Ο ουρανός και οι πλανήτες αυτή την εβδομάδα, απο 2/11 έως και 8/11
Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)
Δευτέρα, 2 Νοεμβρίου
Η Σελήνη, όταν ανατέλλει απόψε, βρίσκεται στον Καρκίνο, αρκετά πιο κάτω από τον Πολυδεύκη και τον Κάστορα. Ο Προκύων είναι αρκετά πιο πάνω από τη Σελήνη.
Ο Άρης περνάει από τον Λέοντα στη γειτονική Παρθένο, σήμερα. Ο κόκκινος πλανήτης βρίσκεται 0,8° βορειοανατολικά (αριστερά) της Αφροδίτης – χωράνε και οι δύο στο οπτικό πεδίο τηλεσκοπίου με χαμηλή μεγέθυνση. Η φαινόμενη διάμετρος του Άρη είναι μόνο 4″, με αποτέλεσμα να μη φαίνονται κάποιες λεπτομέρειες στην επιφάνειά του, ενώ η Αφροδίτη, με διάμετρο δίσκου 22″, είναι φωτισμένη λίγο περισσότερο από το ήμισυ.
Τρίτη, 3 Νοεμβρίου
Η Αφροδίτη εισέρχεται στον αστερισμό του Λέοντα σήμερα και περνάει μόλις 0,7° νότια του Άρη. Επειδή και οι δύο περιφέρονται γύρω από τον Ήλιο πιο γρήγορα από ό,τι ο Δίας, έχουν ήδη αρχίσει να απομακρύνονται από τον γιγάντιο αέριο πλανήτη. Η απόσταση αυτή φτάνει στις 6° αυτό το πρωί και θα συνεχίσει να μεγαλώνει τις επόμενες εβδομάδες.
Τελευταίο τέταρτο της Σελήνης στις 2:25 μ.μ. Το μισοφωτισμένο φεγγάρι βρίσκεται στον αστερισμό του Καρκίνου, περίπου 5° νότια από το σμήνος της Κυψέλης (M44).
Τετάρτη, 4 Νοεμβρίου
Άξια παρατήρησης με κιάλια ή με μικρό τηλεσκόπιο είναι τα ανοιχτά σμήνη Μ36, Μ37 και Μ38 στον αστερισμό του Ηνίοχου, εκεί δηλαδή που είναι και η Αίγα (Capella). Νωρις τα βράδια του χειμώνα η Αίγα λάμπει σχεδόν στο ζενίθ και είναι ένα από τα τρία πιο λαμπρά αστέρια στο βόρειο ημισφαίριο. Τα άλλα δύο είναι ο Αρκτούρος της άνοιξης και ο Βέγας του καλοκαιριού. Όλα έχουν παραπλήσια λαμπρότητα. Ο Αρκτούρος είναι ψυχρός και πορτοκαλής, ο Βέγας θερμός και λευκός, ενώ η Αίγα κίτρινη και λευκή και κάπου στο μέσο της θερμοκρασίας των άλλων δύο. Με το μάτι δύσκολα διαπιστώνουμε ότι είναι πιο αμυδρή από τα άλλα δύο αστέρια. Ξεχωρίζει, όμως, ως προς την θέση της στον ουρανό, αφού είναι το πιο κοντινό στον πόλο αστέρι πρώτου μεγέθους.
Πέμπτη, 5 Νοεμβρίου
Η Σελήνη (σε χάση), λάμπει κοντά στον Δία τα ξημερώματα της Παρασκευής, όπως φαίνεται παρακάτω. Η Αφροδίτη και ο Άρης είναι πιο κάτω.
Παρασκευή, 6 Νοεμβρίου
Η Σελήνη βρίσκεται μόλις 2,5° στα δεξιά του Άρη και 3,5° από την Αφροδίτη, το πρωί του Σαββάτου, όπως φαίνεται και παραπάνω. Το σκηνικό αυτό με τους πλανήτες (ο Δίας είναι πιο πάνω από το τρίγωνο Άρη-Σελήνης-Αφροδίτης) αξίζει να φωτογραφηθεί!
Σάββατο, 7 Νοεμβρίου
Η Σελήνη φτάνει σε απόγειο, στο πιο μακρινό σημείο της τροχιάς της γύρω από τη Γη, στις 11:50 μ.μ. Τη στιγμή εκείνη απέχει 405.721 χιλιόμετρα από το κέντρο της Γης.
Ο πορτοκαλής Μπετελγκέζ είναι στο πάνω μέρος του σχηματισμού του Ωρίωνα και ο Ρίγκελ είναι το λαμπρό αστέρι πιο κάτω, κοντά στο βουνό. Ο μήνας Νοέμβριος είναι ο πιο «γεμάτος» με Ωρίωνα μήνας του χειμώνα και του έτους.
Κυριακή, 8 Νοεμβρίου
Η πιο αμυδρή περιοχή της ζωδιακής ζώνης βρίσκεται τώρα ενώπιον μας στον νότιο ουρανό μετά το βραδινό λυκόφως. Περιλαμβάνει (από νοτιοδυτικά προς τα ανατολικά) τον Αιγόκερω, τον Υδροχόο, τους Ιχθύες και τον Κριό. Το λαμπρότερο αστέρι στην ομάδα αυτή είναι ο Χαμάλ (2ου μεγέθους) ή α του Κριού, περίπου 30 μοίρες (3 γροθιές) πάνω από την Ανατολή, μιάμιση ώρα μετά από το ηλιοβασίλεμα. Θα χρειαστείτε έναν καθαρό, σκοτεινό ουρανό και έναν καλό αστροχάρτη για να εντοπίσετε αυτή την περιοχή του ουρανού.
Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer’s Guide: “Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια.” Χωρίς αυτά, “ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος.”
«Αστρικά Ίχνη», φωτογραφία: Στέργος Σκούλουκας
Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από τον βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).
ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.
Ο Ερμής έχει μέγεθος -1, αλλά είναι χαμηλά στα ανατολικά. Κοιτάξτε 30 λεπτά πριν από την ανατολή του Ήλιου, πολύ πιο κάτω από τους τρεις πλανήτες, Αφροδίτη, Άρη και Δία. Φαίνεται όλο και χαμηλότερα από μέρα σε μέρα, κοντά στον αμυδρότερο Στάχυ.
Η Αφροδίτη, ο Άρης, και ο Δίας συνεχίζουν να βρίσκονται σε σύνοδο πριν και κατά τη διάρκεια του λυκαυγούς. Η Αφροδίτη είναι η πιο λαμπρή (-4,5). Ο Δίας έχει μέγεθος -1,8, ενώ ο Άρης είναι πολύ πιο αμυδρός, με μέγεθος +1,7. Παρατηρήστε τον μεταξύ τους σχηματισμό να αλλάζει από πρωινό σε πρωινό. Η Αφροδίτη χαμηλώνει σε ύψος, ο Δίας και ο Άρης ανεβαίνουν ψηλότερα. Το πρωί της Τρίτης ο Άρης βρίσκεται μόλις 0,7 της μοίρας μακριά από την Αφροδίτη, που είναι 250 φορές πιο λαμπρή από αυτόν!
Ο Κρόνος, με μέγεθος +0,6, βρίσκεται πολύ χαμηλά στα νοτιοδυτικά το σούρουπο. Στα αριστερά του, σε απόσταση 9°, βρίσκεται ο Αντάρης.
Ο Ουρανός (μέγεθος +5,7, στους Ιχθύες) και ο Ποσειδώνας (μέγεθος +7,8, στον Υδροχόο) είναι ψηλά στα νοτιοανατολικά και νότια, αντίστοιχα, περίπου στις 8μ.μ. Εδώ θα βρείτε αναλυτικούς χάρτες για τις θέσεις του Ουρανού και του Ποσειδώνα.
