Ο ουρανός και οι πλανήτες αυτή την εβδομάδα, από 26-7 έως και 1-8
Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
από 26-7 έως και 1-8 (Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)
Δευτέρα, 26 Ιουλίου
Μια περιοχή του καλοκαιρινού ουρανού που η ιδιαιτερότητά της εκτιμάται καλύτερα αν αφήσουμε το τηλεσκόπιο κατά μέρος και κοιτάξουμε με γυμνό οφθαλμό είναι ο αστερισμός της Ασπίδας. Το κυρίαρχο σημείο του είναι το Αστρικό νέφος της Ασπίδας, ένας πυκνός, φωτεινός όμιλος από αστέρια του γαλαξία μας που καλύπτει ένα μεγάλο μέρος του αστερισμού αυτού. Σε έναν σκοτεινό και διαυγή ουρανό, αυτό το φαινόμενο φαίνεται σαν ένα πραγματικό ατμοσφαιρικό σύννεφο. Με πιο προσεχτική παρατήρηση όμως, η πραγματική φύση του αποκαλύπτεται στον παρατηρητή. Άξια προσοχής και παρατήρησης (με τηλεσκόπιο) είναι το ανοιχτό σμήνος Μ26 και το πολύ όμορφο σφαιρωτό σμήνος Μ11.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 4:37 πμ. της Τρίτης.
Τρίτη, 27 Ιουλίου
Συνεχίζοντας το ταξίδι της πέρα από τους γιγάντιους πλανήτες αυτή την εβδομάδα, η Σελήνη περνά 4° νότια του Ποσειδώνα. Η καλύτερη στιγμή για να δείτε αυτό το ζεύγος, ωστόσο, είναι τις πρώτες πρωινές ώρες, μετά τα μεσάνυχτα της 26ης. Βρίσκονται μαζί στον ανατολικό Υδροχόο, με τον Ποσειδώνα περίπου 8° κάτω από τον «κυκλικό» σχηματισμό στους Ιχθύες.
Ο Ποσειδώνας είναι ένα αμυδρό, αντικείμενο μεγέθους 7,7, ορατό με κιάλια ή τηλεσκόπιο. Το έντονο φως του δορυφόρου μας θα φωτίσει μεγάλο μέρος του ουρανού, κάνοντας τον πλανήτη λίγο πιο δύσκολο να βρεθεί. Ο Δίας, που βρίσκεται σχεδόν 16,5° δυτικά της Σελήνης εκείνη τη στιγμή θα είναι πολύ πιο εύκολο να εντοπιστεί, ακόμα και με μέγεθος –2,8.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 12:28 μετά τα μεσάνυχτα.
Τετάρτη, 28 Ιουλίου
Ορατός πάνω από τον ορίζοντα μετά το ηλιοβασίλεμα σήμερα το βράδυ είναι ο αστερισμός της Παρθένου. Αυτό το μήνα, φιλοξενεί τον αστεροειδή 4 Vesta (Εστία), ο οποίος απόψε βρίσκεται λιγότερο από 1° νοτιοανατολικά του M61, ένα σπειροειδή γαλαξία στη νότια περιοχή του τεράστιου συμπλέγματος της Παρθένου. Η Vesta είναι δύο μεγέθη φωτεινότερη, με μέγεθος 7,4, ενώ ο M61 λάμπει πιο αμυδρός με μέγεθος 9,7. Ο αστεροειδής έχει διάμετρο 525 χλμ. και βρίσκεται μόλις 389 εκατομμύρια χλμ. μακριά. Ο M61 έχει διάμετρο περίπου 100.000 έτη φωτός και βρίσκεται περίπου 60 εκατομμύρια έτη φωτός μακριά.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 6:15 πμ. της Πέμπτης.
Πέμπτη, 29 Ιουλίου
Ο Άρης περνά 0,7° βόρεια του Βασιλίσκου (Regulus), την καρδιά του Λέοντα όταν ο Ήλιος είναι ακόμα στον ουρανό. Μισή ώρα μετά το ηλιοβασίλεμα, το ζευγάρι θα πρέπει να είναι ορατό στα δυτικά, περίπου στην ίδια απόσταση (αν και ο Άρης έχει πλέον μετακινηθεί λίγο βορειοανατολικά του αστεριού). Ο μεγέθους 1,8 Άρης είναι λίγο πιο αμυδρός από το μεγέθους 1,4 αστέρι. Μπορείτε να δείτε τη διαφορά; Καθώς ο ουρανός γίνεται πιο σκοτεινός, θα δείτε ότι ο Άρης έχει μια ξεχωριστή κιτρινωπή λάμψη, σε σύγκριση με το μπλε χρώμα του αστεριού.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 2:06 πμ. της Παρασκευής.
Παρασκευή, 30 Ιουλίου
Η βροχή διαττόντων Υδροχοΐδες κορυφώνεται σήμερα, με μέγιστο αριθμό περίπου 25 μετέωρα ανά ώρα. Η καλύτερη στιγμή για να την παρατηρήσετε είναι νωρίς το πρωί, λίγες ώρες πριν από την αυγή. Δύο ώρες πριν από την ανατολή του Ηλίου, το ακτινοβόλο σημείο, που βρίσκεται κοντά στο αστέρι Skat, 3ου μεγέθους, στον Υδροχόο, έχει ύψος περίπου 30° στο νότο, ακριβώς κάτω αριστερά του Δία. Όσο ψηλότερα φτάσει το ακτινοβόλο σημείο τόσο περισσότερα μετέωρα είναι πιθανό να δείτε, τουλάχιστον, μέχρι να γίνει φωτεινός ο ουρανός.
Δεδομένης της παρουσίας της Σελήνης σε κοντινή απόσταση από τους Ιχθύες, τα αμυδρά πεφταστέρια θα καταστούν αόρατα και ο μέγιστος αριθμός μετέωρων που είναι πιθανό να δείτε είναι πιο κοντά στα 10 ανά ώρα.
Αν και σήμερα είναι η κορύφωση, οι Υδροχοΐδες διαρκούν έως τις 23 Αυγούστου, οπότε θα έχετε πολλά άλλα πρωινά για να αναζητήσετε μετέωρα όταν η Σελήνη φύγει από τον ουρανό.
Σάββατο, 31 Ιουλίου
Ο Κρόνος βρίσκεται σε αντίθεση αύριο το βράδυ. Έχετε ήδη παρατηρήσει ότι οι δακτύλιοι του Κρόνου είναι σαφώς πιο φωτεινοί, σε σύγκριση με τον δίσκο του πλανήτη από ότι συνήθως; Αυτό είναι το φαινόμενο Seeliger και προκαλείται από τα σωματίδια των δακτυλίων που διασκορπίζουν το φως του Ήλιου σε εμάς όταν ο Ήλιος είναι σχεδόν ακριβώς πίσω μας. Οι σκονισμένες επιφάνειες της Σελήνης και του Άρη το κάνουν επίσης. Όχι όμως τα σύννεφα του Κρόνου. Στην περίπτωση του Κρόνου, το εφέ ονομάζεται έτσι από τον Hugo von Seeliger, ο οποίος το μελέτησε λεπτομερώς και δημοσίευσε τα ευρήματά του το 1887.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 3:44 πμ. του Σαββάτου.
Κυριακή, 1 Αυγούστου
Κοιτάξτε στα νοτιοανατολικά αφού πέσει το σκοτάδι, λίγο περισσότερο από ό, τι στα μισά της απόστασης από τον ορίζοντα στο ζενίθ, για το λαμπρό αστέρι Αλτάιρ. Είναι το μάτι του Αετού. Ο Αλτάιρ είναι ένας από τους εγγύτερους αστρικούς μας γείτονες σε μια απόσταση 17 ετών φωτός. Το αστέρι περιστρέφεται γρήγορα, σε τέτοιο βαθμό που το προφίλ του είναι έντονα ελλειπτικό και όχι στρογγυλό. Όχι βέβαια ότι μπορείτε να δείτε οποιοδήποτε σημάδι με οποιοδήποτε συνηθισμένο όργανο που να προϊδεάζει για το σχήμα του!
Παραπάνω δίνονται οι ημέρες και οι ώρες, κατά τη διάρκεια της εβδομάδας αυτής, στις οποίες μπορούμε να παρατηρήσουμε με ένα καλό τηλεσκόπιο (πάνω από 4 ίντσες) την περίφημη ερυθρά κηλίδα του Δία (το χρώμα της είναι ελαφρά πορτοκαλί). Η παρατήρηση της κηλίδας μπορεί να γίνει από 50 λεπτά πριν έως 50 λεπτά μετά την αναγραφόμενη ώρα.
Η «Προβοσκίδα του Ελέφαντα» (Elephant΄s Trunk Nebula) εκτείνεται σε μήκος 20 ετών φωτός. Περιέχει σκοτεινά νέφη που αποτελούν την πρώτη ύλη για το σχηματισμό αστεριών. Η φωτογραφία είναι του Κωνσταντίνου Μπακολίτσα.
ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο:www.spaceweather.com.
Ο Ερμής δεν είναι ορατός στον ουρανό.
Η Αφροδίτη (μέγεθος -3,9) συνεχίζει να λάμπει χαμηλά στα δυτικά στο σούρουπο. Δύει πριν βραδιάσει.
Ο Άρης χάνεται μέσα στο φως του ηλιοβασιλέματος, κάτω και στα δεξιά της Αφροδίτης.
Ο Κρόνος (μέγεθος + 0,2 στον Αιγόκερω) και ο λαμπρότερος Δίας (μέγεθος -2,8, στον Υδροχόο) λάμπουν στα ανατολικά-νοτιοανατολικά όταν αρχίζουν να βγαίνουν τα αστέρια. Ο Κρόνος είναι μόνος του, με σταθερή κίτρινη λάμψη. Αργά το βράδυ, οι δύο πλανήτες είναι ψηλά στα νοτιοανατολικά. Θα φτάσουν στο ψηλότερό τους σημείο στο νότο μετά τις 1 πμ. Ο Κρόνος είναι σε αντίθεση την 1η Αυγούστου και ο Δίας την 19η.
Ο Ουρανός (μέγεθος 5,8, στον Κριό) βρίσκεται ψηλά στα ανατολικά-νοτιοανατολικά πριν την αρχή του λυκαυγούς.
Ο Ποσειδώνας, (μέγεθος 7,8, στον Υδροχόο) είναι 23° ανατολικά του Δία, αρκετά ψηλά στο νότο πριν αρχίσει η αυγή.
