Ο ουρανός και οι πλανήτες αυτή την εβδομάδα, από 7-10 έως 13-10, 2024

Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

από 7-10 έως και 13-10 (Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

Ο κομήτης Tsuchinshan-ATLAS (C/2023 A3)  θα φέγγει στον βραδινό ουρανό στις 11 Οκτωβρίου.  Θα ξεκινήσει τη βραδινή του διαδρομή περίπου με μέγεθος -2 και θα εμφανίσει μια μακριά, στραμμένη προς τα δυτικά ουρά. Ο κομήτης ανεβαίνει γρήγορα μακριά από τον Ήλιο σε έναν σκοτεινό ουρανό, ενώ σταθερά γίνεται λιγότερο φωτεινός. Στις 14 Οκτωβρίου, θα λάμψει με μέγεθος περίπου 0, στις 17 Οκτωβρίου, με μέγεθος 2,5, και με μέγεθος 4 στις 22 Οκτωβρίου.

Δείτε τον χάρτη με τις θέσεις του κομήτη εδώ.

Δευτέρα, 7 Οκτωβρίου

Ο αστερισμός της Σαύρας ( Lacerta) βρίσκεται μεταξύ των γνωστών αστερισμών  του Κύκνου και της βασίλισσας Κασσιόπης, όμως λίγοι άνθρωποι το γνωρίζουν. Αυτό συμβαίνει γιατί τα φωτεινότερα αστέρια του ερπετού είναι μόνο 4^ου  μεγέθους, και βρίσκεται στη μέση της γαλαξιακής ζώνης μεταξύ ενός πλήθους αμυδρών αστεριών. Ο αστερισμός είναι τόσο καλά καμουφλαρισμένος που θα μπορούσε να ονομαστεί ακριβέστερα «Χαμαιλέοντας». Η Σαύρα είναι μια  σχετικά νέα ονομασία , ένας από διάφορους δευτερεύοντες αστερισμούς που εισήχθη από τον Πολωνό αστρονόμο του 17^ου αιώνα  Johannes Hevelius.

Τρίτη,  8 Οκτωβρίου

Τα δύο άστρα που χρησιμοποιούνται σαν δείκτες για να βρούμε τον Πολικό αστέρα είναι ο Μεράκ, ο χαμηλότερος από τα δύο, αυτήν την εποχή, και ο Ντούμπ, ο ψηλότερος από τα δύο. Η μεταξύ τους απόσταση είναι 5º. Η νοητή γραμμή που δείχνει τον Πολικό είναι περίπου 25º. Μην κάνετε το κοινό λάθος να περιμένετε να δείτε τον Πολικό σαν ένα λαμπρό άστρο. Είναι το ίδιο φωτεινός όπως και οι δύο δείκτες.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 5:39 πμ. της Τετάρτης.

Τετάρτη, 9 Οκτωβρίου

Στο τέλος του βραδινού λυκόφωτος, ο αστερισμός του Κύκνου βρίσκεται πάνω ψηλά στον ουρανό. Ο λαμπρότερος του αστέρας, ο Ντενέμπ, θα περάσει κοντά στο ζενίθ. Το αστέρι αυτό είναι ένα από τα πιο μακρινά αστέρια που φαίνονται με γυμνό μάτι, τουλάχιστον 1600 έτη φωτός μακριά

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 1:30 πμ. της Πέμπτης.

 Πέμπτη, 10 Οκτωβρίου

 Πρώτο τέταρτο της Σελήνης στις 9:55 μμ.

Νωρίς το βράδυ, κοιτάξτε λίγο προς τα δεξιά ή κάτω δεξιά της Σελήνης για τη λαβή των τεσσάρων αστέρων της «τσαγιέρας» του Τοξότη. Πολύ ψηλά πάνω από τη Σελήνη (με τρεις ή τέσσερις γροθιές στο ύψος του βραχίονα), το φωτεινό αστέρι είναι ο Αλτάιρ, ένας από τους κοντινούς αστρικούς γείτονές μας. Είναι μόλις 17 έτη φωτός μακριά.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 7:17 πμ. της Παρασκευής.

Παρασκευή, 11 Οκτωβρίου

Στις 27 Σεπτεμβρίου, πέρασε 0,39 A.U. από τον Ήλιο. Τώρα, καθώς η κοντινή του προσέγγιση με το άστρο μας συνεχίζεται, ο κομήτης αναδύεται χαμηλά στον ουρανό του Βόρειου Ημισφαιρίου με μέγεθος περίπου -1 ή φωτεινότερος.
Προσπαθήστε να εντοπίσετε τον κομήτη απόψε. Μπορεί όμως να μην είναι εύκολο ακόμα. Βρείτε ένα μέρος με καθαρή θέα ως προς τον δυτικό ορίζοντα. Τριάντα λεπτά μετά τη δύση του ηλίου, ψάξτε τον ουρανό εκεί μόλις 4° περίπου πάνω από την οριζόντια. Η κόμη του κομήτη θα είναι περίπου 28° ψηλά, στα δεξιά της λαμπρής Αφροδίτης, και κάπως χαμηλότερα ανάλογα με το γεωγραφικό πλάτος σας. Πιθανότατα θα φαίνεται μικροσκοπικός και όχι τόσο φωτεινός όσο ο Αρκτούρος, ο οποίος βρίσκεται πάνω δεξιά του κομήτη. Η φωτεινή εσωτερική ουρά του θα καμπυλώσει προς τα δεξιά. Ο κομήτης δύει ενώ το λυκόφως είναι ακόμα αρκετά έντονο. Αύριο θα φαίνεται καλύτερα. Η θέα θα συνεχίσει να βελτιώνεται από βράδυ σε βράδυ. Ο κομήτης θα κρατήσει την φωτεινότητά για περίπου μια εβδομάδα!

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 3:08 πμ. του Σαββάτου.

Σάββατο, 12 Οκτωβρίου

Το πλανητικό νεφέλωμα Helix (NGC7293) στον Υδροχόο είναι ένα από τα πιο φωτεινά του ουρανού (μέγεθος 7) αλλά δύσκολα εντοπίζεται γιατί έχει χαμηλή φωτεινότητα λόγω της εκτεταμένης επιφάνειάς του (1/4 της μοίρας). Αν κεντράρουμε το τηλεσκόπιο μας στο υ του  Υδροχόου, θα βρίσκεται σε ακτίνα περίπου 1 ^ο  . Θα βοηθούσε αισθητά στην αναζήτησή σας η χρήση ενός καλού φίλτρου νεφελωμάτων ή προτιμότερα ενός φίλτρου ΟΙΙΙ.

Κυριακή, 13 Οκτωβρίου

Η Σαύρα είναι ένα σύνολο από δευτερεύοντες αστερισμούς που εισήχθη από τον Πολωνό αστρονόμο του 17^ου αιώνα  Johannes Hevelius στην λίστα με τους 88 αστερισμούς.

Ένας από  τους 12 αστερισμούς που δημιούργησαν οι Pieter Dirkszoon Keyser και Frederick de Houtman μεταξύ των ετών 1595 και 1597 και πρωτοεμφανίσθηκε στην Ουρανομετρία του Johann Bayer το 1603. είναι και ο Χαμαιλέων (Λατινικά: Chamaeleon, συντομογραφία: Cha). Είναι νότιος αστερισμός, αόρατος από την Ελλάδα, ένας από τους 88 επίσημους αστερισμούς που θέσπισε η Διεθνής Αστρονομική Ένωση.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 4:47 πμ. της Δευτέρας.

Αυτή η εικόνα που φαίνεται από το MIRI (Mid-Infrared Instrument) του τηλεσκοπίου Webb, αποκαλύπτει την υπερμεγέθη μαύρη τρύπα που βρίσκεται στο κέντρο του μεγάλου σπειροειδούς γαλαξία στα δεξιά. Αυτή η μαύρη τρύπα, η οποία έλκει μεγάλο μέρος της σκόνης σε λωρίδες, εμφανίζει επίσης τους χαρακτηριστικούς δακτυλίους περίθλασης του Webb, που προκαλούνται από το φως που εκπέμπει αλληλοεπιδρώντας με την κατασκευή του ίδιου του τηλεσκοπίου.

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

Ο Ερμής βρίσκεται μέσα στο φως του ηλιοβασιλέματος και δεν θα είναι ορατός αυτή την εβδομάδα.

Η Αφροδίτη (μέγεθος -3,9) βρίσκεται ακόμα χαμηλά, 30 λεπτά μετά το ηλιοβασίλεμα στα δυτικά-βορειοδυτικά. Θα χρειαστείτε ένα ζευγάρι κιάλια. Δύει πριν βραδιάσει.

Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε την Αφροδίτη ως οδηγό για τον εντοπισμό του κομήτη Tsuchinshan-ATLAS από τα τέλη αυτής της εβδομάδας. Είναι κάτω δεξιά, δεξιά ή πάνω δεξιά της Αφροδίτης, ανάλογα με την ημερομηνία και το γεωγραφικό πλάτος σας. Δείτε το διάγραμμα στον σύνδεσμο παραπάνω, στην αρχή του άρθρου. (Ο χάρτης έχει σχεδιαστεί για γεωγραφικό πλάτος 40° βόρεια.)

Ο Άρης και ο Δίας (μέγεθος +0,4, και -2,5, αντίστοιχα, στον Ταύρο), ανατέλλουν μετά τις 10 μμ., με τον Άρη να ακολουθεί τον Δία, 2 ώρες αργότερα. Ο γίγαντας πλανήτης θα βρεθεί σε αντίθεση τον ερχόμενο Δεκέμβριο, ενώ ο κόκκινος πλανήτης τον Ιανουάριο, αντίστοιχα.

Ο Κρόνος (μέγεθος +0,7, στον Υδροχόο), λάμπει ψηλά στο νότο μετά τις 10 μμ. Το Μεγάλο Τετράγωνο του Πήγασου είναι πάνω και στα αριστερά του.

Ο Ουρανός, μέγεθος 5,6, στον δυτικό Ταύρο, είναι 25° δυτικά του Δία. Φαίνεται αρκετά καλά τις πρώτες πρωινές ώρες. Με ένα ζευγάρι κιάλια και έναν ακριβή αστροχάρτη προσπαθήστε να τον εντοπίσετε.

Ο Ποσειδώνας, μέγεθος 7,8, στους Ιχθύες, βρίσκεται 14° ανατολικά του Κρόνου πριν αρχίσει το λυκαυγές. Ο δίσκος του είναι μόνο 2,3 δευτερόλεπτα του τόξου, ελάχιστα μεγαλύτερος από αυτόν που θα δείξει ένα αστέρι!