Ο ουρανός και οι πλανήτες αυτήν την εβδομάδα, απο 29/2 έως και 7/3
Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)
Δευτέρα, 29 Φεβρουαρίου
Πριν και κατά τη διάρκεια του λυκαυγούς της Τρίτης, η Σελήνη (σε χάση), σχηματίζει ένα τετράπλευρο με τον Άρη, τον Κρόνο και τον Αντάρη, όπως φαίνεται παραπάνω.
Η σημερινή ημέρα προστίθεται στον Φεβρουάριο στο πλαίσιο μιας περιοδικής, μακροχρόνιας διόρθωσης στο ημερολόγιο που χρησιμοποιούμε. Τα περισσότερα χρόνια το ημερολόγιο μας έχει 365 ημέρες. Αλλά η Γη βρίσκεται ακριβώς 365,2425 ημέρες (ας το ονομάσουμε 365¼ ημέρες) σε τροχιά γύρω από τον Ήλιο. Όπως μπορείτε να φανταστείτε, αν αφήσουμε αυτά τα τέταρτα των ημερών να αθροίζονται, σύντομα θα γιορτάζουμε το Πάσχα τα Χριστούγεννα, όταν χιονίζει. Έτσι, προσθέτουμε μια γεμάτη μέρα κάθε τέσσερα χρόνια… σχεδόν. Ένας χρόνος που είναι ίσος με 365¼ ημέρες, στην πραγματικότητα, είναι 11 λεπτά μεγαλύτερος από την πραγματική τροχιά της Γης. Αυτό σημαίνει ότι χρειαζόμαστε επιπλέον διορθώσεις από καιρό σε καιρό. Για μεγαλύτερη ακρίβεια με το ημερολόγιο μας, όλα τα χρόνια που διαιρούνται ακριβώς με το 400 (το πιο πρόσφατο ήταν το 2000), δεν είναι δίσεκτα. Με την ευκαιρία, η πρώτη δίσεκτη ημέρα που προστέθηκε στο μήνα Φεβρουάριο σημειώθηκε το 8 μ.Χ.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 5:31 πμ της Τρίτης.
Τρίτη, 1 Μαρτίου
Στα ανατολικά, νωρίς το βράδυ αυτήν την εβδομάδα, ο αστερισμός του Λέοντα είναι ήδη αρκετά ψηλά. Στα πόδια του είναι ο λαμπρός Δίας. Το πιο λαμπρό του άστρο, ο Βασιλίσκος, είναι πάνω και αριστερά. Η εμφάνιση του αστερισμού αυτού προαγγέλει την άνοιξη.
Τελευταίο τέταρτο της Σελήνης στις 1:12 πμ. της Τετάρτης. Η Σελήνη βρίσκεται 3 μοίρες πάνω από τον Κρόνο, 12 μοίρες από τον Αντάρη.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 1:23 πμ της Τετάρτης.
Τετάρτη, 2 Μαρτίου
Απόψε θα μπορούσατε νε εξοικειωθείτε με τον αστερισμό του Λαγωού, έναν από τους λιγότερο γνωστούς αστερισμούς του ουρανού. Περίπου μια ντουζίνα μεσαίας λαμπρότητας αστέρια σχηματίζουν τον Λαγωό, ο οποίος βρίσκεται ακριβώς κάτω (δηλαδή, νότια) από τον Ωρίωνα, τον κυνηγό. Ο Λαγωός είναι ένας μεσαίου μεγέθους αστερισμός. Από τους 88 αστερισμούς που καλύπτουν τον ουρανό, ο Λαγωός είναι 51ος σε μέγεθος. Καλύπτει 290 τετραγωνικές μοίρες, ή περίπου 0,7 τοις εκατό του ουρανού. Ο Λαγωός έχει δύο αστέρες που τους έχει δοθεί κάποιο όνομα: τον α Λαγωού, μεγέθους 2,6, που του δόθηκε το όνομα Arneb και τον β Λαγωού, μεγέθους 2,9, που του δόθηκε το όνομα Nihal. Η καλύτερη ημερομηνία για να δείτε τον αστερισμό (όταν βρίσκεται απέναντι από τον Ήλιο στον ουρανό, όπως φαίνεται από τη Γη) είναι η 14η Δεκεμβρίου, αλλά επειδή βρίσκεται τόσο κοντά στο Ωρίωνα, είναι εύκολο να τον δει κανείς όλο το χειμώνα στο βόρειο ημισφαίριο. Απλά μη τον αναζητήσετε γύρω στις 15 Ιουνίου, διότι τότε ο Ήλιος θα είναι στον ουρανό μέσα στον αστερισμό!
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 9:14 μμ.
Πέμπτη, 3 Μαρτίου
Έχετε δει ποτέ τον Κάνωπο, τον δεύτερο λαμπρότερο αστέρα μετά τον Σείριο; Ο Κάνωπος βρίσκεται νότια του Σείριου, σε απόσταση 36°, δηλαδή τόσο μακριά προς τον νότο ώστε να μην εμφανίζεται ποτέ πάνω από τον ορίζοντα σας, αν ο τόπος σας δεν έχει γεωγραφικό πλάτος νοτιότερο από 37° βόρειο. Ακόμα και εκεί θα χρειαστείτε έναν καθαρό και επίπεδο νότιο ορίζοντα.
Μπορείτε να εντοπίσετε την Αφροδίτη πριν ο ο Ήλιος πλημμυρίσει με φως τον ουρανό; Παρ’ όλο που ανατέλλει μια ώρα πριν από τον Ήλιο, δεν παίρνει ύψος γρήγορα. Ακόμη και 30 λεπτά αργότερα, έχει σηκωθεί μόνο 5° ψηλά στα ανατολικά-νοτιοανατολικά. Όμως, λάμπει με μέγεθος -3,9 και εμφανίζεται στο λυκαυγές, έτσι οι πιθανότητες είναι καλές ότι θα μπορέσετε να τη δείτε αυτή την εβδομάδα. Κάτι που θα είναι πολύ πιο δύσκολο λίγο αργότερα, τον Μάρτιο.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 3:01 πμ της Παρασκευής.
Παρασκευή, 4 Μαρτίου
Ο Αρκτούρος, κεντρικό αστέρι του Βοώτη και σημείο αναφοράς του ανοιξιάτικου ουρανού, είναι ήδη αρκετά ψηλά στην αρχή της νύχτας και φθάνει πολύ ψηλά μετά τα μεσάνυχτα.
Αμέσως μετά από το σούρουπο αυτή την εβδομάδα ο Ωρίωνας στέκεται τέλεια όρθιος με τα δύο αστέρια στα πόδια του, τον Ρίγκελ και τον Σαίφ, να ορίζουν μια ευθεία παράλληλη προς τον ορίζοντα. Πάνω από τον Ωρίωνα λάμπει ο Άρης. Στα αριστερά του είναι ο Προκύων, το αστέρι του Μικρού Σκύλου που τον ακολουθεί καθώς διασχίζει τον ουρανό
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 10:52 μμ.
Σάββατο, 5 Μαρτίου
Τώρα που η Σελήνη είναι απούσα από τον βραδινό ουρανό, θα μπορέσετε να ψάξετε για τον αστεροειδή 5 Astraea. Το καλύτερο αστέρι οδηγός είναι ο 8 του Λέοντα, με μέγεθος 5,7, 9° βορειοδυτικά του Βασιλίσκου (α του Λέοντα). Με μέγεθος 9,3, ο αστεροειδής λάμπει περισσότερο απ’ όλα τα αστέρια που είναι κοντά του.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 4:38 πμ της Κυριακής.
Κυριακή, 6 Μαρτίου
Ο κομήτης Ikeya-Murakami (P/2010 V1) είναι σε περιήλιο κάθε 5,4 χρόνια. Από έναν σκοτεινό ουρανό, μπορείτε να τον εντοπίσετε με ένα τουλάχιστον 4 ιντσών τηλεσκόπιο στα σύνορα με τον αστερισμό του Λέοντα. Ψάξτε την περιοχή 1° βόρεια του μεγέθους 4,5 αστέρα κ του Λέοντα. Αυτό που ψάχνετε είναι μια μεσαίας λαμπρότητας λάμψη από ένα αντικείμενο 8ου ή 9ου μεγέθους.
Ψάχνοντας ανεξάρτητα, οι Ιάπωνες παρατηρητές Kaoru Ikeya και Shigeki Murakami ανακάλυψαν έναν μακρινό επισκέπτη από το διάστημα, τον κομήτη C / 2010 V1 (Ikeya–Murakami). Ο Ikeya εντόπισε πρώτος τον κομήτη στις 2 Νοεμβρίου του 2010 με ένα 10 ιντσών κατοπτρικό τηλεσκόπιο με μεγέθυνση 39x. Ο Murakami τον είδε το επόμενο βράδυ με το 18 ίντσο κατοπτρικό του με 78x. (Εξοπλισμός που χρησιμοποιήθηκε για τη φωτογραφία αυτή: 16ιντσο νευτώνειο, QHYCCD QHY8 κάμερα CCD, έκθεση 10 λεπτών, στις 9 Νοεμβρίου του 2010. Του John Chumack, από το Yellowsprings του Ohio).
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 12:30 μετά τα μεσάνυχτα της Κυριακής.
Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer’s Guide: “Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια.” Χωρίς αυτά, “ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος.”
Η «Κεφαλή του Ίππου» είναι ένα ιδιαίτερα αγαπημένο αντικείμενο ερασιτεχνών αστροφωτογράφων, αλλά και αρκετά απαιτητικό ως προς το φωτογραφικό χρόνο έκθεσής του. Ο κ. Μάνος Μαλακόπουλος κατόρθωσε να το φωτογραφήσει μέσα από τη Θεσσαλονίκη! Δείτε λεπτομέρειες αυτής της φωτογραφίας: http://www.aapodx2.com/2016/20160228.html
Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από τον βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).
Ο Άρης, σε φάση gibbous, στις 20 Φεβρουαρίου. Η φωτογραφία είναι του Christopher Go, τραβηγμένη με το τηλεσκόπιο C-14 της Celestron. Το λευκό κομμάτι στο πάνω μέρος είναι η περιοχή Hellas που συχνά έχει σύννεφα και πάγο. Στο κέντρο είναι η μεγάλη σκούρα περιοχή Syrtis Major.
ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο:www.spaceweather.com.
Ο Ερμής εξαφανίζεται χαμηλά στο φως της ανατολής του Ήλιου. (Βρίσκεται 7° ή 9° κάτω αριστερά της Αφροδίτης).
Η Αφροδίτη (μέγεθος -3,9) βρίσκεται επίσης χαμηλά στα νοτιοανατολικά 20 με 30 λεπτά πριν την ανατολή του Ήλιου.
Ο Άρης (μέγεθος +0,3, στον Ζυγό), βρίσκεται ψηλά στον νότο νωρίς το ξημέρωμα και λάμπει με χρώμα κίτρινο-πορτοκαλί. Με τηλεσκόπιο, η φαινόμενη διάμετρος του έφτασε στα 8,5 δευτερόλεπτα της μοίρας. Ο πλανήτης θα έχει διάμετρο 18,6 δευτερόλεπτα της μοίρας στα τέλη Μαΐου και στις αρχές Ιουνίου, στην πιο κοντινή προσέγγιση του στη Γη.
Ο Κρόνος (μέγεθος +0,5, στα πόδια του Οφιούχου) ανατέλλει πριν από τις 2 πμ. και λάμπει στον νότο στην αρχή του λυκαυγούς. Βρίσκεται 18° ανατολικά του Άρη. Εντοπίστε τον πορτοκαλή Αντάρη (μέγεθος +1,1) 8° κάτω δεξιά του Κρόνου.
Ο Δίας (μέγεθος -2,5, στο πόδι του Λέοντα) ανατέλλει πριν από τις 8 μμ και κυριαρχεί στον νότιο ουρανό μετά τα μεσάνυχτα. Θα βρεθεί σε αντίθεση στις 8 Μαΐου.
Ο Ουρανός (μέγεθος +5,9, στους Ιχθύες) είναι χαμηλά στα δυτικά νωρίς το βράδυ.
Ο Ποσειδώνας έχει χαθεί στο φως του Ήλιου.
