Ο ουρανός και οι πλανήτες αυτή την εβδομάδα, από 6-5 έως 12-5, 2024

Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

από 6-5 έως και 12-5 (Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

 

Δευτέρα, 6 Μαΐου

Ο Ερμής βρίσκεται τώρα κάτω δεξιά της Σελήνης και λάμπει με μέγεθος 0,7. Με κιάλια ή οποιοδήποτε τηλεσκόπιο, ο μικροσκοπικός πλανήτης εκτείνεται στα 9″ και εμφανίζεται περίπου 36% φωτισμένος. Πολύ πάνω και στα δεξιά του βρίσκονται ο Άρης και ο Κρόνος, και οι δύο ορατοί με γυμνό μάτι, ενώ ο Ποσειδώνας απαιτεί κιάλια ή ένα τηλεσκόπιο για να εντοπιστεί μέσα στο λαμπρό λυκαυγές. Η Αφροδίτη ανατέλλει λίγο πριν από τον Ήλιο και πλησιάζει σε  ανώτερη σύνοδο στις αρχές του επόμενου μήνα, καθιστώντας την αόρατη. Εξακολουθεί να είναι τοποθετημένη κατά μήκος της μεγάλης νοερής γραμμής των πλανητών, αν και δεν μπορούμε να την δούμε ακόμη.

Τρίτη,  7 Μαΐου

Νέα Σελήνη στις 6:22 πμ. της Τετάρτης, αφήνοντας όλη τη νύχτα και το πρωινό σκοτεινό για παρατήρηση. Είναι επίσης η τέλεια στιγμή για τους κατοίκους του βόρειου ημισφαιρίου να προσπαθήσουν να ρίξουν μια ματιά στο ζωδιακό φως μετά το ηλιοβασίλεμα (μερικές φορές ονομάζεται «ψεύτικο» σούρουπο).

Βγείτε έξω λίγο μετά το ηλιοβασίλεμα καθώς ο ουρανός θα σκοτεινιάζει. Θα θελήσετε να επιλέξετε μια τοποθεσία όπου ο δυτικός ορίζοντας είναι σκοτεινός και καθαρός από τα φώτα της πόλης. Όσο πιο σκοτεινός είναι ο ουρανός σας, τόσο καλύτερη θα είναι η αμυδρή λάμψη του ζωδιακού φωτός. Καθώς πέφτει το σκοτάδι, αναζητήστε μια λευκή, κωνική λάμψη που εκτείνεται πάνω από τον ορίζοντα, φτάνοντας μέχρι τον Ταύρο και τους Διδύμους. Αυτό το φως παράγεται από το φως του ήλιου που λάμπει από μυριάδες μικροσκοπικά σωματίδια σκόνης στο εσωτερικό ηλιακό σύστημα, όλα απομεινάρια που άφησαν κομήτες στο πέρασμά τους. Ενώ τα συνεκτικά ρεύματα αυτών των σωματιδίων είναι αυτά που προκαλούν βροχές διαττόντων όπως η ήτα Υδροχοΐδες, με την πάροδο του χρόνου μεγάλο μέρος αυτής της σκόνης εγκαθίσταται κατά μήκος της εκλειπτικής – το επίπεδο του ηλιακού συστήματος – και προκαλεί το ζωδιακό φως.
Οι αρχές Μαΐου είναι μια από τις τελευταίες ευκαιρίες που έχετε για να δείτε την εαρινή εμφάνιση αυτού του φαινομένου. Το φθινόπωρο, το ζωδιακό φως θα εμφανιστεί στον ανατολικό ουρανό πριν από την αυγή (η «ψεύτικη αυγή»).

Τετάρτη, 8 Μαΐου

Ο Άρης φτάνει στο περιήλιο – το πλησιέστερο σημείο στον Ήλιο στην τροχιά του – στις 12 μμ. Εκείνη την στιγμή, ο Κόκκινος Πλανήτης θα βρίσκεται 206,6 εκατομμύρια χιλιόμετρα από το αστέρι μας. Νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, μπορείτε να δείτε τον Άρη στον ουρανό πριν από την αυγή, περίπου 7 ° πάνω από τον ανατολικό ορίζοντα μία ώρα πριν από την ανατολή του ηλίου. Ο Κόκκινος Πλανήτης εξακολουθεί να λάμπει με μέγεθος 1,1.

Αλλά τώρα, γυρίστε νοτιοδυτικά για να βρείτε όχι τον Άρη, αλλά τον αντίπαλό του: το αστέρι Αντάρη στον Σκορπιό. Αυτός ο κόκκινος γίγαντας λάμπει ακριβώς στο τρέχον μέγεθος του Άρη – 1,1 – και φέρει την ίδια ρουμπινί-κόκκινη απόχρωση με τον πλανήτη. Ωστόσο, το χρώμα του πλανήτη προέρχεται από το φως του ήλιου που αναπηδά από την επιφάνεια του πλανήτη, ενώ ο Αντάρης λάμπει κόκκινος επειδή, αν και είναι ένα τεράστιο αστέρι, έχει γίνει πιο ψυχρό λόγω της ηλικίας του. Τώρα είναι αρκετές χιλιάδες βαθμούς πιο ψυχρός από τον Ήλιο, ο οποίος λάμπει  θερμότερος με χρώμα κίτρινο. Ο Αντάρης περιέχει πάνω από δώδεκα φορές τη μάζα του Ήλιου μας και η διάμετρος του θα εκτείνεται περίπου στην άκρη της κύριας ζώνης αστεροειδών, αν το αστέρι βρίσκονταν στο σημείο που είναι ο Ήλιος στο ηλιακό μας σύστημα.

Δεδομένης της μάζας του, ο Αντάρης σίγουρα θα τερματίσει τη ζωή του σε μια έκρηξη σουπερνόβα κάποια μέρα – και σύντομα, ίσως μέσα στα επόμενα εκατομμύρια χρόνια, σύμφωνα με τον αείμνηστο αστρικό εμπειρογνώμονα James Kaler.

Πέμπτη, 9 Μαΐου

Ο Ερμής φτάνει σε μέγιστη αποχή (26°) από τον Ήλιο στις 1 πμ. της Παρασκευής. Ωστόσο, ο πλανήτης παραμένει χαμηλά στο βόρειο ημισφαίριο λόγω της χαμηλής γωνίας της εκλειπτικής προς τον ορίζοντα. Η θέα είναι καλύτερη για τους παρατηρητές του νότιου ημισφαιρίου. Όλοι οι παρατηρητές του ουρανού μπορούν να δουν τον εσώτατο πλανήτη νωρίς το πρωί, ανατέλλοντας περίπου 50 λεπτά πριν από τον Ήλιο. Μισή ώρα πριν από την ανατολή του ηλίου, ο Ερμής βρίσκεται 4° ψηλά στα ανατολικά και λάμπει με μέγεθος 0,5, σχηματίζοντας το χαμηλότερο σημείο στην νοερή γραμμή που σχηματίζεται με τους πλανήτες ορατή στον ουρανό νωρίς το πρωί.

Παρασκευή, 10 Μαΐου

Ο κομήτης 13P/Olbers περνάει μέσα από τον Ηνίοχο. Βρίσκεται απόψε ακριβώς μέσα στα νότια σύνορα αυτού του αστερισμού κοντά στον Ταύρο. Μπορείτε να βρείτε τον κομήτη, που αυτή τη στιγμή είναι περίπου 9^ου μεγέθους, πηγαίνοντας 5° δυτικά–βορειοδυτικά του Elnath, την άκρη του δεξιότερου κέρατος του Ταύρου καθώς ο Ταύρος θα βυθίζεται στον δυτικό ουρανό μετά το ηλιοβασίλεμα. Κατά τη διάρκεια του Μαΐου, ο Olbers θα συνεχίσει μέσω του Ηνίοχου, κατευθυνόμενος προς το μεγέθους 2,7 αστέρι Bogardus (θ του Ηνίοχου). Θα πλησιάσει κοντά σε αυτό το αστέρι αργότερα μέσα στο μήνα. Κατά μήκος της διαδρομής, περνά πολλά εκπληκτικά αντικείμενα βαθέως ουρανού, προσφέροντας στους αστροφωτογράφους ευκαιρίες για να αποτυπώσουν ωραίες εικόνες του κομήτη με τα αντικείμενα αυτά.

Ο κομήτης 13P/Olbers έχει ιστορική σημασία στον τομέα της αστρονομίας λόγω της ανακάλυψής του από τον Heinrich Wilhelm Olbers, έναν εξέχοντα Γερμανό αστρονόμο, στις 6 Μαρτίου 1815. Ο Olbers ήταν μια αξιοσημείωτη προσωπικότητα στις αρχές του 19ου αιώνα, γνωστός όχι μόνο για τις ανακαλύψεις του αλλά και για τη συμβολή του στην κοσμολογία και την ουράνια μηχανική.
Οι κομήτες έχουν γοητεύσει τους αστρονόμους εδώ και αιώνες λόγω των μυστηριωδών και συχνά θεαματικών εμφανίσεών τους στον νυχτερινό ουρανό. Είναι παγωμένα σώματα που προέρχονται από τις εξωτερικές περιοχές του Ηλιακού Συστήματος και όταν πλησιάζουν τον Ήλιο, θερμαίνονται και απελευθερώνουν αέριa και σκόνη, σχηματίζοντας ένα λαμπερό κώμα και μερικές φορές μια ουρά.

Ο 13P/Olbers κατηγοριοποιείται ως περιοδικός κομήτης, που σημαίνει ότι ακολουθεί μια προβλέψιμη τροχιά γύρω από τον Ήλιο. Ολοκληρώνει μία τροχιά περίπου κάθε 74 χρόνια. Η τελευταία κοντινή προσέγγισή του στον Ήλιο, γνωστή ως περιήλιο, συνέβη το 2010. Μετά το περιήλιο, οι κομήτες συνήθως απομακρύνονται από τον Ήλιο και γίνονται λιγότερο ορατοί από τη Γη καθώς ταξιδεύουν πίσω προς τα εξωτερικά όρια του Ηλιακού Συστήματος.

Αν και ο κομήτης 13P/Olbers μπορεί να μην είναι τόσο γνωστός όσο κάποιοι άλλοι κομήτες, όπως ο κομήτης του Halley ή ο κομήτης Hale–Bopp, η ανακάλυψή του από τον Olbers προσθέτει στην ιστορική του σημασία. Ο Olbers δεν ήταν μόνο ένας ολοκληρωμένος παρατηρητής, αλλά και ένας στοχαστής που συνέβαλε στην κατανόηση του σύμπαντος. Μία από τις πιο διάσημες ιδέες του είναι το παράδοξο του Olbers, το οποίο αμφισβητεί γιατί ο νυχτερινός ουρανός είναι σκοτεινός αν το σύμπαν είναι άπειρο και γεμάτο αστέρια. Ενώ το παράδοξο έχει έκτοτε επιλυθεί μέσω της κατανόησης παραγόντων όπως η πεπερασμένη ηλικία του σύμπαντος και η διαστολή του διαστήματος, παραμένει μια σημαντική έννοια στην ιστορία της κοσμολογίας.

 

Σάββατο, 11 Μαΐου

Τρία αστέρια μηδενικού μεγέθους λάμπουν νωρίς το βράδυ τον Μάιο: ο Αρκτούρος ψηλά στα νοτιοανατολικά, ο Βέγας πολύ χαμηλότερα στα βορειοανατολικά και η Αίγα (Capella) στα βορειοδυτικά. Φαίνονται τόσο φωτεινά επειδή το καθένα είναι τουλάχιστον 60 φορές πιο φωτεινό από τον Ήλιο και επειδή είναι όλα σχετικά κοντά: 37, 25 και 42 έτη φωτός από εμάς, αντίστοιχα. Απόψε, ο Βέγας και η Αίγα στέκονται στο ίδιο ύψος πάνω από τον ορίζοντα λίγο μετά αφού πέσει το σκοτάδι.

Αυτή είναι η εποχή του έτους που ο Λέων, το λιοντάρι, αρχίζει να περπατά προς τα κάτω στα δυτικά, στο δρόμο του για να αναχωρήσει μέσα στο φως του ηλιοβασιλέματος στις αρχές του καλοκαιριού. Εντοπίστε το φωτεινότερο αστέρι αρκετά ψηλά στα δυτικά–νοτιοδυτικά. Αυτός είναι ο Βασιλίσκος (Regulus), το μπροστινό του πόδι. Ο Regulus είναι επίσης το κάτω μέρος του σχηματισμού του δρεπανιού του Λέοντα: ένα ανάποδο ερωτηματικό που περιγράφει το μπροστινό πόδι, το στήθος και τη χαίτη του λιονταριού.

Κυριακή, 12 Μαΐου

Η παχιά ημισέληνος λάμπει κάτω από τον Πολυδεύκη απόψε. Περίπου δύο φορές πιο δεξιά τους, ο Κάστωρ σχηματίζει ένα ορθογώνιο τρίγωνο μαζί τους.

Ο περίφημος αστερισμός του Ωρίωνα, μαζί με το γνωστό ομώνυμο νεφέλωμά του (Μ42) μας αποχαιρετούν τον Μάιο. Η φωτογραφία αυτή του Μ42 είναι του Κωνσταντίνου Εμμανουηλίδη, τραβηγμένη με ένα διοπτρικό τηλεσκόπιο 105mm.

 

 

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

Και οι επτά πλανήτες εκτός από τη Γη συνωστίζονται κοντά στο οπτικό μας πεδίο ως προς τον Ήλιο.

Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

Ο Ερμής, η Αφροδίτη, και ο Ποσειδώνας  δεν είναι ορατοί, αφού βρίσκονται μέσα στη λάμψη του Ήλιου.

Ο Άρης και ο Κρόνος, και οι δύο με μέγεθος +1,2, ανατέλλουν στην αρχή του λυκαυγούς. Χρησιμοποιήστε κιάλια για να τους εντοπίσετε μόλις πάνω από τον ανατολικό-νοτιοανατολικό ορίζοντα περίπου 60 λεπτά πριν από την ανατολή του Ήλιου. Απέχουν 21° στις 11 Μαΐου.

Ο Δίας και ο Ουρανός κρύβονται στη λάμψη του ηλιοβασιλέματος.