ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ
-
IOAA JR 2022, Ρουμανία: ΤΡΙΑ ΑΣΗΜΕΝΙΑ ΜΕΤΑΛΛΙΑ, ΕΝΑ ΧΑΛΚΙΝΟ ΚΑΙ ΜΙΑ ΕΥΦΗΜΗ ΜΝΕΙΑ
Campulung Moldovenesc – Suceava, Ρουμανία, 1η ΔΙΕΘΝΗΣ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑΣ – ΑΣΤΡΟΦΥΣΙΚΗΣ Junior: ΤΡΙΑ ΑΣΗΜΕΝΙΑ ΜΕΤΑΛΛΙΑ, ΕΝΑ ΧΑΛΚΙΝΟ ΚΑΙ ΜΙΑ ΕΥΦΗΜΗ ΜΝΕΙΑ Την Κυριακή 6 Νοεμβρίου 2022, ολοκληρώθηκε η 1η Διεθνής Ολυμπιάδα Αστρονομίας – Αστροφυσικής Junior (IOAA-Jr), που ξεκίνησε στις 30/10/2022 και διοργανώθηκε στην πόλη Campulung Moldovenesc της Ρουμανίας. Η Ολυμπιάδα αυτή αποφασίστηκε να διοργανωθεί ειδικά για τα παιδιά που πηγαίνουν στο Γυμνάσιο (ή πήγαιναν κατά τη χρονιά του εθνικού διαγωνισμού). Η Ολυμπιάδα αυτή ήταν να διοργανωθεί (και πάλι από την Ρουμανία) στα τέλη του Μάρτη 2020, αλλά μας «πρόλαβε» η καραντίνα του COVID και δεν πραγματοποιήθηκε. Στην πρώτη αυτή διοργάνωση η Ελληνική ομάδα αρίστευσε κατακτώντας τρία ασημένια μετάλλια με τους μαθητές Γιώργο Μελίστα (1ο Γυμνάσιο Ναυπάκτου και νυν 1ο ΓΕΛ Ναυπάκτου), Ανδρέα Τζιόλα (Πρότυπο Γυμνάσιο Αναβρύτων και νυν Πρότυπο ΓΕΛ Αναβρύτων) και Νικόλα Κουστουμπάρδη (Πειραματικό Γυμνάσιο Παν. Πατρών),…
Δείτε περισσότερα -
Η έκλειψη Ηλίου και η εκπαιδευτική της αξία
Τι είναι η έκλειψη του Ηλίου; Μία πολύ απλή απάντηση στο ερώτημα αυτό είναι η εξής: Η Σελήνη, καθώς περιφέρεται γύρω από τη Γη, μπαίνει ανάμεσα στον πλανήτη μας και τον Ήλιο και κρύβει τον Ήλιο. Εξετάζοντας σε μεγαλύτερο βάθος το φαινόμενο, βρίσκουμε πολλές ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες. Ας δούμε μερικές από αυτές. Η Σελήνη συμπληρώνει μία περιφορά γύρω από τη Γη σε 27,32 ημέρες. Το διάστημα αυτό ονομάζεται αστρικός μήνας. Καθώς η Σελήνη περιφέρεται γύρω από τη Γη, η γωνία Ήλιος-Γη Σελήνη συνεχώς μεταβάλλεται. Αυτό σημαίνει ότι κάθε στιγμή βλέπουμε υπό διαφορετική γωνία το φωτιζόμενο από τον Ήλιο ημισφαίριο της Σελήνης. Με άλλα λόγια η Σελήνη διαρκώς αλλάζει φάση. Και μάλιστα περιοδικά. Έτσι έχουμε τη Νέα Σελήνη, το Πρώτο Τέταρτο, την…
Δείτε περισσότερα -
Βρέθηκε ο χαμένος κατάλογος των άστρων του Ιππάρχου
Μια μεσαιωνική περγαμηνή στην ελληνορθόδοξη Μονή Αγίας Αικατερίνης του Σινά στην Αίγυπτο έκρυβε μια μεγάλη έκπληξη: κάτω από το χριστιανικό κείμενο ανακαλύφθηκε ένα μέρος από τον θεωρούμενο χαμένο κατάλογο άστρων του αρχαίου Έλληνα αστρονόμου Ίππαρχου, την πρώτη στον κόσμο προσπάθεια για μια πλήρη «χαρτογράφηση» του νυχτερινού ουρανού. Οι επιστήμονες αναζητούν το έργο του Ίππαρχου εδώ και αιώνες, γι’ αυτό οι ιστορικοί της αστρονομίας χαρακτήρισαν την ανακάλυψη σπάνια και σημαντική. Η σχετική επιστημονική δημοσίευση έγινε στο περιοδικό ιστορίας της αστρονομίας «Journal for the History of Astronomy», σύμφωνα με το «Nature». Το εύρημα αποδεικνύει ότι ο Ίππαρχος, ο οποίος θεωρείται ο σημαντικότερος αστρονόμος της αρχαίας Ελλάδας, πράγματι είχε φτιάξει έναν «χάρτη» των ουρανών, αρκετούς αιώνες προτού επιχειρηθεί κάτι παρόμοιο. Πώς οι ερευνητές ανακάλυψαν το «κρυφό» κείμενο Η περγαμηνή ανήκε στη…
Δείτε περισσότερα -
Το εκπαιδευτικό κινητό πλανητάριο STARLAB έρχεται στο σχολείο σας!
Τί είναι το Φορητό Πλανητάριο Starlab; O έναστρος ουρανός ανέκαθεν γοήτευε τους ανθρώπους και ιδιαίτερα τα παιδιά. Η Αστρονομία είναι η αρχαιότερη των επιστημών και πολλοί πρόγονοί μας διακρίθηκαν σε αυτήν. Παρόλα αυτά, η ελληνική πολιτεία έχει καταργήσει εδώ και χρόνια το μάθημα της Αστρονομίας στα σχολεία. Tώρα όμως, με τo κινητό πλανητάριο StarLab δίνεται η ευκαιρία στους μαθητές να εισαχθούν στον κόσμο της Αστρονομίας και να αποκτήσουν τις σχετικές βασικές γνώσεις. Το StarLab είναι ένα κινητό πλανητάριο το οποίο χρησιμοποιείται στις Η.Π.Α. όπου κατασκευάζεται, καθώς και σε περισσότερες από 30 χώρες του κόσμου ως μέρος του εκπαιδευτικού προγράμματος σε σχολεία της πρωτοβάθμιας και της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Σε ποιους απευθύνεται; Εκπαιδευτικές προβολές με το φορητό πλανητάριο StarLab μπορούν να πραγματοποιηθούν…
Δείτε περισσότερα -
Το δυαδικό σύστημα Διδύμου – Δίμορφου
Το σύστημα των δύο αστεροειδών έπειτα από την σύγκρουση του Δίμορφου με τη διαστημική συσκευή DART. Όπως παρατηρούμε ο αστεροειδής αφήνει πίσω του υλικά με αποτέλεσμα να έχουν σχηματιστεί 3 ουρές, εκ των οποίων η μεγαλύτερη να έχει μήκος 10.000 km! Έχει δηλαδή μετατραπεί σαν ένα είδους τεχνητό κομήτη! Η φωτεινότητά του ήταν στα 14.8 mag και χθες βρισκόταν στην κοντινότερή του απόσταση στη Γη στα 10.667.051 Km. Η διάρκεια της λήψης είναι μια ώρα και έγινε προχθές με δύσκολες συνθήκες (πολλή υγρασία και ο στόχος να βρίσκεται στις 13 μοίρες ύψος περίπου στις 3:00 το πρωί). Κοιτάξτε με μεγαλύτερη προσοχή την ουρά του Δίμορφου για να δείτε το μήκος της!
Δείτε περισσότερα -
Αποστολή Dart: Πώς συμμετέχει η Ελλάδα στο πείραμα που φιλοδοξεί να σώσει τον πλανήτη από πιθανό «Αρμαγεδδώνα»
Τι θα γίνει εάν ένα αντικείμενο όπως ένας αστεροειδής ερχόταν κατά πάνω μας; «Θα πρέπει να έχουμε τεχνολογία αποτροπής» απαντά , o δρ. Κλεομένης Τσιγάνης, καθηγητής Αστροφυσικής του Τμήματος Φυσικής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Γιατί είναι τόσο σημαντικό το πείραμα Dart Σε μερικές ώρες μια στιγμή-σταθμός θα κρίνει εάν η ανθρωπότητα θα μπορεί με τη συλλογή πρωτόγνωρων δεδομένων να σχεδιάσει πλέον ένα σύστημα πλανητικής άμυνας που θα συμβάλει στην αποτροπή μιας καταστροφής από έναν αστεροειδή πάνω στον πλανήτη Γη. «Έχει σημασία ιστορική το σημερινό πείραμα. Είναι η πρώτη φορά που επιχειρείται να αλλαχθεί η πορεία ενός ουράνιου σώματος με ανθρώπινη παρέμβαση. Αυτό δεν έχει γίνει ποτέ», σχολιάζει ο Έλληνας καθηγητής Αστροφυσικής μιλώντας στο Πρακτορείο FM που μάλιστα παροτρύνει ερασιτέχνες αστρονόμους…
Δείτε περισσότερα -
12ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ερασιτεχνικής Αστρονομίας
Το Πανελλήνιο Συνέδριο Ερασιτεχνικής Αστρονομίας θα διεξαχθεί στην Πάτρα από 14 έως 16 Οκτωβρίου 2022. Το ΠΣΕΑ διοργανώνεται κάθε 2 χρόνια από το 1999 με εξαίρεση τη φετινή διοργάνωση, η οποία πραγματοποιείται μετά από μετάθεση ενός έτους λόγω συνθηκών πανδημίας covid-19. Tο ΠΣΕΑ παράλληλα με την Πανελλήνια Εξόρμηση Ερασιτεχνών Αστρονόμων (ΠΕΕΑ), η οποία διεξάγεται κάθε χρόνο στο ύπαιθρο, αποτελούν τους δύο πυλώνες πάνω στους οποίους εδράζεται η συνεργασία όλων των Ερασιτεχνικών Αστρονομικών Συλλόγων της Ελλάδας και η προώθηση των κοινών στόχων διάδοσης της Αστρονομίας στο ευρύ κοινό. Το ΠΣΕΑ εκτός από επιστημονικό Συνέδριο αποτελεί επίσης διεργασία ανταλλαγής απόψεων και χάραξης κοινής συνισταμένης πορείας στον χώρο της ερασιτεχνικής αστρονομίας στην Ελλάδα καθώς και μια ευκαιρία για γιορτή και ενδυνάμωση σχέσεων μεταξύ…
Δείτε περισσότερα -
Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων – Διαδικτυακή σειρά μαθημάτων
Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων (Ε), Γιάννης Σειραδάκης (1948-2020), ΑΠΘ, σε επιμέλεια Φιόρης-Αναστασίας Μεταλληνού, Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών. Έχουν περάσει 120 χρόνια από την ημέρα που μια ομάδα σφουγγαράδων από τη Σύμη ανακάλυψε τυχαία ένα αρχαίο ναυάγιο έξω από τα Αντικύθηρα. Ανάμεσα στα ευρήματα, αυτό που αναμφίβολα αιχμαλωτίζει το ενδιαφέρον του κοινού και της επιστημονικής κοινότητας είναι ο περίφημος Μηχανισμός των Αντικυθήρων. Περισσότερο από 2.000 χρόνια μετά από την κατασκευή του, ο μηχανισμός που σήμερα θεωρείται ο αρχαιότερος γνωστός αστρονομικός υπολογιστής έχει αποκαλύψει πολλά από τα μυστικά του. Κατά τον καθηγητή Γιάννη Σειραδάκη «ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων αποτελεί για την τεχνολογία ότι η Ακρόπολη για την αρχιτεκτονική». Ακόμα όμως υπάρχουν αναπάντητα ερωτήματα που εξακολουθούν να μας εξάπτουν την περιέργεια και την φαντασία.…
Δείτε περισσότερα -
Η ανθρωπότητα επιστρέφει στο φεγγάρι!
Οι ιστορικές αποστολές του προγράμματος Απόλλων για την εξερεύνηση της Σελήνης, στο διάσημα από το 1969 μέχρι το 1972, έδωσαν την ευκαιρία σε 12 ανθρώπους συνολικά να πατήσουν στην επιφάνειά της και να πραγματοποιήσουν επιτόπιες έρευνες. Τώρα, ήρθε η ώρα μετά από μισό αιώνα, η ανθρωπότητα να επιστρέψει στη Σελήνη με το πρόγραμμα Άρτεμις! Η πρώτη αποστολή Το πρόγραμμα ξεκινά εκτός απροόπτου στις 29 Αυγούστου 2022, με την αποστολή Άρτεμις I. Πρόκειται για μια μη επανδρωμένη αποστολή διάρκειας 42 ημερών (29/08-10/10) που στόχο έχει να ελέγξει τα συστήματα και τις διάφορες λειτουργίες του νέου πυραύλου SLS (Space Launch System) της αμερικανικής υπηρεσίας διαστήματος (NASA) και της κάψουλας Ωρίων (Orion), με την οποία θα γίνεται από εδώ και πέρα η μεταφορά…
Δείτε περισσότερα -
Θέλετε να βαφτίσετε έναν εξωπλανήτη;
Μέχρι πριν από λίγα χρόνια η ονοματοδοσία των διαστημικών σωμάτων που ανακαλύπτονταν (πλανήτες, άστρα, γαλαξίες, αστεροειδείς, νεφελώματα κ.α.) ήταν αποκλειστικό προνόμιο της επιστημονικής κοινότητας. Η Διεθνής Αστρονομική Ένωση που ιδρύθηκε το 1919 είναι ο θεματοφύλακας της επιστήμης της αστρονομίας σε όλες τις μορφές της. Ανάμεσα στα άλλα είναι η διεθνώς αναγνωρισμένη αρχή για τον καθορισμό των ονομάτων ουράνιων σωμάτων και των χαρακτηριστικών τους. Από το 2015 η ΔΑΕ αποφάσισε να δώσει την ευκαιρία και στην μεγάλη παγκόσμια κοινότητα των ερασιτεχνών αστρονόμων και γενικότερα των φίλων του Διαστήματος να συμμετέχουν στην ονοματοδοσία διαστημικών σωμάτων. Η ΔΑΕ διοργανώνει κατά καιρούς διαγωνισμούς ονοματοδοσίας στους οποίους προσκαλεί το κοινό είτε να προτείνουν ένα όνομα ενός διαστημικού σώματος είτε να επιλέξουν κάποιο από μια προτεινόμενη…
Δείτε περισσότερα -
Οι Περσείδες επιστρέφουν! Πότε κορυφώνεται το φαινόμενο και πού θα το δείτε
Οι Περσείδες επιστρέφουν! Πρόκειται για μια από τις πιο ευρέως γνωστές και παρατηρούμενες βροχές διαττόντων αστέρων, η οποία προσφέρει κάθε χρόνο ένα εντυπωσιακό θέαμα κατά τις ζεστές νύχτες του καλοκαιριού, ιδιαίτερα όταν η Σελήνη απουσιάζει από τον νυχτερινό ουρανό. Έφτασε και φέτος η λοιπόν η στιγμή να παρατηρήσουμε το φαινόμενο αυτό, το οποίο είναι ήδη σε εξέλιξη, θα κορυφωθεί στις 12 Αυγούστου (μέγιστο 50-100 μετέωρα/ώρα) και θα διαρκέσει -με διαρκώς μειούμενη ένταση- μέχρι το τέλος του μήνα. Δυστυχώς, κατά την φετινή κορύφωση του φαινομένου στον ουρανό θα κυριαρχεί η Πανσέληνος, φωτίζοντας τον ουράνιο θόλο και άρα μειώνοντας τις πιθανότητες να «πιάσουμε» ένα «πεφταστέρι». Πώς προκαλείται όμως μια βροχή διαττόντων; Όταν ένας κομήτης πλησιάσει κοντά στον Ήλιο, ένα μέρος του πάγου που…
Δείτε περισσότερα -
Σκιαγράφηση πάνω από το Προσοφθάλμιο
Από τον Gregg Thompson, έναν ειδήμονα παρατηρητή του βαθέος ουρανού, που ζει στο Brisbane της Αυστραλίας, και συγγραφέα του The Supernova Search Charts and Handbook (Cambridge, 1989) Ένα σκιαγράφημα ενός ουράνιου αντικειμένου αποτυπώνει πολλή περισσότερη λεπτομέρεια από όση μπορεί να εκφραστεί με λέξεις. «Μα δεν μπορώ να σχεδιάσω», λένε κάποιοι. Η σχεδίαση αστρονομικών αντικειμένων δεν απαιτεί το ταλέντο του Μιχαήλ Άγγελου. Τα τυπικά σκιαγραφήματα είναι αποτυπώσεις απλών σχημάτων με διάφορους βαθμούς σκίασης. Τα σύνεργα είναι λείο λευκό χαρτί, το είδος που χρησιμοποιείται στους εκτυπωτές, και ένα μαλακό μολύβι 2Β ή 4Β. Χρησιμοποιήστε τη μύτη του μολυβιού για αστέρες και άλλα καλά ορισμένα αντικείμενα και την πλαϊνή επιφάνεια του μολυβιού για τα νεφελώδη αντικείμενα. Το μολύβι πάνω σε χαρτί είναι το…
Δείτε περισσότερα -
Πέντε πλανήτες ορατοί ταυτόχρονα κοσμούν τον ουρανό της αυγής
Από τους οκτώ πλανήτες του Ηλιακού Συστήματος μόνο οι πέντε μπορούν να παρατηρηθούν δια γυμνού οφθαλμού. Αυτές τις μέρες μάλιστα και μέχρι το τέλος του μήνα θα είναι ορατοί και οι πέντε ταυτόχρονα. Κοιτάζοντας προς τα ανατολικά – νοτιοανατολικά πριν την ανατολή του Ήλιου μπορεί κανείς να δει τους εξής πλανήτες: Ερμής, Αφροδίτη, Άρης, Δίας, Κρόνος. Κατά σύμπτωση, η σειρά εμφάνισης των ουράνιων αυτών σωμάτων συμπίπτει με την σειρά αύξουσας απόστασής τους από τον Ήλιο. Τελευταία φορά που παρατηρήθηκε αντίστοιχη διάταξη των πλανητών ήταν τον Δεκέμβριο του 2004, ενώ η επόμενη θα είναι το 2040. Τα βλέμματα κλέβει η Αφροδίτη με φαινόμενο μέγεθος -3.81 και δεύτερος έρχεται ο Δίας με μέγεθος -2.25. Ο Ερμής βρίσκεται χαμηλά στον ορίζοντα και ο…
Δείτε περισσότερα -
Ουρανογραφία: Ο αστερισμός του Ηρακλή
Ο πέμπτος πιο μεγάλος σε έκταση αστερισμός του βορείου ημισφαιρίου, που κατέχει 1.225 τετραγ. μοίρες στον ουράνιο θόλο. Βρίσκεται ανάμεσα στον Οφιούχο, το Δράκοντα, τον Όφι, το Βόρειο Στέφανο και τη Λύρα. Παρά το μεγάλο του μέγεθος, όμως, είναι ένας αμυδρός αστερισμός, αφού αποτελείται κυρίως από αστέρες 3ου και 4ου μεγέθους. Ο Argelander καταμέτρησε 155 αστέρια στον αστερισμό με γυμνό μάτι και ο Heis 227. Από αυτά 15 είναι φωτεινότερα του 4ου μεγέθους, τα β(2.8), ζ(2.8), α(3.0), π(3.1), δ(3.1), μ(3.4), η(3.5), ι(3.8), γ(3.8), ξ(3.8), ο(3.8), τ(3.9), 109(3.9), ε(3.9) και θ(4.0). Τα αστέρια αυτά είναι κατανεμημένα σε ένα ισοσκελές τραπέζιο, που η μικρότερη του βάση είναι ενωμένη προς τα νότια με ένα πεντάγωνο. Στα ανατολικά του έχει ισοσκελές τρίγωνο που φτάνει…
Δείτε περισσότερα -
Ανακαλύφθηκαν πάνω από 1.000 νέοι αστεροειδείς κρυμμένοι στα δεδομένα του Hubble
Ο μακρύς κατάλογος των παρατηρήσεων του Hubble ερευνάται διεξοδικά από μία ομάδα αστρονόμων που το 2019 ίδρυσαν το Hubble Asteroid Hunter, σε μία προσπάθεια να βρουν νέους αστεροειδείς κρυμμένους στην τεράστια ποσότητα δεδομένων που έχει συγκεντρωθεί επί χρόνια από το διαστημικό τηλεσκόπιο. “Τα σκουπίδια ενός αστρονόμου μπορεί να είναι ο θησαυρός ενός άλλου” δήλωσε ο Sandor Kruk του Max Planck Institute for Extraterrestrial Physics, επιβεβαιώνοντας την εύρεση χιλίων νέων αστεροειδών. Τα δεδομένα του Hubble πολλές φορές απορρίπτονται αν οι παρατηρήσεις του δεν αφορούν αστεροειδείς και θεωρούνται ως “θόρυβος”. Γι’ αυτό το λόγο αφαιρούνται έτσι ώστε να ξεχωρίσουν τα δεδομένα της εκάστοτε έρευνας. Οι κυνηγοί αστεροειδών ανέλυσαν πάνω από 37.000 σύνθετες εικόνες του Hubble που καταγράφηκαν από το 2002 έως το 2021 με την…
Δείτε περισσότερα -
Μη χάσετε την σύνοδο Δία – Αφροδίτης ξημερώματα Πρωτομαγιάς!
Οι πλανήτες, όπως προδίδει η ετυμολογία της λέξης, φαίνεται να πλανώνται στον ουρανό, ανάμεσα στους απλανείς μακρινούς αστέρες. Η κίνηση αυτή έχει ως αποτέλεσμα η μεταξύ τους απόσταση, όπως αυτή προβάλλεται στην ουράνια σφαίρα και παρατηρείται από τη Γη, άλλοτε να ελαττώνεται κι άλλοτε να αυξάνεται. Όταν δύο πλανήτες προβάλλονται στην ουράνια σφαίρα σε πολύ κοντινή απόσταση μεταξύ τους, λέμε ότι λαμβάνει χώρα το φαινόμενο της συνόδου. Μια τέτοια σύνοδος θα λάβει χώρα και θα είναι παρατηρήσιμη τα ξημερώματα της Πρωτομαγιάς. Παρατηρώντας χαμηλά στα ανατολικά-νοτιοανατολικά μετά τις 05:00 και πριν την ανατολή του Ήλιου, θα δει κανείς την Αφροδίτη και τον Δία να φαίνονται στον ουρανό σε πολύ κοντινή απόσταση μεταξύ τους. Η απόσταση αυτή θα είναι 19 λεπτά της…
Δείτε περισσότερα