Ο ουρανός και οι πλανήτες αυτή την εβδομάδα, από 28-10 έως και 3-11, 2024

Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

από 28-10 έως και 3-11 (Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

Δευτέρα, 28 Οκτωβρίου

Πάνω δεξιά του Αλτάιρ, με πλάτος ενός δακτύλου στο μήκος του βραχίονα, είναι ο πορτοκαλί Tarazed (γ του Αετού). Είναι ένα μέτριο σε φωτεινότητα, 2,7, σε σύγκριση με το εντυπωσιακό 0,7 του Αλτάιρ. Όμως, ο Αλτάιρ φαίνεται τόσο λαμπρός επειδή είναι ένας από τους κοντινούς αστρικούς γείτονές μας, μόλις 17 έτη φωτός μακριά. Ο Tarazed είναι ένα πορτοκαλί γιγάντιο αστέρι περίπου 380 έτη φωτός, 170 φορές πιο φωτεινό!

Τις πρώτες πρωινές ώρες της Τρίτης και της Τετάρτης 29 και 30, ο Άρης στον ανατολικό ουρανό είναι σχεδόν τέλεια ευθυγραμμισμένος με τον Πολυδεύκη και τον Κάστορα.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 1:08 πμ. της Τρίτης.

 Τρίτη,  29 Οκτωβρίου

Μπορείτε να βρείτε τον M33, τον γαλαξία του Τριγώνου, τον πλησιέστερο μεγάλο γαλαξία σε εμάς μετά τον διάσημο στην Ανδρομέδα; Είναι πολύ πιο αμυδρός, με χαμηλή φωτεινότητα επιφάνειας που χρειάζεται σκοτεινό ουρανό για να εντοπιστεί. Σε έναν τέτοιο ουρανό είναι ένας αρκετά εύκολος στόχος σε κιάλια 10×50. Είναι περίπου το ένα τρίτο της διαδρομής από το άλφα του Τριγώνου (το αιχμηρό σημείο του Τριγώνου) στο β της Ανδρομέδας (το μεσαίο αστέρι της κύριας γραμμής των τριών της Ανδρομέδας).

Η Σελήνη φτάνει στο απόγειο, το πιο απομακρυσμένο σημείο από τη Γη στην τροχιά της, στις 1:50 πμ. Τότε θα βρίσκεται 406.161 χιλιόμετρα μακριά.

Νωρίς σήμερα το πρωί είναι μια καλή ευκαιρία για να απολαύσετε τη λεπτή ημισέληνο, λιγότερο από 10 τοις εκατό φωτισμένη, 20° ψηλά στα ανατολικά μια ώρα πριν από την ανατολή του ηλίου. Η Σελήνη βρίσκεται τώρα στη δυτική Παρθένο, με μόνο το δυτικό άκρο του δορυφόρου μας να φωτίζεται άμεσα από τον Ήλιο.

Τετάρτη, 30 Οκτωβρίου

Ο Κύκνος εξακολουθεί να «πετάει» ψηλά μετά το ηλιοβασίλεμα, τώρα στο νότο, αφού ο ουρανός θα έχει σκοτεινιάσει, χωρίς την παρουσία της Σελήνης. Κοιτάξτε πρώτα προς το λαμπρότερο αστέρι του Κύκνου, μεγέθους 1,3 Ντενέμπ, το οποίο αποτελεί ένα από τα τρία σημεία που αποτελούν τον αστερισμό του Θερινού Τριγώνου.  Λίγο πάνω από 3° ανατολικά-νοτιοανατολικά του Ντενέμπ βρίσκεται το νεφέλωμα της Βόρειας Αμερικής (NGC 7000), ένα νεφέλωμα εκπομπής που καλύπτει περίπου 10 φορές την διάμετρο της Πανσελήνου στον ουρανό. Με έκταση 2,5° στο μεγαλύτερο πλάτος του, αυτή η λαμπερή λωρίδα αερίου χωρίζεται από το κοντινό νεφέλωμα του Πελεκάνου (IC 5070) από μια λωρίδα σκοτεινής σκόνης που καταγράφηκε από τον Beverly Lynds ως L935.

Το νεφέλωμα της Βόρειας Αμερικής είναι ορατό με μεγαλύτερα κιάλια ως ένα αξιοσημείωτο αντικείμενο κοντά στον Ντενέμπ, ενώ σε μεγέθυνση με ένα τηλεσκόπιο θα δείτε περισσότερες λεπτομέρειες και θα γεμίσει τον προσοφθάλμιο φακό σας με την λάμψη του. Οι περισσότεροι παρατηρητές συνιστούν τη χρήση ενός φίλτρου UHC για να μειωθεί το φως από τα κοντινά αστέρια και να αναδείξει τις πλούσιες λεπτομέρειες του νεφελώματος, συμπεριλαμβανομένου του χαρακτηριστικού σχήματος του, το οποίο μοιάζει πολύ με την ήπειρο από την οποία πήρε το όνομά του.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 2:46 πμ. της Πέμπτης.

Πέμπτη, 31 Οκτωβρίου

Απόψε, βρείτε το χρόνο να δείτε τον γαλαξία της Ανδρομέδας. Βρίσκεται περίπου 1 μοίρα δυτικά του ν της Ανδρομέδας. Ήταν γνωστός από το 905 π.χ. και αναφέρονταν ως το «μικρό σύννεφο». Σε απόσταση 2,2 περίπου εκατομμυρίων ετών φωτός από το ηλιακό μας σύστημα,  αυτό το διαστελλόμενο μέλος της Τοπικής μας Ομάδας Γαλαξιών έχει  κατευχαριστήσει  τους παρατηρητές κάθε ηλικίας.  Δεν έχει σημασία αν τον βλέπετε μόνο με τα μάτια σας, ένα ζευγάρι κιάλια ή ένα μεγάλο τηλεσκόπιο. Ο Μ31 ακόμα παραμένει ένας από τους πιο θεαματικούς γαλαξίες του έναστρου ουρανού.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 10:38 μμ.

Παρασκευή, 1 Νοεμβρίου

Διάττοντες του Νοεμβρίου; Κάθε χρόνο από τα τέλη Οκτωβρίου έως τα μέσα Νοεμβρίου, ένα πραγματικά εκθαμβωτικό μετέωρο των Ταυρίδων μπορεί να σας εκπλήξει τη νύχτα. Αν είστε πολύ τυχεροί. Συνήθως, οι Ταυρίδες είναι μια ασθενής βροχή διαττόντων. Υπό ιδανικές συνθήκες μπορεί να δείτε 5 με 10 ασθενή μετέωρα ανά ώρα.

Η βροχή αυτή περιλαμβάνει συντρίμμια που ρίχνονται από τον κομήτη 2P / Encke, αλλά μια πρόσφατη ανάλυση δείχνει ότι μια σειρά από άλλα αντικείμενα – αστεροειδείς κοντά στη Γη, θραύσματα σύγκρουσης και αδρανείς πυρήνες κομητών – μπορεί να δημιουργούν πολλά επικαλυπτόμενα ρεύματα σωματιδίων. Κατά συνέπεια, και τα δύο συστατικά των Ταυρίδων έχουν μακράς διαρκείας “μέγιστα” που δεν είναι εύκολο να εντοπιστούν.

Αυτό που κάνει τους Ταυρίδες δυνητικά συναρπαστικούς είναι ότι οι μικροί αριθμοί τους είναι γνωστοί για ένα υψηλό ποσοστό φωτεινών βολίδων. Οι Ταυρίδες χτυπούν την ατμόσφαιρα με σχετικά αργή ταχύτητα 30 χλμ. ανά δευτερόλεπτο.

Νέα Σελήνη στις 3:48 μμ.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 4:24 πμ. του Σαββάτου.

Σάββατο, 2 Νοεμβρίου

Χωρίς φεγγάρι στον ουρανό, δείτε αν μπορείτε να εντοπίσετε την «ψεύτικη αυγή» του ζωδιακού φωτός, που τώρα είναι ορατή πριν ανατείλει ο ήλιος τα φθινοπωρινά πρωινά. Αυτή η κωνική λάμψη είναι μεγαλύτερη στον ορίζοντα, ωθούμενη προς τα πάνω προς τα ανατολικά πριν ο ουρανός αρχίσει να φωτίζεται με την επερχόμενη αυγή. Ακολουθεί την εκλειπτική, το επίπεδο του ηλιακού συστήματος, που εκτείνεται προς τα πάνω μέσω του Λέοντα, του Καρκίνου και των Διδύμων. Η άκρη του θα μπορούσε ακόμη και να περιλαμβάνει την κόκκινη λάμψη του Άρη, ο οποίος τώρα βρίσκεται στον δυτικό Καρκίνο, κάτω δεξιά από τον Κάστορα και τον Πολυδεύκη, στους Διδύμους.

Θα χρειαστείτε μια τοποθεσία όπου ο ανατολικός ουρανός θα είναι απαλλαγμένος από φωτορύπανση, καθώς το ζωδιακό φως είναι τόσο φωτεινό όσο ο Γαλαξίας μας. Δοκιμάστε να το αναζητήσετε περίπου δύο ώρες πριν από την αυγή. Η λάμψη δημιουργείται καθώς το φως του ήλιου διασκορπίζει μυριάδες σωματίδια σκόνης που αφήνονται στο εσωτερικό ηλιακό σύστημα από κομήτες που διέρχονται, σχηματίζοντας ουρές καθώς ο Ήλιος θερμαίνει τις παγωμένες επιφάνειές τους. Τελικά αυτά τα σωματίδια εγκαθίστανται κατά μήκος της εκλειπτικής καθώς περιστρέφονται γύρω από τον Ήλιο, συγκεντρώνοντας το φως που διασκορπίζουν εκεί.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 12:16 πμ. της Κυριακής.

Κυριακή, 3 Νοεμβρίου

Η Αίγα (Capella) βρίσκεται σε μια γωνία του αστερισμού του Ηνίοχου (Auriga) εκεί όπου σημαδεύει τον αριστερό ώμο της μυθικής φιγούρας . Ο Μενκαλινάν, το δεύτερο πιο φωτεινό άστρο του Ηνίοχου σημαδεύει τον δεξιό του ώμο. Άξιο παρατήρησης είναι το αστέρι  Ελνάθ στο νοτιότερο άκρο του αστερισμού. Αυτό το αστέρι ανήκε στον Ηνίοχο και στον Ταύρο εκεί όπου αντιπροσώπευε την κορυφή του βορειότερου κέρατου του ταύρου. Όμως, η Διεθνής Αστρονομική Ένωση αποφάσισε τον περασμένο αιώνα ότι το αστέρι ανήκει μόνο στον Ταύρο. Με κιάλια, μπορείτε εύκολα να εντοπίσετε τα ανοιχτά σμήνη: M36, M37 and M38.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 6:02 πμ. της Δευτέρας.

Ο κομήτης Tsuchinshan-ATLAS και ο γαλαξίας μας. Φωτογραφία: Κωνσταντίνος Εμμανουηλίδης

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

Ο Ερμής βρίσκεται μέσα στο φως του ηλιοβασιλέματος και δεν είναι ορατός.

Η Αφροδίτη (μέγεθος -4,0) βρίσκεται χαμηλά μετά το ηλιοβασίλεμα στα δυτικά-βορειοδυτικά. Δύει πριν βραδιάσει.

Ο Δίας (μέγεθος -2,7, ακόμα κοντά στα κέρατα του Ταύρου), ανατέλλει μετά τις 9:00 μμ., με τον Άρη να ακολουθεί τον Δία. Ο γίγαντας πλανήτης θα βρεθεί σε αντίθεση τον ερχόμενο Δεκέμβριο. Τότε η διάμετρος του δίσκου του θα είναι 48’’, ενώ τώρα είναι λίγο μικρότερη, 46’’.

Ο Άρης (μέγεθος +0,2, στα ανατολικά των Διδύμων) ανατέλλει πριν τα μεσάνυχτα. Φαίνεται καλύτερα όταν θα βρεθεί πολύ ψηλά στα νοτιοανατολικά, μία ώρα ή περισσότερο πριν την ανατολή Ηλίου. Είναι τώρα 36 μοίρες κάτω και στα ανατολικά του Δία. Με τηλεσκόπιο, η διάμετρος του δίσκου του είναι μόλις 9’’. (14,5’’ τον ερχόμενο Ιανουάριο, όταν θα είναι σε αντίθεση).

Ο Κρόνος (μέγεθος +0,8, στον Υδροχόο), λάμπει ψηλά στο νότο στις 10 μμ. Το Μεγάλο Τετράγωνο του Πήγασου είναι πάνω και στα αριστερά του, ενώ ο Φομαλχώ είναι κάτω και στα δεξιά του.

Ο Ουρανός, μέγεθος 5,6, είναι στα σύνορα Ταύρου-Κριού, 6° από τις Πλειάδες. Φαίνεται αρκετά καλά τις πρώτες πρωινές ώρες. Με ένα ζευγάρι κιάλια και έναν ακριβή αστροχάρτη προσπαθήστε να τον εντοπίσετε.

Ο Ποσειδώνας, μέγεθος 7,8, στους Ιχθύες, βρίσκεται 15° ανατολικά του Κρόνου πριν αρχίσει το λυκαυγές. Ο δίσκος του είναι μόνο 2,3 δευτερόλεπτα του τόξου, ελάχιστα μεγαλύτερος από αυτόν που θα δείξει ένα αστέρι!