Ο ουρανός και οι πλανήτες αυτή την εβδομάδα, από 31-10 έως 6-11
Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
από 31-10 έως και 6 – 11 (Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)
Παρακάτω δίνονται οι ημέρες και οι ώρες, κατά τη διάρκεια της εβδομάδας αυτής, στις οποίες μπορούμε να παρατηρήσουμε με ένα καλό τηλεσκόπιο (πάνω από 4 ίντσες) την περίφημη ερυθρά κηλίδα του Δία (το χρώμα της είναι στην πραγματικότητα ελαφρά πορτοκαλί). Η παρατήρηση της κηλίδας μπορεί να γίνει από 50 λεπτά πριν έως 50 λεπτά μετά την αναγραφόμενη ώρα. Ένα μπλε ή πράσινο φίλτρο θα μπορούσε να βοηθήσει στην αύξηση του κοντράστ στον Δία.
Δευτέρα, 31 Οκτωβρίου
Πρώτο τέταρτο της Σελήνης στις 8:38 πμ. της Τρίτης. Βρίσκεται στο νότο νωρίς το βράδυ, με τον μακρινό Κρόνο να λάμπει σταθερά πάνω αριστερά της. Πολύ πιο αριστερά από τον Κρόνο είναι ο φωτεινότερος Δίας.
Καθώς η νύχτα βαθαίνει, το αμυδρό μοτίβο του Αιγόκερω σε σχήμα βάρκας αναδύεται πίσω από τον Κρόνο και τη Σελήνη.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου ακριβώς στις 8:40 μμ.
Τρίτη, 1 Νοεμβρίου
Τώρα η Σελήνη βρίσκεται πολύ πιο κοντά κάτω από τον Κρόνο. Κοιτάξτε κάτω αριστερά της Σελήνης για τον λαμπρό Φομαλχώ.
Η λάμψη μεγέθους 0,6 του Κρόνου θα πρέπει να είναι ακόμα ορατή με γυμνό μάτι. Βρίσκεται σε απόσταση 1° από το αστέρι ι του Αιγόκερου, 4ου μεγέθους, κάτι που μπορεί να είναι πιο δύσκολο να ξεχωρίσει μέσα στο φως του υπόβαθρου. Οποιοδήποτε τηλεσκόπιο θα αναδείξει το κύριο χαρακτηριστικό του πλανήτη: τους εκπληκτικούς δακτυλίους του. Απλώνοντας σχεδόν 40″ κατά μήκος, το βόρειο τμήμα τους εξακολουθεί να κλίνει προς τη Γη. Το μεγαλύτερο και φωτεινότερο φεγγάρι του Κρόνου, μεγέθους 8,5, ο Τιτάνας, βρίσκεται λίγο πάνω από 1′ νοτιοανατολικά του πλανήτη απόψε. Αρκετά μικρότερα, πιο αμυδρά φεγγάρια, συμπεριλαμβανομένης της Διώνης, της Ρέας και της Τηθύος, 10ου μεγέθους, συγκεντρώνονται πιο κοντά στον πλανήτη και στους δακτυλίους.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου ακριβώς στις 2:27 πμ. της Τετάρτης.
Τετάρτη, 2 Νοεμβρίου
Μόλις βραδιάσει, κοιτάξτε στον βόρειο-ανατολικό ουρανό, περίπου στις 45 μοίρες, και θα δείτε την Κασσιόπη να «κρέμεται» με το δεξιό μέρος του γράμματος W, την πιο φωτεινή πλευρά της, προς τα πάνω. Ανάμεσα της και στον Περσέα φαίνεται ένα μικρό θολό σύννεφο στον ουρανό. Είναι το διπλό σμήνος του Περσέα που αποτελεί ένα πολύ όμορφο ανοιχτό σμήνος με κιάλια ή με τηλεσκόπιο.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου ακριβώς στις 10:18 μμ.
Πέμπτη, 3 Νοεμβρίου
Νωρίς το βράδυ, ο Πολικός αστέρας και ο β της Μικρής Άρκτου (Kochab) βρίσκονται στο ίδιο ύψος. Και τα δύο αστέρια είναι 2ου μεγέθους, με τον Πολικό να βρίσκεται στα δεξιά.
Παρασκευή, 4 Νοεμβρίου
Η πιο αμυδρή προέκταση της ζωδιακής ζώνης βρίσκεται τώρα ενώπιον μας στο νότιο ουρανό μετά το βραδινό λυκόφως. Περιλαμβάνει (από νοτιοδυτικά προς τα ανατολικά) τον Αιγόκερω, τον Υδροχόο, τον Ιχθύ και τον Κριό. Το φωτεινότερο αστέρι στην ομάδα αυτή είναι ο Χαμάλ (2ου μεγέθους) ή α του Κριού, περίπου 30 μοίρες πάνω στην ανατολή 1½ ώρα μετά από το ηλιοβασίλεμα. Θα χρειαστείτε έναν καθαρό, σκοτεινό ουρανό και έναν καλό αστροχάρτη για να εκτιμήσετε αυτήν την περιοχή.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 11:56 μμ.
Σάββατο, 5 Νοεμβρίου
Άξια παρατήρησης με κιάλια ή με μικρό τηλεσκόπιο είναι τα ανοιχτά σμήνη Μ36, Μ37 και Μ38 στον αστερισμό του Ηνίοχου, εκεί δηλαδή που είναι και η Αίγα (Capella). Νωρις τα βράδυα του χειμώνα, η Αίγα λάμπει σχεδόν στο ζενίθ και είναι ένα από τα τρία πιο φωτεινά αστέρια στο βόρειο ημισφαίριο. Τα άλλα δύο είναι ο Αρκτούρος της άνοιξης και ο Βέγας του καλοκαιριού. Όλα είναι κοντά στην ίδια φωτεινότητα, με τον Αρκτούρο να είναι ψυχρός και πορτοκαλίς, ο Βέγας θερμός και λευκός και η Αίγα κίτρινη και λευκή και κάπου στο μέσο της θερμοκρασίας των άλλων δύο. Με το μάτι δύσκολα διαπιστώνουμε ότι είναι πιο αμυδρή από τα άλλα δύο αστέρια. Ξεχωρίζει όμως ως προς την θέση της στον ουρανό αφού είναι το μοναδικό και πιο κοντινό στον πόλο αστέρι πρωτου μεγέθους.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 7:48 μμ. της Κυριακής.
Κυριακή, 6 Νοεμβρίου
Οι Ταυρίδες, είναι μια ασθενής αλλά μακράς διάρκειας βροχή διαττόντων αστέρων που διαρκεί από τα τέλη Οκτωβρίου μέχρι και τα μέσα Νοεμβρίου. Στην πραγματικότητα, “ασθενής” ίσως να μην είναι η σωστή λέξη που την περιγράφει. Οι Ταυρίδες είναι λίγες σε ποσότητα, αλλά μερικές από αυτές είναι θεαματικά φωτεινές. Ίσως να δείτε και κάποιες βολίδες. Σε αντίθεση με άλλες γνωστές βροχές διαττόντων, αυτή φαίνεται από το βράδυ μέχρι και τα ξημερώματα.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 1:35 πμ. της Δευτέρας.
Το Νεφέλωμα Φάντασμα (ονομασία Sh2-136, VdB 141) είναι νεφέλωμα ανάκλασης που βρίσκεται στον αστερισμό του Κηφέα. Βρίσκεται κοντά στο σύμπλεγμα NGC 7023. Κοιτάζοντας την παραπάνω φωτογραφία, ο λόγος για την ονομασία του νεφελώματος είναι εύκολα κατανοητός. Υπάρχουν πολλά αστέρια ενσωματωμένα, των οποίων οι εκπομπές κάνουν το νεφέλωμα να λάμπει σε καφέ χρώμα. Το Νεφέλωμα Φάντασμα δεν πρέπει να συγχέεται με το Μικρό Νεφέλωμα Φάντασμα (NGC 6369), το Νεφέλωμα Κεφαλής Φάντασμα (NGC 2080) ή το Φάντασμα της Κασσιόπης (IC 63).
Η φωτογραφία είναι του Γιώργου Χατζηφραντζή.
ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.
Ο Ερμής και η Αφροδίτη είναι σε σύνοδο με τον Ήλιο.
Ο Άρης, μέγεθος -1,2 στον ανατολικό Ταύρο, ανατέλλει λίγο πριν τις 8 μμ. και βρίσκεται ψηλά στα ανατολικά-νοτιοανατολικά για το υπόλοιπο της νύχτας. Ο δίσκος του πλανήτη είναι μικρός, 15” σε διάμετρο. Θα βρεθεί στην κοντινότερή του απόσταση την 1η Δεκεμβρίου. Τότε η φαινόμενη διάμετρος του θα έχει φτάσει τα 17,2”. Θα βρεθεί σε αντίθεση στις 7-8 Δεκεμβρίου.
Ο Δίας, ένα μήνα μετά την αντίθεσή του, με μέγεθος -2,8, ανατέλλει πριν τις 4 μμ. και λάμπει ψηλά στα νότια πριν τις 10 μμ. Δύει πριν τις 4 πμ. Η φαινόμενη διάμετρός του είναι 47 δευτερόλεπτα της μοίρας. Ο Δίας αυτή την εποχή είναι πολύ κοντά στο περιήλιο του στην 12ετή τροχιά του γύρω από τον Ήλιο.
Ο Κρόνος, με φαινόμενο μέγεθος +0,7, βρίσκεται στον ανατολικό Αιγόκερω και φέγγει στα νοτιοδυτικά νωρίς το βράδυ. Δύει τα μεσάνυχτα.
Ο Ουρανός, με μέγεθος 5,6 στον Κριό, βρίσκεται ψηλά στα ανατολικά αργά το βράδυ. Χρειάζεται ένα τηλεσκόπιο ή ένα ζευγάρι κιάλια για να παρατηρηθεί.
Ο Ποσειδώνας, με μέγεθος 7,8, είναι στα σύνορα Υδροχόου-Ιχθύων, περίπου 8° στα δυτικά του Δία.
