Ο ουρανός και οι πλανήτες αυτή την εβδομάδα, απο 28-12 έως και 3-1
Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)
Δευτέρα, 28 Δεκεμβρίου
Η Σελήνη, σε χάση, περίπου στις 10 το βράδυ, είναι πάνω και στα δεξιά του Βασιλίσκου. Το «δρεπάνι» του Λέοντα εκτείνεται πάνω αριστερά από τον Βασιλίσκο. Νωρίς στον πρωινό ουρανό, η Σελήνη είναι στα νοτιοδυτικά, με το «δρεπάνι» να είναι πάνω από τη Σελήνη.
Ο Ερμής σήμερα στο απόγειο της τρέχουσας βραδινής του εμφάνισης, καθώς φθάνει σε μέγιστη αποχή. Ο πιο εσωτερικός πλανήτης βρίσκεται 20° ανατολικά του Ήλιου και, για τους παρατηρητές από τα μέσα βόρεια γεωγραφικά πλάτη, βρίσκεται 9° ψηλά στα νοτιοδυτικά 30 λεπτά μετά τη δύση του Ηλίου. Ο Ερμής λάμπει με μέγεθος -0,6, οπότε θα πρέπει να είστε σε θέση να τον εντοπίσετε εύκολα με ένα ζευγάρι κιάλια. Μέσα από ένα τηλεσκόπιο, ο Ερμής έχει φαινόμενη διάμετρο 7″ και ο δίσκος του φωτίζεται κατά 60%.
Τρίτη, 29 Δεκεμβρίου
Νωρίς το πρωί παρακολουθήστε την πορεία της Σελήνης προς τα ανατολικά τις επόμενες ημέρες, κάτω από τον αστερισμό του Λέοντα και με κατεύθυνση προς τον Δία.
Τετάρτη, 30 Δεκεμβρίου
Αν και ο Κρόνος ήταν σε σύνοδο με τον Ήλιο ακριβώς πριν από ένα μήνα, φαίνεται ήδη στα νοτιοανατολικά στην αρχή του λυκαυγούς. Λάμποντας με μέγεθος 0,5, ο πλανήτης ξεχωρίζει περίπου 10° πάνω από τον ορίζοντα μια ώρα πριν από την ανατολή του Ηλίου. Σκοπεύστε μέσα από ένα τηλεσκόπιο και θα δείτε έναν δίσκο 15″ σε διάμετρο που περιβάλλεται από ένα σύστημα δακτυλίων που εκτείνονται στα 35″ και έχουν κλίση 26° ως προς τη θέση παρατήρησής μας από τη Γη.
Πέμπτη, 31 Δεκεμβρίου
Η Σελήνη βρίσκεται κοντά στον Δία σήμερα το πρωί. Οι δύο ανέτειλαν λίγο πριν από τα μεσάνυχτα χθες το βράδυ, αλλά ξεχωρίζουν πολύ καλύτερα καθώς ανεβαίνουν ψηλότερα στο λυκαυγές. Το φεγγάρι, με τη λαμπρότητά του, υποβαθμίζει την εικόνα του πλανήτη μέσα από ένα τηλεσκόπιο σήμερα. Ο Δίας έχει φαινόμενο μέγεθος -2,2 και φαινόμενη διάμετρο 39″. Τουλάχιστον δύο σκούρες παράλληλες ζώνες φαίνονται στην ατμόσφαιρά του.
Παρασκευή, 1 Ιανουαρίου
Ο κομήτης Catalina (C/2013 US10) έχει φτάσει 6ο μέγεθος και φαίνεται ωραίος μέσα από κιάλια ή τηλεσκόπια για εκείνους που παρατηρούν πριν από ανατολή του Ήλιου. Ξημερώματα της 1ης Ιανουαρίου απέχει περίπου 0,5° από τον μεγέθους 0,0 Αρκτούρο, το τέταρτο λαμπρότερο αστέρι του ουρανού. (Μπορείτε να δείτε τον κομήτη στο φως της μέρας;) Ο κομήτης ανατέλλει λίγο μετά τα μεσάνυχτα και ανεβαίνει ψηλά στα νοτιοανατολικά, όταν αρχίζει το λυκαυγές.
Σάββατο, 2 Ιανουαρίου
Τελευταίο τέταρτο της Σελήνης στις 7:32 πμ. Σήμερα ο Ήλιος ανατέλλει πιο αργά από κάθε άλλη μέρα αυτού του έτους (στα μέσα βόρεια γεωγραφικά πλάτη). Χαμηλά στα νοτιοανατολικά νωρίς στο λυκαυγές θα δείτε τη λαμπρή Αφροδίτη. Σχηματίζει ένα τρίγωνο με τον Κρόνο κάτω και στα αριστερά της και τον Αντάρη πιο κάτω και λίγο στα δεξιά της. Το πρωί της Κυριακής, 3 Ιανουαρίου, το φεγγάρι είναι κοντά στον Άρη και τον Στάχυ.
Κυριακή, 3 Ιανουαρίου
Τα ξημερώματα της Δευτέρας, η ημισέληνος περνάει κάτω από τον Άρη. Οι δυό τους μαζί με τον 1ου μεγέθους Στάχυ βρίσκονται στη ίδια ευθεία. Ο Άρης λάμπει περίπου το ίδιο έντονα με τον Στάχυ, που έχει μέγεθος 1,2. Όμως, σίγουρα θα προσέξει κανείς το όμορφο κοντράστ χρώματος μεταξύ του κόκκινου πλανήτη και του λευκού-γαλάζιου αστεριού.
Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer’s Guide: “Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια.” Χωρίς αυτά, “ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος.”
Δύο από τα καλύτερα αντικείμενα του βαθέως ουρανού, οι Πλειάδες και οι Υάδες, λάμπουν σε περίοπτη θέση τα βράδια στα τέλη Δεκεμβρίου. Αυτά τα αστρικά σμήνη ανεβαίνουν ψηλά στον νότο στο μέσο της νύχτας και παραμένουν εμφανή σχεδόν όλη τη νύχτα. Οι Πλειάδες, γνωστές επίσης ως οι «Επτά Αδελφές» ή M45, φαίνονται σαν μια «μικρή κατσαρόλα» με γυμνό μάτι. Το μεγαλύτερο σμήνος των Υάδων σχηματίζει ένα V στο κεφάλι του Ταύρου. Φαίνονται, και τα δύο, ωραία με γυμνό μάτι, αλλά με κιάλια θα τα δείτε πολύ καλύτερα.
Φωτογραφία: Craig και Tammy Temple
Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από τον βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).
ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.
Ο Ερμής (μέγεθος -0,6) βγαίνει από το φως της δύσης του Ήλιου. Κοιτάξτε 30 με 60 λεπτά μετά το ηλιοβασίλεμα λίγο πάνω από τον νοτιοδυτικό ορίζοντα. Ο Ερμής κάνει μια πολύ καλή εμφάνιση αυτή την εβδομάδα και στην αρχή του νέου έτους.
Ο Κρόνος, η Αφροδίτη, ο Άρης, και ο Δίας σχηματίζουν μια διαγώνια γραμμή νωρίς το λυκαυγές, από τα νοτιοανατολικά μέχρι και τα νότια-νοτιοδυτικά, με αυτή τη σειρά. Η Αφροδίτη είναι η πιο λαμπρή, με μέγεθος -4,2, αλλά βρίσκεται και πιο χαμηλά από τους τρεις. Ο Δίας είναι -2,1, ενώ ο Άρης, ανάμεσά τους, είναι πολύ πιο αμυδρός, με μέγεθος +1,2. Η Αφροδίτη χαμηλώνει σε ύψος, ο Δίας και ο Άρης ανεβαίνουν ψηλότερα. Τώρα οι δυο πιο λαμπροί πλανήτες απέχουν μεταξύ τους 70 μοίρες. Πιο δύσκολα εντοπίζεται ο Κρόνος (μέγεθος +0,5), χαμηλά κάτω και στα αριστερά της Αφροδίτης. Η Αφροδίτη και ο Κρόνος θα βρεθούν σε σύνοδο στις 9 Ιανουαρίου.
Ο Ουρανός (μέγεθος +5,8, στους Ιχθύες) και ο Ποσειδώνας (μέγεθος +7,9, στον Υδροχόο) είναι ψηλά στα νότια νωρίς το βράδυ. Εδώ θα βρείτε αναλυτικούς χάρτες για τις θέσεις του Ουρανού και του Ποσειδώνα.
