Ο ουρανός και οι πλανήτες αυτή την εβδομάδα, από 24-6 έως 30-6, 2024

 

 Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

από 24-6 έως και 30-6 (Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

 

Δευτέρα, 24 Ιουνίου

Κοιτάξτε δυτικά μετά το ηλιοβασίλεμα για να εντοπίσετε τη μορφή του Λέοντα , το λιοντάρι που βαδίζει με το κεφάλι μπροστά προς τον ορίζοντα. Ακριβώς κάτω από το πίσω πόδι του βρίσκεται ο κομήτης C/2023 A3 (Tsuchinshan-ATLAS), που σύντομα θα γίνει αυτό που οι ερασιτέχνες αστρονόμοι ελπίζουν ότι θα είναι ο καλύτερος κομήτης της χρονιάς!

Προς το παρόν, ο Tsuchinshan-ATLAS κυμαίνεται γύρω στο 10^ο μέγεθος. Φαίνεται καλύτερα με μεγαλύτερα κιάλια ή οποιοδήποτε μικρό ή μεσαίο τηλεσκόπιο. Είναι ορατός για λίγες ώρες μετά τη δύση του ηλίου, όταν θα δύει ο Λέων. Όσο νωρίτερα μπορείτε να τον εντοπίσετε τόσο το καλύτερο, πριν βυθιστεί πολύ χαμηλά, μέσα στον πιο ταραχώδη αέρα κοντά στον ορίζοντα. Μπορείτε να βρείτε τον κομήτη απόψε περίπου 3° νότια του μεγέθους 4,1 σίγμα (σ) του Λέοντα.  Ο Tsuchinshan-ATLAS είναι επίσης μόλις 0,5° νοτιοανατολικά του ελλειπτικού γαλαξία NGC 3640, ο οποίος θα πρέπει να λάμπει στο ίδιο μέγεθος με τον κομήτη. Δεδομένης της παρόμοιας φωτεινότητας τους, θα ήταν ενδιαφέρον να συγκρίνουμε και να αντιπαραβάλλουμε τα σχήματα, τα μεγέθη και τις δομές του ζεύγους.

 

Τρίτη,  25 Ιουνίου

Ο Δίας βελτιώνει σημαντικά την εμφάνισή του στον πρωινό ουρανό. Τώρα περίπου 8° ψηλά, μία ώρα πριν από την ανατολή του ηλίου, ο μεγαλύτερος πλανήτης του ηλιακού συστήματος λάμπει με μέγεθος -2. Σήμερα το πρωί ο πλανήτης βρίσκεται ακριβώς πάνω από τον αμυδρότερο, με μέγεθος 0,9, Αλντεμπαράν, το έντονο κόκκινο μάτι του Ταύρου, καθώς ο αστερισμός ανατέλλει στα ανατολικά.

Συνεχίζοντας κατά μήκος της πρωινής γραμμής των πλανητών, ο μεγέθους 7,8 Ποσειδώνας είναι 42,7° δυτικά του Άρη, κάτω από τον Κυκλικό σχηματισμό των Ιχθύων. Αυτός ο μακρινός κόσμος χρειάζεται επίσης κιάλια ή τηλεσκόπιο για να εντοπιστεί. Και τέλος, ο Κρόνος,1^ου μεγέθους, βρίσκεται στο τέλος της γραμμής, 10,5° δυτικά του Ποσειδώνα και κυριαρχεί στα αμυδρά αστέρια του αστερισμού του Υδροχόου.

Συνολικά, αυτοί οι πλανήτες εκτείνονται σχεδόν 78° στον ουρανό από τον Δία έως τον Κρόνο. Επιπλέον, η φθίνουσα ημισέληνος βρίσκεται 17,7° δυτικά του Κρόνου, προσθέτοντας ένα ακόμα ουράνιο σώμα στη γραμμή με τους πλανήτες.

 

Τετάρτη, 26 Ιουνίου

Ο αστερισμός του Σκορπιού που μοιάζει στον ουρανό πολύ στο σχήμα του μυθικού σκορπιού, φαίνεται νωρίς μετά το ηλιοβασίλεμα. Δυστυχώς, δεν αναρριχείται πολύ ψηλά για τα γεωγραφικά πλάτη της Ελλάδας. (Κάτι ανάλογο θα  λέγαμε και για τον αστερισμό του Ωρίωνα).

 

Πέμπτη, 27 Ιουνίου

Η Σελήνη φτάνει στο περίγειο ,τοπλησιέστερο σημείο της τροχιάς της γύρω από τη Γη. Εκείνη τη στιγμή, οδορυφόρος μα θα είναι 369.287 χιλιόμετρα μακριά.

Στο αποκορύφωμα του καλοκαιριού, το Θερινό Τρίγωνο περνάει από το ζενίθ γύρω στα μεσάνυχτα. Με το επίπεδο του Γαλαξία μας να το διασχίζει, αυτή η περιοχή είναι γεμάτη με αστρικά σμήνη και νεφελώματα, καθιστώντας την μια δημοφιλή περιοχή παρατήρησης για ερασιτέχνες αστρονόμους με τα τηλεσκόπιά τους. Αν και το καλοκαίρι μόλις ξεκινά, αυτή η περιοχή είναι ήδη αρκετά ψηλά μόλις σκοτεινιάσει.

Παρασκευή, 28 Ιουνίου

Το τελευταίο τέταρτο της Σελήνης στις 12:53 πμ. του Σαββάτου.

Ανατέλλει αργά απόψε, περίπου στη 1 πμ. Θα βρεθεί κάτω από το Μεγάλο Τετράγωνο του Πήγασου.
Ο Κρόνος είναι πάνω δεξιά της Σελήνης. Μέχρι τη στιγμή που αρχίζει η αυγή, μπορείτε να δείτε ότι η Σελήνη δεν είναι ακόμα στα μισά του δρόμου μεταξύ του Κρόνου και του Άρη.
Κάτω αριστερά από τον Άρη, ο Δίας αρχίζει να ανεβαίνει ψηλότερα στην αυγή.
Αυτή είναι η έναρξη της εμφάνισής του για το 2024-25.

 

Σάββατο, 29 Ιουνίου

Ενώ είστε έξω και βλέπετε την όμορφη σύνοδο Κρόνου και Αφροδίτης, βρείτε το χρόνο να κοιτάξετε το θήτα του Λύκου στα ΝΝΔ του λαμπρού Αντάρη. Ενώ αυτό το μάλλον συνηθισμένο 4^ου μεγέθους αστέρι δεν φαίνεται να είναι τίποτα το ιδιαίτερο, υπάρχει κάποιο μάθημα που θα μπορούσε να διδαχθεί κανείς. Πολύ συχνά στην αναζήτησή μας για το λαμπρό και το απίστευτο, το μακρινό και το εντυπωσιακό, συχνά ξεχνάμε την ομορφιά ενός απλού αστεριού. Όταν παίρνουμε το χρόνο να το εξερευνήσουμε, ίσως να βρούμε περισσότερα από όσα αναμέναμε. Κρυμμένα λοιπόν, πίσω από το πέπλο «του συνηθισμένου» βρίσκεται ένα τριπλό σύστημα τριών φασματικών τύπων και τριών φαινόμενων μεγεθών σε ένα πεδίο διαμαντένιας σκόνης. Ένας άγνωστος πολύτιμος λίθος ….

Κυριακή, 30 Ιουνίου

Στο τραπέζιο του Ηρακλή είναι ένα από τα πιο οικεία αντικείμενα από τον βαθύ ουρανό για τους παρατηρητές που χρησιμοποιούν κιάλια: το σφαιρωτό σμήνος M13. Ξέρετε όμως πού να κοιτάξετε εκεί κοντά για να εντοπίσετε το φωτεινό σμήνος M92; Βρίσκεται στην κορυφή του σχεδόν ισόπλευρου τριγώνου που σχηματίζεται με αυτό και τα αστέρια π και η κοιτάζοντας έξω από το τραπέζιο. Σε σχέση με το Μ13, το Μ92 είναι αμυδρότερο (μέγεθος 6,4 αντί για 5,8) και μικρότερο. Με κιάλια είναι εύκολο να το παραβλέψετε. Πρέπει να κοιτάξετε προσεχτικά και να χρησιμοποιήσετε πλάγια σκόπευση (επικεντρώνοντας το βλέμμα σας προς την μια πλευρά) για να διαπιστώσετε ότι το θαμπό αστέρι είναι ένα σφαιρωτό σμήνος.

 

JADES–GS–z14-0: Το νέο πιο απομακρυσμένο αντικείμενο

Τι θα γινόταν αν μπορούσαμε να δούμε πίσω στην αρχή του σύμπαντος; Θα βλέπαμε γαλαξίες να σχηματίζονται. Αλλά πώς έμοιαζαν οι γαλαξίες τότε; Σε αυτά τα ερωτήματα δόθηκαν κάποιες απαντήσεις πρόσφατα με την κυκλοφορία μιας εικόνας του διαστημικού τηλεσκοπίου James Webb (JWST) που περιελάβανε το πιο μακρινό αντικείμενο που έχει ανακαλυφθεί ποτέ. Οι περισσότεροι γαλαξίες σχηματίστηκαν περίπου 3 δισεκατομμύρια χρόνια μετά τη Μεγάλη Έκρηξη, αλλά μερικοί σχηματίστηκαν νωρίτερα. Στο ένθετο πλαίσιο απεικονίζεται ο JADES-GS-z14-0, μια αμυδρή μουτζούρα ενός γαλαξία που σχηματίστηκε μόλις 300 εκατομμύρια χρόνια μετά την αρχή  του σύμπαντος. Με τεχνικούς όρους, αυτός ο γαλαξίας βρίσκεται στο ρεκόρ ερυθρής μετατόπισης ( z = 14,32). Άρα, υπήρχε όταν το σύμπαν ήταν μόνο το ένα πεντηκοστό της σημερινής ηλικίας του. Πρακτικά όλα τα αντικείμενα στην φωτογραφία αυτή είναι γαλαξίες.

(Astronomy Picture of the Day: 24-6-2024   )

Image Credit: NASA, ESA, CSA, STScI, B. Robertson (UC Santa Cruz), B. Johnson (CfA), S. Tacchella (Cambridge), P. Cargile (CfA)

 

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

Ο Ερμής, η Αφροδίτη  δεν είναι ορατοί, αφού βρίσκονται μέσα στη λάμψη του Ήλιου.

Ο Δίας (μέγεθος -2,0, στον Ταύρο) αρχίζει να εμφανίζεται στο τέλος του λυκαυγούς, κάτω από τον Άρη.

Ο Κρόνος φαίνεται καλά πριν και κατά τη διάρκεια του λυκαυγούς, στα νοτιοανατολικά. Έχει μέγεθος 1,1, μέτριας λαμπρότητας. Δεν υπάρχει τίποτα άλλο τόσο φωτεινό οπουδήποτε εκεί κοντά του. Το φόντο του είναι ο αμυδρός Υδροχόος. Ο Φομαλχώ λάμπει χαμηλότερα και στα δεξιά του.

Ο Ουρανός, μέγεθος 5,8, είναι ανάμεσα στον Δία και τον Άρη, αλλά υπάρχει το φως της αυγής που κάνει ακόμα δύσκολο τον εντοπισμό του.

Ο Ποσειδώνας, με μέγεθος 7,9, στους Ιχθύες, βρίσκεται αρκετά χαμηλά στα ανατολικά-νοτιοανατολικά πριν το λυκαυγές, 10 μοίρες κάτω και στα αριστερά του Κρόνου.

Ο Άρης (μέγεθος 1,0, στον Κριό) είναι χαμηλά στα ανατολικά πριν και κατά τη διάρκεια του λυκαυγούς. Βρίσκεται κάτω και στα αριστερά του Κρόνου.