Ο ουρανός και οι πλανήτες αυτή την εβδομάδα, απο 28/9 έως και 4/10
Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)
Δευτέρα, 28 Σεπτεμβρίου
Η Σελήνη, μια μέρα μετά την Πανσέληνο, ανατέλλει στο λυκόφως. Όταν βγουν τα αστέρια, αναζητήστε ψηλά πάνω από αυτήν το Μεγάλο Τετράγωνο του Πήγασου.
Ο αστεροειδής Εστία (4 Vesta) φτάνει σε αντίθεση απόψε. Λάμπει τώρα με μέγεθος 6,2 και μπορεί να εντοπιστεί δύσκολα με γυμνό μάτι σε έναν σκοτεινό ουρανό, ενώ πολύ πιο εύκολα με κιάλια. Η Εστία βρίσκεται στον αστερισμό του Κήτους, 9° βόρεια του 2ου μεγέθους βήτα (β) του Κήτους.
Τρίτη, 29 Σεπτεμβρίου
Ο Ουρανός, με μέγεθος 5,7, είναι επίσης κοντά στην Εστία. Δείτε αναλυτικούς χάρτες με τις θέσεις του Ουρανού και του Ποσειδώνα εδώ: http://www.skyandtelescope.com/wp-content/uploads/WEB_UrNep_Finders.pdf
Ο πιο εμφανής προάγγελος του νυχτερινού ουρανού του χειμώνα ανατέλλει τώρα στα ανατολικά λίγο μετά τα μεσάνυχτα: ο αστερισμός του Ωρίωνα, ο «κυνηγός». Ο κατακόκκινος Μπετελγκέζ είναι στα αριστερά της ζώνης του Ωρίωνα και ο γαλάζιος Ρίγκελ στα δεξιά της ζώνης. Καθώς ο Ωρίωνας σκαρφαλώνει ψηλότερα πριν από την αυγή, περιστρέφεται, έτσι ώστε ο Μπετελγκέζ να βρίσκεται πάνω αριστερά και ο Ρίγκελ κάτω δεξιά στο ευδιάκριτο τραπέζιο του αστερισμού.
Φωτογραφία: Ruben Kier
Τετάρτη, 30 Σεπτεμβρίου
Το πρωινό συνοδεύεται από ένα τρίο φωτεινών πλανητών αυτή την εβδομάδα. Η Αφροδίτη, ο Άρης, και ο Δίας, όλοι βρίσκονται ανάμεσα στα αστέρια του Λέοντα, εντός γωνιακού διαστήματος 18°. Ο πρώτος πλανήτης που ανατέλλει είναι η λαμπρή Αφροδίτη με μέγεθος -4,7 πάνω από τον ανατολικό ορίζοντα περίπου στις 3:30 π.μ. Σαράντα λεπτά αργότερα το κατακόκκινο φως του μεγέθους 1,8 Άρη ξεπροβάλλει. Και στη συνέχεια, 40 λεπτά μετά από αυτό, βγαίνει ο Δίας με μέγεθος -1,7. Όλοι εμφανίζονται πριν αρχίσει το λυκαυγές. Παρατηρούμενη με ένα τηλεσκόπιο η Αφροδίτη εμφανίζει έναν δίσκο φωτισμένο κατά το 1/3 (εκτείνεται στα 33″), ενώ ο Δίας είναι 31″ σε φαινόμενη διάμετρο. Δυστυχώς, ο Άρης δείχνει πολύ μικρή λεπτομέρεια, καθώς ο δίσκος του είναι μόλις 4″.
Ο Ερμής φτάνει σε κατώτερη σύνοδο. Αυτό σημαίνει ότι ο εσώτατος πλανήτης του ηλιακού μας συστήματος βρίσκεται μεταξύ του Ήλιου και της Γης και παραμένει κρυμμένος στο έντονο φως του αστεριού μας.
Πέμπτη, 1 Οκτωβρίου
Η Σελήνη, σε φθίνουσα φάση (gibbous) ανατέλλει περίπου στις 10 μ.μ. και φέγγει μέσα στο ανοιχτό σμήνος των Υάδων, κοντά στον Αλντεμπαράν, απόψε και αύριο το βράδυ.
Παρασκευή, 2 Οκτωβρίου
Τα ξημερώματα του Σαββάτου ο Άρης βρίσκεται σχεδόν στη μέση μεταξύ του Βασιλίσκου και του Δία.
Σάββατο, 3 Οκτωβρίου
Το πιο λαμπρό αστέρι στον δυτικό ουρανό μόλις χαθεί το λυκόφως είναι ο Αρκτούρος, το αστέρι της άνοιξης. Βυθίζεται σιγά σιγά στον ορίζοντα και γρήγορα θα χαθεί από τον βραδινό ουρανό.
Μεταξύ των αρχαίων λαών ο ζωδιακός αστερισμός που εμφανιζόταν πάνω από τον ανατολικό ορίζοντα καθώς τελείωνε το βραδινό λυκόφως είχε ξεχωριστή σημασία. Τους επισήμαινε τον ετήσιο κύκλο των εποχών. Καθώς περνούσε ο καιρός, ο αστερισμός άλλαζε με ρυθμό περίπου ενός αστερισμού το μήνα. Η τεχνική αυτή ήταν τότε η ακριβέστερη που υπήρχε για την παρακολούθηση του έτους.
Κυριακή, 4 Οκτωβρίου
Τελευταίο τέταρτο της Σελήνης στις 12:07 μετά τα μεσάνυχτα της Κυριακής. Ο δορυφόρος της Γης βρίσκεται στους νότιους Διδύμους, περίπου 15° νοτιοδυτικά από τα δύο λαμπρότερα του αστερισμού, τον Κάστορα και τον Πολυδεύκη.
Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer’s Guide: “Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια.” Χωρίς αυτά, “Ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος.”
Ολική έκλειψη Σελήνης στις 28 Σεπτεμβρίου, 2015. Η φωτογραφία είναι του Σπύρου Χονδρογιάννη, τραβηγμένη από την Κέρκυρα.
Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από το βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).
ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.
Ο Ερμής δεν είναι ορατός. Θα βρεθεί σε κατώτερη σύνοδο με τον Ήλιο στις 30 Σεπτεμβρίου.
Η Αφροδίτη (μέγεθος -4,7) είναι ψηλά στα ανατολικά στον πρωινό ουρανό. Ανατέλλει νωρίτερα, γύρω στις 4 π.μ. Με τηλεσκόπιο φαίνεται ότι η φάση της γίνεται μια παχιά ημισέληνος που η διάμετρός της μικραίνει από εβδομάδα σε εβδομάδα. Η θέα της Αφροδίτης είναι εκθαμβωτική και εύκολα μπορεί να παραπλανηθεί ο παρατηρητής και να νομίσει ότι μπροστά του εμφανίζεται ένα UFO.
Ο Άρης (αμυδρός, με μέγεθος +1,8), 400 φορές πιο αμυδρός από την Αφροδίτη, φαίνεται χαμηλά στο λυκαυγές, πριν ανατείλει η Αφροδίτη. Οι δύο πλανήτες απέχουν μεταξύ τους 10° αυτή την εβδομάδα. Ο Βασιλίσκος, λίγο πιο λαμπρός από τον πλανήτη, βρίσκεται 5° πιο πάνω.
Ο Δίας (μέγεθος -1,7) είναι χαμηλά στην ανατολή, κάτω από τον Άρη, τον Βασιλίσκο και την Αφροδίτη. Και οι τρεις πλανήτες είναι στον αστερισμό του Λέοντα.
Ο Κρόνος, με μέγεθος +0,6, στα σύνορα Σκορπιού-Ζυγού, βρίσκεται χαμηλά στα νοτιοδυτικά το σούρουπο. Στα αριστερά του, σε απόσταση 11°, λαμπυρίζει ο Αντάρης.
Ο Ουρανός (μέγεθος +5,7, στους Ιχθύες) και ο Ποσειδώνας (μέγεθος +7,8, στον Υδροχόο) είναι στα ανατολικά και στα νοτιοανατολικά αντίστοιχα πριν τις 10 το βράδυ. Εδώ θα βρείτε αναλυτικούς χάρτες για τις θέσεις του Ουρανού και του Ποσειδώνα.
