Κρόνος, με μέγεθος +1,0, στον αμυδρό Υδροχόο, χαμηλώνει στα νοτιοδυτικά νωρίς το βράδυ. Δύει μετά τις 7 μμ.
Ο Ουρανός έχει μέγεθος 5,7 στον Κριό, βρίσκεται ψηλά τις πρώτες πρωινές ώρες, 12° ανατολικά του Δία. Με τηλεσκόπιο, φαίνεται η μικρή διάμετρος του, 3,8 δευτερόλεπτα του τόξου.
Ο Ποσειδώνας, με μέγεθος 7,9, βρίσκεται χαμηλά νωρίς το βράδυ, 21° ανατολικά (πάνω αριστερά) του Κρόνου.
