Τo ERTNEWS στο Αστεροσκοπείο Σκίνακα – Συνέντευξη του Διευθυντή Βασίλη Χαρμανδάρη
Πόσα τραγούδια έχουν γραφτεί για το φεγγάρι. Πόσα λόγια έχουν γραφτεί κάτω από το φεγγάρι. Πόσοι άνθρωποι έχουν ερωτευτεί στο φως του. Πόσες ταινίες έχουν ως θέμα τους το φεγγάρι.
Το φεγγάρι, μπορούμε να το δούμε. Το φως του, σύντροφος στο σκοτάδι μας. Αλλά το φως αναμετράται συνεχώς με το άπειρο και το σκοτάδι του σύμπαντος, του αθέατου σύμπαντος.
του Θωμά Σίδερη
Ανάβαση στο αστεροσκοπείο
Το Αστεροσκοπείο Σκίνακα βρίσκεται στον Ψηλορείτη, σε υψόμετρο 1750 μ. Η απόστασή του από την πόλη του Ηρακλείου είναι είκοσι πέντε χιλιόμετρα σε ευθεία γραμμή, ενώ οδικώς απέχει ακριβώς τα διπλάσια χιλιόμετρα. Πριν φθάσει κάποιος στο Σκίνακα, συναντά την παραδοσιακή πόλη των Ανωγείων, γνωστή για το σημαντικό της ρόλο στη νεώτερη ιστορία της Κρήτης. Βορειοδυτικά από το Αστεροσκοπείο, σε ευθεία απόσταση περίπου έξι χιλιομέτρων βρίσκεται το Ιδαίον Άνδρον, το διάσημο σπήλαιο όπου, σύμφωνα με τη μυθολογία, ανατράφηκε ο Δίας.
Το (οργουελικό) 1984 και ο Σκίνακας
Η ιδέα να αποτελέσει ο Σκίνακας τόπο αστρονομικής έρευνας ξεκίνησε το καλοκαίρι του 1984 και άρχισε να υλοποιείται με την διάνοιξη δρόμου προς την κορυφή του βουνού. Το Πανεπιστήμιο Κρήτης, το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας (τότε Ερευνητικό Κέντρο Κρήτης) και το Ινστιτούτο Max Planck Εξωγήινης Φυσικής (MPE) της Γερμανίας συμφώνησαν να τοποθετήσουν και να λειτουργήσουν από κοινού ένα τηλεσκόπιο με έμφαση τόσο στην σύγχρονη εκπαίδευση των φοιτητών του Πανεπιστημίου στην Αστρονομία όσο και στην έρευνα εκτεταμένων ουράνιων αντικειμένων όπως οι κομήτες και τα αέρια νεφελώματα. Καθοριστικό ρόλο στη δημιουργία του αστεροσκοπείου είχαν ο καθηγητής Ιωάννης Παπαμαστοράκης και ο καθηγητής και Διευθυντής του MPE Gerhard Haerendel.
Κομήτης Haley, o κομήτης της εφηβείας μας
Η άφιξη του κομήτη του Halley, o οποίος μετά από 76 χρόνια περιπλάνηση επρόκειτο να πλησιάσει την άνοιξη του 1986 και πάλι τη Γη, έθετε και τον χρονικό ορίζοντα εγκατάστασης του τηλεσκοπίου, τύπου Schmidt-Cassegrain, του οποίου το ευρύ οπτικό πεδίο και η υπερευαίσθητη ηλεκτρονική κάμερα το έκαναν ιδιαίτερα κατάλληλο για την παρατήρηση του κομήτη. Πράγματι, μετά τη διάνοιξη δρόμου μέσα από το βραχώδες βουνό και την κάτω από ιδιαίτερα δύσκολες συνθήκες κατασκευή του πρώτου, πετρόχτιστου Αστεροσκοπείου, εκατοντάδες επώνυμοι και ανώνυμοι πολίτες από όλη την Ελλάδα συνέρρευσαν στον Σκίνακα για να συμμετάσχουν στα εγκαίνια, στις 12 Απριλίου 1986, και την παρατήρηση του κομήτη του Halley. Το 1988 ολοκληρώθηκε και η κατασκευή του επίσης πετρόχτιστου ξενώνα που χρησίμευσε αμέσως για να στεγάσει το πρώτο σχολείο παρατηρησιακής αστροφυσικής στην Ελλάδα (Papamastorakis Guest House).
Και η παρατήρηση αρχίζει
Η επιτυχημένη εγκατάσταση και λειτουργία του πρώτου, πλην όμως με 0,3 μ διάμετρο κατόπτρου, μικρού τηλεσκοπίου επιβεβαίωσε και τις άριστες συνθήκες που προσφέρει η κορυφή του Σκίνακα για αστρονομικές παρατηρήσεις υψηλής ποιότητας στην περιοχή της Μεσογείου. Γι αυτό τα συνεργαζόμενα ιδρύματα αποφάσισαν την περαιτέρω ανάπτυξη του Αστεροσκοπείου με την εγκατάσταση μεγαλύτερου και πιο σύγχρονου τηλεσκοπίου τύπου Ritchey-Chrétien, με διάμετρο κατόπτρου 1,3 μ. Το τηλεσκόπιο, το οποίο εγκαινιάστηκε το φθινόπωρο του 1995, τοποθετήθηκε σε μεταλλικό κτίριο ώστε να ελαχιστοποιούνται τοπικά φαινόμενα θερμικών αναταράξεων (ατμοσφαιρική τύρβη). Το τηλεσκόπιο των 1,3 μ αποτελεί ένα μεγάλο συλλέκτη φωτός κατασκευασμένο με υψηλές προδιαγραφές ευκρινούς και πιστής απεικόνισης ευρέως οπτικού πεδίου. Οι ιδιότητες αυτές εξασφαλίζουν την άριστη φωτογράφιση και μελέτη εκτεταμένων ουράνιων αντικειμένων όπως γαλαξιών, σμηνών άστρων και γαλαξιών και αέριων νεφελωμάτων. Για την περαιτέρω βελτίωση της παρατήρησης εκτεταμένων αντικειμένων κατασκευάσθηκε Μειωτής Εστιακής Απόστασης ο οποίος προσαρμοσμένος στο τηλεσκόπιο σχεδόν διπλασιάζει το οπτικό πεδίο παρατήρησης, προσφέροντας ταυτόχρονα τη δυνατότητα φασματοσκοπίας.
Το 2006, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο του Tuebingen της Γερμανίας, εγκαταστάθηκε στον Σκίνακα ένα τρίτο τηλεσκόπιο τύπου Cassegrain με το όνομα “Γανυμήδης”, με διάμετρο κατόπτρου 0,6 μέτρα, το οποίο λειτουργεί με τηλεχειρισμό μέσω διαδικτύου και διαθέτει μεγάλο οπτικό πεδίο. Το τηλεσκόπιο δε χρησιμοποιήθηκε από το 2013, οπότε έπαθε σημαντικές ζημιές ο ο θόλος στον οποίο στεγαζόταν, μέχρι τις αρχές του 2022 οπότε ολοκληρώθηκε από το Παν. Κρήτης νέο κτήριο και θόλος διαμέτρου 5,3 μ. στο οποίο τοποθετήθηκε εκ νέου.
Πηγή: ertnews.gr
