ΗΞΕΡΕΣ ΟΤΙ...

Γιατί το Πάσχα δεν το γιορτάζουν πάντα όλοι οι Χριστιανοί μαζί;

Απάντηση

Πράγματι, το ορθόδοξο Πάσχα συνήθως εορτάζεται μια εβδομάδα μετά το Πάσχα των Δυτικών, αλλά μπορεί να καθυστερήσει και έναν μήνα ή να συμπέσει η ημερομηνία εορτασμού.

Η Πρώτη Οικουμενική Σύνοδος, στη Νίκαια της Βιθυνίας, το 325 μ.Χ., με την προσωπική παρέμβαση του Μεγάλου Κωνσταντίνου, όρισε ως ημερομηνία του Πάσχα την «πρώτη Κυριακή μετά την Πανσέληνο που συμβαίνει αμέσως μετά την εαρινή ισημερία». Στην περίπτωση, όμως, που η πρώτη εαρινή πανσέληνος πέφτει Κυριακή, το Πάσχα εορτάζεται την επόμενη Κυριακή, ώστε να μη συμπέσει με το εβραϊκό Πάσχα.

Εμείς, οι Ορθόδοξοι, σεβόμενοι την παράδοση, τηρούμε για τον εορτασμό του Πάσχα τις ημερομηνίες που υπολόγισε τότε το Πατριαρχείο της Αλεξάνδρειας με βάση, από τη μια μεριά, την απόφαση της Πρώτης Οικουμενικής Συνόδου και, από την άλλη μεριά, τις αστρονομικές γνώσεις της εποχής εκείνης. Δηλαδή, το Πατριαρχείο της Αλεξάνδρειας θεώρησε την ισημερία με βάση το παλαιό ημερολόγιο (δηλαδή 3 Απριλίου με το νέο ημερολόγιο) και την πανσέληνο με βάση τον κύκλο του Μέτωνος.

Ο κύκλος του Μέτωνος (σπουδαίου αστρονόμου και μηχανικού του 5ου π.Χ. αιώνα) μιλούσε για επανάληψη της Πανσελήνου στην ίδια ημερομηνία (όχι ημέρα) κάθε 19 χρόνια.

Έτσι, υπολογίστηκαν οι ημερομηνίες του Πάσχα για 532 συνεχόμενα έτη και η Εκκλησία θεώρησε ότι το θέμα της ημερομηνίας εορτασμού του Πάσχα (που δημιουργούσε αρκετά προβλήματα στα πρώτα χριστιανικά χρόνια) λύθηκε μια για πάντα, αφού μετά από 532 χρόνια οι ημερομηνίες θα επαναλαμβάνονταν περιοδικά επ’ άπειρον.

Αυτός ο υπολογισμός ήταν πολύ σωστός από μαθηματικής άποψης, διότι το 532 είναι το ελάχιστο κοινό πολλαπλάσιο των αριθμών 19 (κύκλος του Μέτωνος), 7 (οι ημέρες της εβδομάδας, ώστε να είναι το Πάσχα Κυριακή) και 4 (ο αριθμός των δίσεκτων ετών μέσα σε έναν κύκλο του Μέτωνος).

Πράγματι, όλα θα ήταν τέλεια, αν αργότερα δεν άλλαζε το ημερολόγιο από παλαιό ή ιουλιανό σε νέο ή γρηγοριανό ημερολόγιο, μετά τη διαπίστωση ότι το παλαιό ημερολόγιο είχε σφάλμα 3 ημέρες κάθε 400 χρόνια (βλ. 12η Ερώτηση) και αν ο κύκλος του Μέτωνος δεν είχε σφάλμα 1 ημέρα κάθε 320 χρόνια.

Η Δυτική Εκκλησία διόρθωσε τα δύο αυτά σφάλματα. Η Ανατολική Εκκλησία, όμως, εξακολουθεί να υπολογίζει την ημερομηνία του Πάσχα για μεν την εαρινή ισημερία με το παλαιό ημερολόγιο, που είναι στις 3 Απριλίου (και όχι στις 21 Μαρτίου), για δε την ακολουθούμενη Πανσέληνο με τον κύκλο του Μέτωνος που σήμερα την υπολογίζει 5 ημέρες αργότερα της πραγματικής, τηρώντας την παράδοση.

Τελικά, το Ορθόδοξο Πάσχα εορτάζεται κάποια ημερομηνία μεταξύ 4 Απριλίου και 8 Μαΐου, ενώ το Πάσχα των Δυτικών μεταξύ 22 Μαρτίου και 25 Απριλίου.

Με τον καθορισμό της ημερομηνίας του Πάσχα ασχολήθηκαν αρκετοί μαθηματικοί και αστρονόμοι και αξίζει να αναφέρουμε τη μέθοδο του μεγάλου μαθηματικού Gauss, που έχει ως εξής:

α) Για το έτος Ε, που θέλουμε να βρούμε την ημερομηνία του Πάσχα, υπολογίζουμε τα υπόλοιπα α, β, γ των διαιρέσεων Ε:19, Ε:7  και Ε:4 αντίστοιχα.

β) Στη συνέχεια υπολογίζουμε τα υπόλοιπα δ και ε των διαιρέσεων (19α+16):30

και  (2β+4γ+6δ):7 αντίστοιχα.

Τελικά, το Πάσχα για το έτος Ε θα εορτασθεί την 3+δ+ε ημέρα του Απριλίου.


 

stoixeia-astronomias-coverΒρείτε 52 τέτοιες ερωτήσεις και τις απαντήσεις τους στο εξαιρετικά κατατοπιστικό και ευκολοδιάβαστο βιβλίο του γνωστού Αστρονόμου και Καθηγητή στο ΑΠΘ Σταύρου Αυγολούπη “Στοιχεία Αστρονομίας για Μαθητές και Εκπαιδευτικούς”.

 

Επιστροφή στην κορυφή κουμπί