Ο ουρανός και οι πλανήτες αυτή την εβδομάδα, από 26-8 έως 1-9 2024
Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
από 26-8 έως και 1-9 (Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)
Δευτέρα, 26 Αυγούστου
Καθώς ο Αύγουστος προχωρά και οι νύχτες αρχίζουν να γίνονται ψυχρές, το Μεγάλο Τετράγωνο του Πήγασου δεσπόζει στα ανατολικά, ισορροπώντας σε μια γωνία. Τα αστέρια του έχουν μόνο 2ο και 3ο μέγεθος. Αριστερά και κάτω από την αριστερή γωνία του τετραγώνου εκτείνεται η ραχοκοκαλιά του αστερισμού της Ανδρομέδας: τρία αστέρια σε μια ελαφρώς καμπυλωτή γραμμή (συμπεριλαμβανομένης της γωνίας) περίπου τόσο φωτεινά όσο αυτά που σχηματίζουν το τετράγωνο.
Το τελευταίο τέταρτο της Σελήνης συμβαίνει στις 12:26 μ.μ. Μιάμιση ώρα νωρίτερα, ο πλανήτης νάνος 1 Δήμητρα βρίσκεται σε στάση. Το μεγαλύτερο σώμα στην κύρια ζώνη των αστεροειδών βρίσκεται σήμερα στον Τοξότη, λάμποντας με μέγεθος 8,4. Ο ευκολότερος τρόπος για να βρείτε τη Δήμητρα είναι να εντοπίσετε πρώτα το δ του Τοξότη, το αστέρι 3ου μεγέθους που σηματοδοτεί το σημείο όπου η κορυφή του στομίου του αστερισμού της τσαγιέρας ενώνεται με το σώμα του. Η Δήμητρα βρίσκεται λίγο κάτω από 3° νοτιοανατολικά αυτού του άστρου. Απόψε βρίσκεται επίσης περίπου 1,5° βόρεια-βορειοανατολικά του μεγέθους 7,6 σφαιρωτού σμήνους M69.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 5:09 πμ. της Τρίτης.
Τρίτη, 27 Αυγούστου
Η Σελήνη περνά 4,5° βόρεια του Άρη σήμερα το πρωί. Τότε θα βρίσκεται 8° στα αριστερά του Δία. Με μέγεθος -2,2, ο Δίας επισκιάζει οτιδήποτε άλλο σε αυτή την περιοχή του ουρανού.
Ο Ερμής είναι σε στάση στον Λέοντα.
Τετάρτη, 28 Αυγούστου
Ο πλανήτης Άρης βρίσκεται μόλις 1,6 ° βορειοανατολικά του διάσημου νεφελώματος του «Καρκίνου» (το «καβούρι»), σήμερα το πρωί. Καταλογογραφημένο ως M1, το πρώτο αντικείμενο στον κατάλογο των «μη-κομητών» του Charles Messier, είναι ένα υπόλειμμα σουπερνόβα που άφησε ένα τεράστιο αστέρι που παρατηρήθηκε εδώ στη Γη το 1054. Το φωτεινό «νέο» αστέρι παρέμεινε στον ουρανό για μήνες, επισκιάζοντας ακόμη και την Αφροδίτη, αφήνοντας πίσω του ένα κουβάρι αερίου και σκόνης που κάποτε βρισκόταν μέσα και γύρω από το προγονικό αστέρι. Στο κέντρο του νεφελώματος βρίσκεται ένα πάλσαρ, ένα ταχέως περιστρεφόμενο αστέρι νετρονίων του οποίου οι πόλοι εκτοξεύουν δέσμες ακτινοβολίας που σαρώνουν τη Γη κάθε φορά που περιστρέφεται.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 6:47 πμ. της Πέμπτης.
Πέμπτη, 29 Αυγούστου
Η Σαύρα είναι ένας μικρός, αμυδρός αστερισμός – στην πραγματικότητα, μπορεί να μην τον έχετε ακούσει ποτέ. Είναι σε προνομιακό σημείο θέασης απόψε. Κρέμεται στα ανατολικά πάνω από τους πιο γνωστούς αστερισμούς της Ανδρομέδας και του Πήγασου τις ώρες μετά το ηλιοβασίλεμα. Η Σαύρα δεν εμφανίστηκε σε χάρτες αστερισμών μέχρι σχεδόν τον 18ο αιώνα και δεν φιλοξενεί φωτεινά αστέρια ή αντικείμενα του Messier. Το άλφα αστέρι του λάμπει με μέγεθος 3,8. Θα το βρείτε 19° κάτω από το φωτεινότερο, τον γνωστό Ντενέμπ στον Κύκνο, νωρίς απόψε.
Κοντά στο άλφα βρίσκονται δύο από τα μοναδικά αντικείμενα βαθέως ουρανού του αστερισμού: τα ανοικτά σμήνη NGC 7243 και NGC 7209. Λαμπερό με μέγεθος 6,4, το NGC 7243 εκτείνεται περίπου 21′ και βρίσκεται 2,7° δυτικά του άλφα της Σαύρας. Ανάλογα με το μέγεθος του πεδίου σας, μπορεί να δείτε από 30 έως 50 μέλη του σμήνους. Στο κέντρο βρίσκεται το λαμπρότερο αστέρι του, το οποίο λάμπει με μέγεθος 8. Από το NGC 7243, λιγότερο από 4° νοτιοδυτικά, βρίσκεται το πιο αμυδρό σμήνος NGC 7209, μεγέθους 7,7. Αυτό το σμήνος είναι ελαφρώς μεγαλύτερο, εκτείνεται περίπου 25′ στον ουρανό και έχει τέσσερα φωτεινά αστέρια που λάμπουν με χρώμα κίτρινο-χρυσό, σε αντίθεση με τα πιο πολυάριθμα μπλε μέλη της ομάδας.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 2:39 πμ. της Παρασκευής.
Παρασκευή, 30 Αυγούστου
Η Αφροδίτη, ακόμα πολύ χαμηλά στα δυτικά-νοτιοδυτικά μέσα στο βραδινό λυκόφως, ανεβαίνει ψηλότερα μέρα με τη μέρα, ενώ ο ανοιξιάτικος Στάχυς, μόλις ένα εκατοστό της λαμπρότητας του πλανήτη, βυθίζεται όλο και χαμηλότερα. Μπορείτε ακόμα να εντοπίσετε το αστέρι; Χρησιμοποιήστε ένα ζευγάρι κιάλια. Η Αφροδίτη και ο Στάχυς θα βρεθούν σε σύνοδο στις 17 Σεπτεμβρίου.
Σάββατο, 31 Αυγούστου
Αργά αυτά τα βράδια, καθώς πλησιάζει το φθινόπωρο, ο Φομαλχώ, το φθινοπωρινό αστέρι, κάνει την εμφάνισή του πάνω από τον νοτιοανατολικό ορίζοντα. Ο χρόνος ανατολής του θα εξαρτηθεί από το πού ζείτε. Κοιτάξτε δύο γροθιές στο ύψος του βραχίονα, κάτω δεξιά του πρώτου μεγέθους Κρόνου. Μέχρι τις 10 ή 11 μ.μ. δεν θα έχετε κανένα πρόβλημα να τον εντοπίσετε χαμηλά στα νοτιοανατολικά, αν έχετε θέα προς αυτή την κατεύθυνση.
Καθώς η αυγή φωτίζει το πρωί της Κυριακής 1 Σεπτεμβρίου, κοιτάξτε ανατολικά-βορειοανατολικά για την λεπτή ημισέληνο με τον Ερμή 6° κάτω και στα δεξιά της, όπως απεικονίζεται παρακάνω.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 4:17 πμ. της Κυριακής.
Κυριακή, 1 Σεπτεμβρίου
Πως ξέρετε ότι πλησιάζουν οι ημέρες για να ανοίξουν τα σχολεία; Όταν μετά το σούρουπο, η κατσαρόλα της Μεγάλης Αρκτου είναι χαμηλά στα βορειοδυτικά και η Κασσιόπη βρίσκεται στα βορειοανατολικά. Κοιτάξτε λίγο πάνω από το ενδιάμεσο μεταξύ τους σημείο και θα βρείτε το αστέρι 2ου μεγέθους, τον Πολικό.
Ο Κρόνος μαζί με τον μεγάλο δορυφόρο του, τον Τιτάνα, στις 25 Αυγούστου. Φωτογραφία: Moisés Portillo
ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.
Ο Ερμής μόλις που φαίνεται μέσα από την αντανάκλαση της ανατολής του ηλίου στα τέλη αυτής της εβδομάδας. Είναι ακόμα αρκετά αμυδρός. Μέχρι τις 29 Αυγούστου περίπου, δοκιμάστε να τον αναζητήσετε μόλις πάνω από τον ανατολικό-βορειοανατολικό ορίζοντα ξεκινώντας περίπου 30 ή 40 λεπτά πριν από την ανατολή του ηλίου. Χρησιμοποιήστε κιάλια. Είναι ακόμα μόνο μεγέθους +1,3. Όμως, την επόμενη εβδομάδα θα γίνει γρήγορα φωτεινός.
Η Αφροδίτη (μέγεθος -3,8) γίνεται πιο εύκολο να παρατηρηθεί αυτή την εβδομάδα, χαμηλά, 20- 30 λεπτά μετά το ηλιοβασίλεμα στα δυτικά-βορειοδυτικά. Θα χρειαστείτε ένα ζευγάρι κιάλια.
Ο Άρης και ο Δίας (μέγεθος +0,7, και -2,3, αντίστοιχα, στον Ταύρο) είναι αρκετά ψηλά στον ανατολικό ουρανό πριν και κατά τη διάρκεια του λυκαυγούς. Ανατέλλουν περίπου στις 1 πμ., με τον Άρη να ακολουθεί τον Δία, μισή ώρα αργότερα.
Ο Κρόνος (μέγεθος +0,6, νότια από τον κυκλικό σχηματισμό των Ιχθύων) ανατέλλει μετά το τέλος του βραδινού λυκόφωτος. Λάμπει ψηλά στα νοτιοανατολικά πριν την αυγή. Το Μεγάλο Τετράγωνο του Πήγασου είναι πάνω και στα αριστερά του. Ο Κρόνος κατευθύνεται προς την αντίθεσή του τη νύχτα της 7ης Σεπτεμβρίου. Είναι ήδη σχεδόν απέναντι από τον Ήλιο, όπως φαίνεται από τον ουρανό της Γης, κοντά στο σημείο όπου εμφανίζεται η Σελήνη από τη δική μας οπτική γωνία, μια μέρα μετά την πανσέληνο.
Ο Ουρανός, μέγεθος 5,7, στον δυτικό Ταύρο, είναι 20° δυτικά του Δία τις πρώτες πρωινές ώρες. Είναι ακόμα πολύ χαμηλά για να παρατηρηθεί ένας τέτοιος αμυδρός πλανήτης. Όμως, με ένα ζευγάρι κιάλια προσπαθήστε να τον εντοπίσετε.
Ο Ποσειδώνας, μέγεθος 7,8, στους Ιχθύες, βρίσκεται 12° ανατολικά του Κρόνου πριν αρχίσει το λυκαυγές. Ο δίσκος του είναι μόνο 2,3 δευτερόλεπτα του τόξου, ελάχιστα μεγαλύτερος από αυτόν που θα δείξει ένα αστέρι!
