Ο ουρανός και οι πλανήτες αυτή την εβδομάδα, από 2-1 έως 8-1
Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
από 2-1 έως και 8-1 (Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)
Παρακάτω δίνονται οι ημέρες και οι ώρες, κατά τη διάρκεια της εβδομάδας αυτής, στις οποίες μπορούμε να παρατηρήσουμε με ένα καλό τηλεσκόπιο (πάνω από 4 ίντσες) την περίφημη ερυθρά κηλίδα του Δία (το χρώμα της είναι στην πραγματικότητα ελαφρά πορτοκαλί). Η παρατήρηση της κηλίδας μπορεί να γίνει από 50 λεπτά πριν έως 50 λεπτά μετά την αναγραφόμενη ώρα. Ένα μπλε ή πράσινο φίλτρο θα μπορούσε να βοηθήσει στην αύξηση του κοντράστ στον Δία.
Δευτέρα, 2 Ιανουαρίου
Περίπου δύο ώρες μετά τη δύση του ηλίου, ο πιο μακρινός πλανήτης του ηλιακού συστήματος, ο Ποσειδώνας, εξακολουθεί να βρίσκεται σχετικά ψηλά στα νοτιοδυτικά. Με μέγεθος 7,8, σίγουρα θα χρειαστείτε κάποια οπτική βοήθεια για να τον εντοπίσετε, ένα ζευγάρι κιάλια ή οποιοδήποτε τηλεσκόπιο. Θα βρείτε τον πλανήτη στον Υδροχόο, που βρίσκεται ανάμεσα σε δύο αστέρια 7ου μεγέθους. Για να τα βρείτε, εντοπίστε πρώτα το φ, 4ου μεγέθους. Από εκεί, μετακινηθείτε 5° βορειοανατολικά και αναζητήστε ένα παραλληλόγραμμο τεσσάρων αστεριών, το καθένα σε απόσταση περίπου 1°. Απόψε, ο Ποσειδώνας είναι πιο κοντά στο βορειοανατολικότερο αστέρι σε αυτό το σχήμα. Ο πλανήτης θα πλησιάσει αυτό το άστρο τις επόμενες ημέρες, περνώντας μόλις 6′ νότια του σε περίπου μία εβδομάδα.
Το ηλιακό σύστημα έχει περισσότερα σε αυτήν την περιοχή για να εξερευνήσετε: Περίπου 7° νοτιοδυτικά και θα βρείτε τρία αστέρια 4ου μεγέθους. Αυτά είναι, από τα δυτικά προς τα ανατολικά, το ψ1, ψ2 και ψ3 του Υδροχόου. Περίπου 2,7° νότια του ψ1 είναι η 8ου μεγέθους 4 Εστία, ο δεύτερος πιο ογκώδης αστεροειδής της Κύριας Ζώνης των Αστεροειδών. Η Vesta θα ακολουθήσει με μια βορειοανατολική πορεία αυτόν τον μήνα, πλησιάζοντας τα τρία αστέρια σε λίγες μέρες και στη συνέχεια θα κατευθυνθεί προς τους Ιχθύς, περνώντας νότια του Ποσειδώνα γύρω στα μέσα του μήνα.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου ακριβώς στις 6:00 μμ.
Τρίτη, 3 Ιανουαρίου
Η Σελήνη (περίπου 90% γεμάτη) λάμπει λιγότερο από 1° μακριά από τον Άρη απόψε, ενώ ο Αλντεμπαράν, το «μάτι» του Ταύρου, τον κοιτάζει από κάτω δεξιά. Αν και εμφανίζονται κοντά ο ένας από τον άλλο, ο Άρης είναι σήμερα 250 φορές πιο μακριά από εμάς σε σχέση με τη Σελήνη. Στην πραγματικότητα, ο Άρης έχει διπλάσια διάμετρο από τη Σελήνη.
Η βροχή διαττόντων Τεταρτίδες αναμένεται να κορυφωθεί απόψε, αν και το φως του φεγγαριού θα γεμίσει τον ουρανό. Η μέγιστη δραστηριότητα αυτής της σύντομης βροχής, που διαρκεί μόνο λίγες ώρες, προβλέπεται για μετά τα μεσάνυχτα. Το ακτινοβόλο σημείο, κοντά στα σύνορα του Βοώτη με τον Δράκοντα, είναι περιπολικό στο βορρά – αλλά παραμένει χαμηλά μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες. Έτσι, η χρονική στιγμή της κορύφωσης θα είναι καλύτερη για την Ευρώπη.
Τετάρτη, 4 Ιανουαρίου
Σήμερα το βράδυ η Σελήνη λάμπει στις άκρες των κεράτων του Ταύρου, 3° κάτω αριστερά του β του Ταύρου. Επίσης, η Σελήνη βρίσκεται στο μέσο της διαδρομής μεταξύ της φωτεινότερης Αίγας (Capella) πάνω αριστερά και του Μπετελγκέζ κάτω δεξιά.
Ο Αλγκόλ θα είναι στην ελάχιστη φωτεινότητα του για μερικές ώρες με επίκεντρο τις 2:31 πμ.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου ακριβώς στις 7:40 μμ.
Πέμπτη, 5 Ιανουαρίου
Εκπλήσσει πολλούς ανθρώπους να μάθουν ότι η Γη είναι πιο κοντά στον Ήλιο στην καρδιά του χειμώνα. Όμως, το κρύο στο βόρειο ημισφαίριο αυτή την εποχή του έτους οφείλεται στο γεγονός ότι ο Ήλιος βρίσκεται χαμηλά στον ουρανό.
Ο έκτος σε μέγεθος αστερισμός στον ουρανό εκτείνεται από τον Ρίγκελ στην δυτική πλευρά του Ωρίωνα μέχρι το αστέρι 1ου μεγέθους Ακερνάρ (απόκλιση -57°), ένα αστέρι που περιστρέφεται τόσο γρήγορα που η διάμετρός του στους πόλους δεν είναι ούτε η μισή από την διάμετρο στον ισημερινό. Ο Ηριδανός (Eridanus), ο «ποταμός», περιέχει δύο ξεχωριστά αστέρια, εύκολα ορατά. Το όμικρον (γνωστό και σαν 40 Eri), ένα οπτικά τριπλό σύστημα αστέρων (με μεγέθη 4,4, 9,5 και 11,2), μόνο 16,5 έτη φωτός μακριά, είναι το πιο εύκολο προς παρατήρηση, με οποιοδήποτε τηλεσκόπιο, αστέρι λευκός νάνος. Λίγο πιο δυτικά μπορούμε να βρούμε το 4ου μεγέθους έψιλον του Ηριδανού, 10,5 έτη φωτός μακριά μας, ένα αστέρι που γνωρίζουμε ότι έχει πλανήτες.
Παρασκευή, 6 Ιανουαρίου
Πανσέληνος στις 1:10 πμ. του Σαββάτου.
Η Σελήνη ανατέλλει στα ανατολικά-βορειοανατολικά λίγο πριν τη δύση του ηλίου. Μετά το σούρουπο μπορείτε να δείτε ότι λάμπει ανάμεσα στους Διδύμους. Αν χρησιμοποιήσετε κιάλια θα ξεχωρίσετε τον αστερισμό μέσα από το φως του φεγγαριού. Η Σελήνη σχηματίζει ένα ωραίο, σχεδόν ισοσκελές τρίγωνο με τους φωτεινούς Κάστορα και Πολυδεύκη, τα αστέρια των Διδύμων, στα αριστερά της. Παρακολουθήστε αυτό το τρίγωνο να αλλάζει σχήμα μέσα στη νύχτα καθώς η Σελήνη κινείται προς τα ανατολικά κατά μήκος της τροχιάς της. Η Σελήνη κινείται, σε σχέση με τα αστέρια, με απόσταση περίπου ίση με τη δική της διάμετρο / ώρα.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 9:19 μμ.
Σάββατο, 7 Ιανουαρίου
Η Μεγάλη Άρκτος βρίσκεται στο ΒΑ μέρος του ουρανού κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Ένας θεωρητικά αστερισμός της άνοιξης, αρχίζει ήδη να ανατέλλει. Είναι ο Λέων. Το πιο λαμπρό του αστέρι, ο Βασιλίσκος, φαίνεται μόλις πάνω από τον ορίζοντα νωρίς το βράδυ. Βρίσκεται στο κάτω μέρος ενός σχηματισμού που μοιάζει σαν ένα Αγγλικό ερωτηματικό (?) με ανάποδη φορά.
Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 5:11 μμ.
Κυριακή, 8 Ιανουαρίου
Το ανοιχτό σμήνος Μ38 φαίνεται με κιάλια στον αστερισμό του Ηνίοχου. Το Μ38 θεωρείται ένα αρκετά πλούσιο ανοιχτό σμήνος αστέρων, με το κάθε άστρο να έχει ηλικία περίπου 200 εκατομμύρια έτη. Βρίσκεται στον δίσκο του γαλαξία μας και είναι αρκετά νεαρό για να περιέχει αρκετά μπλε φωτεινά άστρα, αν και το λαμπρότερο άστρο του σμήνους είναι ένας κίτρινος γίγαντας 900 φορές λαμπρότερος από τον ήλιο μας. Το σμήνος εκτείνεται περίπου 25 έτη φωτός και βρίσκεται 4000 έτη φωτός μακριά. Στον ουρανό, το Μ38 βρίσκεται μόνο 2,5 μοίρες βορειοδυτικά του άλλου ανοιχτού σμήνους Μ36.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 10:58 μμ.
Ιριδίζοντα νέφη στις 28 Δεκεμβρίου 2022 στον ουρανό της κεντρικής Εύβοιας (Πισσώνας). Φωτογράφος: Μάλλιαρης Δημήτρης
ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.
Ο Ερμής και η Αφροδίτη είναι πολύ χαμηλά στα νοτιοδυτικά μέσα στη λάμψη του βραδινού λυκόφωτος. Δοκιμάστε με κιάλια 30 λεπτά μετά τη δύση του Ήλιου. Η Αφροδίτη είναι μακράν η λαμπρότερη από τους δύο, με μέγεθος -3,9. Όμως, ο Ερμής είναι πολύ χαμηλά στον ορίζοντα και φτάνει σε μέγεθος +2,2, που τον κάνει σχεδόν αδύνατο να εντοπιστεί. Η Αφροδίτη θα συνεχίζει την πορεία της ψηλότερα.
Ο Άρης, από μέγεθος -1,2 είναι τώρα -1,0 στον ανατολικό Ταύρο. Έχει φαινόμενη διάμετρο 13,7, από 14,8. Βρίσκεται ψηλά στο νότο πριν τα μεσάνυχτα, ακόμα λαμπρότερος από τον Αλντεμπαράν. Η καλύτερη ώρα παρατήρησης είναι περίπου στις 10 μμ.
Ο Άρης στις 13 Δεκεμβρίου, από τον αστροφωτογράφο Christopher Go από τις Φιλιππίνες.
Ο Δίας, με μέγεθος -2,4 λάμπει ψηλά στα νότια νωρίς στο λυκόφως. Δύει λίγο πριν τα μεσάνυχτα. Η φαινόμενη διάμετρός του είναι 39 δευτερόλεπτα της μοίρας.
Ο Κρόνος, με φαινόμενο μέγεθος +0,8, βρίσκεται στον ανατολικό Αιγόκερω και φέγγει στα νοτιοδυτικά νωρίς το βράδυ. Στα αριστερά του είναι ο Φομαλχώ. Δύει πριν τις 9 μμ.
Ο Ουρανός, με μέγεθος 5,7 στον Κριό, βρίσκεται ψηλά στα νότια το βράδυ. Χρειάζεται ένα τηλεσκόπιο ή ένα ζευγάρι κιάλια για να παρατηρηθεί. Η φαινόμενη διάμετρος του είναι 3,7”.
Ο Ποσειδώνας, με μέγεθος 7,9, είναι στα σύνορα Υδροχόου-Ιχθύ, περίπου 8° στα δυτικά του Δία. Η φαινόμενη διάμετρος του είναι 2,3”.
