Ο ουρανός και οι πλανήτες αυτή την εβδομάδα, από 23 Φεβρουαρίου μέχρι και 1 Μαρτίου
Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)
Παρακάτω δίνονται οι ημέρες και οι ώρες, κατά τη διάρκεια αυτής της εβδομάδας, στις οποίες μπορούμε να παρατηρήσουμε με ένα καλό τηλεσκόπιο την περίφημη ερυθρά κηλίδα του Δία. Η παρατήρηση της κηλίδας μπορεί να γίνει μέχρι μια ώρα πριν και μια ώρα μετά την αναγραφόμενη ώρα.
Δευτέρα, 23 Φεβρουαρίου
Βρείτε τις Πλειάδες ψηλά πάνω από το φεγγάρι όταν θα έχει βραδιάσει. Κοιτάξτε στα δεξιά της Σελήνης για τα φωτεινότερα αστέρια του Κριού που έχουν παραταχθεί σχεδόν κάθετα.
Παρά το γεγονός ότι ο Δίας έφτασε σε αντίθεση πριν από 2,5 εβδομάδες (στις 6 Φεβρουαρίου), παραμένει ένα εντυπωσιακό θέαμα από το σούρουπο μέχρι το λυκαυγές. Ο γίγαντας πλανήτης λάμπει με μέγεθος -2,5 ανάμεσα στα αστέρια με φόντο τον ανατολικό Καρκίνο. Στρέψτε το τηλεσκόπιό σας στον Δία και θα δείτε ένα δίσκο διαμέτρου 45’’ που αποκαλύπτει πολλές λεπτομέρειες στην ατμόσφαιρά του.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 2:23 π.μ. της Τρίτης.
Τρίτη, 24 Φεβρουαρίου
Απόψε, η σελήνη βρίσκεται ψηλότερα στον Ταύρο και πιο κοντά, κάτω από τις Πλειάδες. Αύριο βρίσκεται στο ανοιχτό σμήνος των Υάδων.
Ο Ερμής φτάνει σε μέγιστη αποχή στις 6 μ.μ. Βρίσκεται 27 ° δυτικά του ήλιου και εμφανίζεται περίπου 7 ° ψηλά στα νοτιοανατολικά, 30 λεπτά πριν την ανατολή του ηλίου. Ο πιο εσωτερικός πλανήτης λάμπει με μέγεθος 0 και εμφανίζεται ως μια δυσδιάκριτη τελεία με γυμνό μάτι, αλλά ξεχωρίζει εύκολα μέσα από ένα ζευγάρι κιάλια. Για παρατηρητές στο βόρειο ημισφαίριο, η σημερινή πρωινή εμφάνιση του Ερμή είναι η χειρότερη για το 2015. Ωστόσο, από τα νότια του ισημερινού, αυτή είναι η καλύτερη εμφάνιση του πλανήτη για αυτό το έτος. Ανατέλλει δύο ώρες πριν τον Ήλιο και ανεβαίνει 20 ° ψηλά στα ανατολικά, μισή ώρα πριν από την ανατολή του ηλίου .
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 10:14 μ.μ.
Τετάρτη, 25 Φεβρουαρίου
Ο Αλντεμπαράν είναι κοντά στη σελήνη η οποία βρίσκεται στη φάση του πρώτου τετάρτου στις 9:15 μ.μ.
Ο Ποσειδώνας είναι σε σύνοδο με τον ήλιο απόψε. Ο μακρινός πλανήτης έχει χαθεί στην λάμψη του ήλιου, αλλά θα επιστρέψει πριν τον Απρίλιο στον πρωινό ουρανό.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 4:01 π.μ. της Πέμπτης.
Πέμπτη, 26 Φεβρουαρίου
Ο Σείριος Β προβλέφθηκε το 1844 από τον F.W. Bessel, αλλά δεν επιβεβαιώθηκε παρατηρησιακά μέχρι το 1862 και τότε μόνο κατά λάθος, όταν οι έμπειροι κατασκευαστές του μεγαλύτερου τότε διοπτρικού τηλεσκοπίου στον κόσμο εξέταζαν τον αντικειμενικό φακό των 18,5 “, με τον Σείριο Β να έχει τη φήμη ενός «πολύ δύσκολου να διαχωριστεί» αστέρα. Όταν η τροχιά του το κράτησε κρυμμένο στην εκθαμβωτική φωτεινότητα του πρωτεύοντος αστέρα, έμπειροι αστρονόμοι με εξαιρετικά οπτικά το αναζητούσαν μάταια. Τώρα διευρύνεται η γωνιακή του απόσταση και το εξαιρετικά δύσκολο κατόρθωμα έχει γίνει απλώς πολύ απαιτητικό. Τώρα είναι η ώρα για να αντιμετωπίσετε την πρόκληση του Σείριου Β!
Την 31η Ιανουαρίου 1862, ο Alvan Clark, ο μεγάλος κατασκευαστής τηλεσκοπίων και ο γιος του Alvan Graham, έστρεψαν το νέο τους 18,5 ιντσών διοπτρικό τηλεσκόπιο στον αστερισμό του Μεγάλου Κυνός και ανταμείφθηκαν με την πρώτη οπτική παρατήρηση του Σείριου Β, τον λευκό νάνο συνοδό του φωτεινότερου αστέρα στον ουρανό. Το κατόρθωμά τους ύστερα από 150 χρόνια, εξακολουθεί να είναι μια πρόκληση.
Η τροχιακή περίοδος του ζεύγους είναι 50,1 χρόνια. Αυτό σημαίνει ότι ο Σείριος Β έχει ολοκληρώσει τρεις περιστροφές γύρω από τον Σείριο από τότε που τον είδαμε για πρώτη φορά από τον Clark. Ο διαχωρισμός μεταξύ των δύο αστεριών είναι τώρα περισσότερο από 10 δευτερόλεπτα του τόξου (ήταν περίπου 10 ” και τότε στην ανακάλυψή του). Αυτή η απόσταση θα συνεχίσει να αυξάνεται ελαφρώς μέχρι το έτος 2025, όταν ο διαχωρισμός θα φτάσει στα 11,2 “. Με μέγεθος 8,5, ο Σείριος Β είναι 10 πλήρη μεγέθη πιο αμυδρός από τον Σείριο Α με μέγεθος -1,44 (10.000 πιο λαμπρός από τον Σείριο Β), καθιστώντας τον μια υπέροχη πρόκληση για κάθε παρατηρητή.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 11:52 μ.μ.
Παρασκευή, 27 Φεβρουαρίου
Η Αφροδίτη και ο Άρης στον δυτικό ουρανό έχουν μεγαλώσει την μεταξύ τους απόσταση στις 2,7°. Βρείτε τον αμυδρό Άρη κάτω από την Αφροδίτη.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 7:43 μ.μ. το βράδυ και στις 5:39 π.μ. του Σαββάτου.
Σάββατο, 28 Φεβρουαρίου
Πριν την αυγή αυτή την εβδομάδα, μπορείτε να δείτε τον Κρόνο να λάμπει έντονα στο νοτιοανατολικό ουρανό. Ο μεγέθους 0,5 πλανήτης ανατέλλει λίγο πριν από την 1 π.μ. σήμερα το πρωί και ανεβαίνει περίπου 30 ° ψηλά από τη στιγμή που αρχίζει το λυκαυγές. Ο Κρόνος βρίσκεται στα αστέρια του βόρειου Σκορπιού, 0,4 ° βόρεια του μεγέθους 4,1 ν του Σκορπιού. Αν παρατηρήσετε τον πλανήτη μέσα από ένα τηλεσκόπιο, θα δείτε τον 17″ διαμέτρου δίσκο να περιβάλλεται από ένα όμορφο σύστημα δακτυλίων που εκτείνεται στα 38″ και γέρνει 25 ° ως προς τη γραμμή θέασης από τη Γη.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 1:30 π.μ. της Κυριακής.
Κυριακή, 1 Μαρτίου
Αν και ο αστεροειδής 3 Juno έφτασε σε αντίθεση στα τέλη Ιανουαρίου, παραμένει ένας δελεαστικός στόχος από το σούρουπο μέχρι και μετά τα μεσάνυχτα. Με μέγεθος 8,8, ο αστεροειδής εμφανίζεται τώρα στη νοτιοδυτική γωνία του Καρκίνου. Απόψε, ο Juno βρίσκεται 1 ° δυτικά-νοτιοδυτικά του μεγέθους 3,5 βήτα του Καρκίνου.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 9:21 μ.μ.
Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer’s Guide: “Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια.” Χωρίς αυτά, “Ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος.”
Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από το βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).
Ήταν μια πανέμορφη σύνοδος των πλανητών Άρη και Αφροδίτης με την λεπτή ημισέληνο στις 21 Φεβρουαρίου. Η φωτογραφία είναι του Ανδρέα Βοσσινάκη, στον ναυτικό όμιλο Θεσσαλονίκης.
ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.
Ο Ερμής (μέγεθος περίπου 0) φαίνεται πριν την ανατολή του ήλιου, λίγο πάνω από τον ανατολικό-νοτιοανατολικό ορίζοντα.
Η Αφροδίτη (μέγεθος -3,9) και ο Άρης (λιγότερο από 1% φωτεινός από αυτήν, με μέγεθος +1,3) εμφανίζονται μετά τη δύση του ηλίου πάνω από το δυτικό-νοτιοδυτικό ορίζοντα. Είναι κοντά στα σύνορα μεταξύ Ιχθύων και Υδροχόου. Η Αφροδίτη αρχίζει μια μακριά αλλά και αργή πορεία στο βραδινό ουρανό, σαν «Αποσπερίτης» που θα διαρκέσει μέχρι το καλοκαίρι. Είναι ακόμα σε σύνοδο, αν και η απόσταση των δυο πλανητών μεγαλώνει από τις 0,4° που βρέθηκαν στις 20-21 Φεβρουαρίου.
Ο Δίας (με μέγεθος -2,6 στον Καρκίνο) ήταν σε αντίθεση πριν από δύο εβδομάδες. Μετά τις 8:00 μ.μ. αρχίζει να λάμπει ψηλά στο νότο. Πιο κάτω από τον πλανήτη είναι ο Βασιλίσκος. Με τηλεσκόπιο, η φαινόμενη διάμετρός του είναι ακόμα 45 δευτερόλεπτα του τόξου.
Ο Κρόνος (μέγεθος + 0,5, στην κεφαλή του Σκορπιού) βγαίνει στον πρωινό ουρανό στα νοτιοανατολικά μετά τις 2 π.μ. Περίπου 1,5 μοίρα πιο κάτω και στα δεξιά είναι ο βήτα του Σκορπιού, με μέγεθος 2,5, ένα όμορφο διπλό αστέρι! Ακριβώς κάτω από τον πλανήτη και σε μικρότερη απόσταση είναι ο αμυδρότερος ν του Σκορπιού, ένα αρκετά ανοιχτό διπλό αστέρι.
Ο Ουρανός (μέγεθος 5,8, στους Ιχθείς) είναι χαμηλά στα δυτικά στο σούρουπο.
Ο Ποσειδώνας βρίσκεται βυθισμένος στο φως του ήλιου.