Ο ουρανός και οι πλανήτες αυτή την εβδομάδα, από 20-5 έως 26-5-2024

 Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

από 20-5 έως και 26-5 (Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

 

Δευτέρα, 20 Μαΐου

Τώρα ο Στάχυς λάμπει πάνω δεξιά της Σελήνης. Πολύ μακρύτερα πάνω αριστερά τους είναι ο φωτεινότερος Αρκτούρος.

Η Αψίδα της Άνοιξης εξακολουθεί να εκτείνεται στον δυτικό ουρανό στα τέλη του λυκόφωτος, αλλά ολοένα και χαμηλώνει. Ο Πολυδεύκης και ο Κάστορας σχηματίζουν την κορυφή του: Παρατάσσονται περίπου οριζόντια στα δυτικά–βορειοδυτικά. Κοιτάξτε μακριά προς τα κάτω αριστερά τους για τον Πρόκυνα, και μακρύτερα, κάτω δεξιά τους για τον Menkalinan, 2^ου μεγέθους, και την φωτεινή Αίγα.

 

Τρίτη,  21 Μαΐου

Ο δακτυλιοειδής πλανήτης Κρόνος σκαρφαλώνει στην ανατολή λίγες ώρες πριν από την αυγή, ανάμεσα στα αστέρια του Υδροχόου. Μέσα από ένα τηλεσκόπιο, το πλάτος του εκτείνεται περίπου 17″. Οι δακτύλιοί του είναι σχεδόν σε κάτοψη, με μόνο ένα κομμάτι της βόρειας πλευράς τους ορατό. Αυτή η γωνία θα συνεχίσει να συρρικνώνεται λίγο μέχρι και τον επόμενο μήνα και στη συνέχεια θα αυξηθεί ελαφρώς.

Εάν είστε σε θέση να δείτε τον πλανήτη γύρω στις 4:30 πμ. (ανάλογα με την τοποθεσία σας και αν ο πλανήτης έχει ανατείλει), θα παρατηρήσετε ότι το μεγαλύτερο φεγγάρι του, ο Τιτάνας, βρίσκεται ακριβώς βορειοδυτικά του δίσκου.

 

Τετάρτη, 22 Μαΐου

Η Σελήνη απόψε είναι 1/2 ημέρα πριν από την πλήρη φάση (θα είναι ακριβώς πανσέληνος στις 4:53 μμ. της Πέμπτης). Η Σελήνη κάθε μήνα χρειάζεται τρεις ή τέσσερις ημέρες για να μετακινηθεί στην απόσταση μεταξύ Στάχυ και Αντάρη. Απόψε, νωρίς το βράδυ, θα δείτε τη Σελήνη στα δεξιά του τριάστερου κεφαλιού του Σκορπιού, με τον Αντάρη να βρίσκεται νοτιότερά τους και κάτω αριστερά. Καλύψτε την λαμπρή Σελήνη με το δάχτυλό σας για να δείτε αυτά τα αστέρια.

 

Πέμπτη, 23 Μαΐου

Η Πανσέληνος αποκρύπτει τον Αντάρη. Απόψε η λαμπρή Σελήνη περνά ακριβώς πάνω από τον Αντάρη για τις νοτιοανατολικές ΗΠΑ, την Κεντρική Αμερική, τη βορειοανατολική Νότια Αμερική, την Καραϊβική και τμήματα της δυτικής και κεντρικής Αφρικής.

Όπου συμβαίνει η απόκρυψη, το αστέρι θα εξαφανιστεί περνώντας από τη φωτεινή άκρη της Σελήνης. Θα χρειαστείτε σίγουρα ένα τηλεσκόπιο για να παρατηρήσετε το φαινόμενο.

Ο Αντάρης είναι ένα διπλό αστέρι. Ο συνοδός του, μεγέθους 5,4, βρίσκεται μόλις 2,7 δευτερόλεπτα του τόξου δυτικά του Αντάρη Α.

Ο Αντάρης είναι ένας κόκκινος γίγαντας στα μεταγενέστερα στάδια της ζωής του – αν και έχει διογκωθεί σε μέγεθος, η θερμοκρασία του έχει πέσει, γεγονός που δίνει στο αστέρι την κοκκινωπή απόχρωση του. Είναι τόσο φωτεινό και τόσο κόκκινο που συχνά συγχέεται με τον δικό μας Κόκκινο Πλανήτη, τον Άρη. Αν θέλετε να συγκρίνετε τα δύο, θα πρέπει να περιμένετε αρκετές ώρες, μέχρι περίπου τις 4:15 πμ. αύριο το πρωί – τότε είναι που ο Άρης θα ανατείλει περισσότερο από 5 ° πάνω από τον ανατολικό ορίζοντα και θα μπορείτε να δείτε αν νομίζετε ότι η φωτεινότητα και η απόχρωση του ταιριάζουν με εκείνη του Αντάρη, ο οποίος τώρα είναι στα νοτιοδυτικά και μακριά από τη Σελήνη.

Παρασκευή, 24 Μαΐου

Έχετε προσπαθήσει να εντοπίσετε τον Ερμή στην αυγή; Είναι πολύ χαμηλά στα ανατολικά μισή ώρα πριν από την ανατολή του ηλίου, όπως φαίνεται παρακάτω. Αυτή είναι η τελευταία σας ευκαιρία για να δείτε τον Ερμή σε αυτή την πρωινή του εμφάνιση. Να έχετε μαζί σας ένα ζευγάρι κιάλια.

Ο Ερμής γίνεται λαμπρότερος αλλά ταυτόχρονα βυθίζεται χαμηλότερα την αυγή. Ο μέτριος σε λαμπρότητα  Άρης, λιγότερο χαμηλά, βρίσκεται στα δεξιά του. Σήμερα το πρωί απέχουν 25°.

 

Σάββατο, 25 Μαΐου

Προηγούμενα είδαμε τον Αντάρη, ένα κόκκινο γιγάντιο αστέρι στον Σκορπιό. Απόψε, ας δούμε ένα άλλο ιδιαίτερα κόκκινο αστέρι: μ του Κηφέα, επίσης γνωστό ως Herschel’s Garnet Star ή απλά το Garnet Star (το αστέρι του γρανίτη).

Αυτός ο ήλιος 4^ου μεγέθους είναι περίπου 20° πάνω από τον βόρειο ορίζοντα λίγο μετά τις 10 μμ. απόψε. Βρίσκεται στον Κηφέα τον Βασιλιά, νότια (κάτω δεξιά) του πιο γνωστού περιγράμματος του αστερισμού σε σχήμα σπιτιού, ακριβώς κάτω από το μέσο της απόστασης σε μια γραμμή που χαράσσεται μεταξύ της ζήτα και του άλφα του Κηφέα. Θα παρατηρήσετε αμέσως το ρουμπινί–κόκκινο χρώμα του. Αυτό το χρώμα είναι ένας συνδυασμός της ψυχρής θερμοκρασίας του άστρου και αυτού που οι αστρονόμοι αποκαλούν ερυθρότητα, καθώς το φως του ταξιδεύει σε εμάς μέσω της διαστρικής σκόνης μέσα στον Γαλαξία μας. Η σκόνη τείνει να διασκορπίζει κυρίως  το μπλε φως μακριά. Έτσι λαμβάνουμε μόνο τα πιο κόκκινα μήκη κύματος του φωτός αυτού του άστρου, το οποίο ήδη τείνει προς το κόκκινο άκρο του φάσματος λόγω της γήρανσης της φύσης του.

Το αστέρι αυτό είναι ένα από τα μεγαλύτερα και πιο φωτεινά αστέρια στον ουρανό. Βρίσκεται πάνω από 2.000 έτη φωτός από τη Γη. Είναι επίσης ένα μεταβλητό αστέρι με περίοδο περίπου 800 έως 1.000 ημερών. Κατά τη διάρκεια αυτού του χρονικού πλαισίου, η φωτεινότητα του μπορεί να μειωθεί και να αυξηθεί ξανά κατά περίπου ένα μέγεθος, σίγουρα αντιληπτό στους περισσότερους παρατηρητές! Επειδή είναι ένα τόσο τεράστιο αστέρι, το μ θα εκραγεί κάποια μέρα ως μια λαμπρή  σουπερνόβα.

 

Κυριακή, 26 Μαΐου

Επιστροφή στο Βέγα που βρίσκεται τώρα ψηλά στα ανατολικά–βορειοανατολικά. Αναζητήστε τον αμυδρό αστερισμό της Λύρας, με το αστέρι να κρέμεται από αυτήν με το κάτω μέρος της στραμμένο προς τα δεξιά. Το πιο γνωστό τμήμα της Λύρας αποτελείται από ένα μικρό ισόπλευρο τρίγωνο (ο Βέγας είναι μια γωνία) με ένα μεγαλύτερο παραλληλόγραμμο προσαρτημένο στην κάτω γωνία του. Το όλο σχήμα έχει μήκος 7 ½ °, περίπου τέσσερα πλάτη δακτύλων στο μήκος του βραχίονα. Τα δύο τελευταία αστέρια του παραλληλόγραμμου, το βήτα και το γάμμα της Λύρας, είναι τα δύο φωτεινότερα αστέρια του μοτίβου μετά τον Βέγα. Το γάμμα είναι το πιο απομακρυσμένο από τον Βέγα.

Η φθίνουσα ημισέληνος ανατέλλει γύρω στα μεσάνυχτα. Μόλις βρεθεί αρκετά ψηλά, καλύψτε της με το δάχτυλό σας για να αποκαλύψετε την θέση της: στη μέση της «τσαγιέρας» του Τοξότη.

Ο αστροφωτογράφος του Μ64, Γιώργος Χατζηφραντζής, γράφει: «Πρώτη δοκιμαστική λήψη από το “Interstellar Observatory” με σχετικά λίγο χρόνο συνολικής έκθεσης. Ως πρώτο στόχο επέλεξα τον γαλαξία Μ64 γιατί πέραν ότι μου αρέσει πολύ είναι ένας στόχος σχετικά χαμηλών απαιτήσεων και επίσης τον έχω ξαναβγάλει πριν χρόνια από τη Θεσσαλονίκη και ήθελα να δω διαφορές».
Τηλεσκόπιο: Newton 12 f4. Τοποθεσία: Χαλκιδική (Interstellar Observatory)

 

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

 

Και οι επτά πλανήτες εκτός από τη Γη παραμένουν σχεδόν στη γραμμή στοοπτικόμαςπεδίο ως προς τον Ήλιο.

Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

Ο Δίας, ο Ουρανός, και ο Ποσειδώνας  δεν είναι ορατοί, αφού βρίσκονται μέσα στη λάμψη του Ήλιου.

Ο Ερμής, ο Άρης και ο Κρόνος ( οι δύο τελευταίοι με μέγεθος +1,2), ανατέλλουν στην αρχή του λυκαυγούς. Χρησιμοποιήστε κιάλια για να τους εντοπίσετε μόλις πάνω από τον ανατολικό-νοτιοανατολικό ορίζοντα περίπου 75 με 60 λεπτά πριν από την ανατολή του Ήλιου. Ο Άρης απέχει 30° από τον Κρόνο στις 25 Μαΐου. Ο Κρόνος εντοπίζεται ευκολότερα. Ο Άρης είναι αρκετά χαμηλότερα και στα αριστερά του Κρόνου.