Ο ουρανός και οι πλανήτες αυτή την εβδομάδα, απο 4/1 έως και 10/1

Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

 

Δευτέρα, 4 Ιανουαρίου

Η βροχή διαττόντων Τεταρτίδες φτάνει στο αποκορύφωμά της το πρωί. Και με το φεγγάρι σε χάση, οι παρατηρητές με καθαρό ουρανό θα έχουν άριστες συνθήκες θέασης. Σε έναν σκοτεινό ουρανό μπορούν να  δουν μέχρι 100 μετέωρα ανά ώρα. Τα μετέωρα φαίνεται να ακτινοβολούν από ένα σημείο στο βόρειο τμήμα του αστερισμού του Βοώτη. Αυτή η περιοχή ανεβαίνει ψηλά στα βορειοανατολικά καθώς πλησιάζει η αυγή, γεγονός που καθιστά τις ώρες μετά τα μεσάνυχτα τις καλύτερες για τη θέαση αυτής της βροχής.

Τρίτη, 5 Ιανουαρίου

Ανατολή του Ήλιου πιο αργά από κάθε άλλη μέρα του έτους (για γεωγραφικά πλάτη περί τις 40° βόρεια). Αύριο το πρωί η Σελήνη (σε χάση), στέκεται πάνω από την Αφροδίτη, τον Κρόνο, και τον Αντάρη.

Παρά το γεγονός ότι η Αφροδίτη μπήκε στον Σκορπιό την ημέρα της Πρωτοχρονιάς, ο Σκορπιός δεν μπορεί να διαφυλάξει τη «λεία» του για μεγάλο χρονικό διάστημα. Ο πλανήτης αφήνει τον αστερισμό σήμερα και εισέρχεται στον διπλανό Οφιούχο. Η Αφροδίτη λάμπει με μέγεθος -4,0, μακράν το πιο λαμπρό «αστέρι» στον ουρανό. Με ένα τηλεσκόπιο θα δείτε έναν δίσκο διαμέτρου 14″.

Ο νάνος πλανήτης Πλούτωνας είναι σε σύνοδο με τον Ήλιο στις 5 πμ της Τετάρτης.

Τετάρτη, 6 Ιανουαρίου

Το πρωί της Πέμπτης η ημισέληνος βρίσκεται στα αριστερά της Αφροδίτης, πάνω από τον Κρόνο και τον Αντάρη, που είναι χαμηλά στα νοτιοανατολικά, όπως φαίνεται παρακάτω.

Πέμπτη, 7 Ιανουαρίου

Παρά το γεγονός ότι οι κάτοικοι του βόρειου ημισφαιρίου έζησαν τη μικρότερη ημέρα του έτους πριν από δύο εβδομάδες (στο χειμερινό ηλιοστάσιο, 22 Δεκεμβρίου), ο Ήλιος συνεχίζει να ανατέλλει ελαφρώς αργότερα κάθε μέρα που περνά. Η τάση αυτή σταματά αυτό το πρωί για τους κατοίκους σε γεωγραφικό πλάτος 35° βόρειο. Η αυριανή ανατολή θα φτάσει σχεδόν ένα δευτερόλεπτο νωρίτερα από ό,τι σήμερα. Η ημερομηνία αναστροφής εξαρτάται από το γεωγραφικό πλάτος. Εάν ζείτε βορειότερα, η αναστροφή συνέβη πριν από λίγες μέρες. Πιο κοντά στον ισημερινό, η αναστροφή θα συμβεί αργότερα τον Ιανουάριο.

Παρασκευή, 8 Ιανουαρίου

Ξημερώματα Σαββάτου, βρείτε τη λαμπρή Αφροδίτη, τον «Αυγερινό», στα νοτιοανατολικά. Μαζί της είναι ο Κρόνος που έχει μόνο το 1/60 της λαμπρότητας της Αφροδίτης. Οι δύο πλανήτες απέχουν μόλις 5 λεπτά της μοίρας στις 7 πμ, μία ώρα πριν την ανατολή του Ήλιου.

Σάββατο, 9 Ιανουαρίου

Αν και είναι η πιο κρύα εποχή του έτους, εάν βγείτε έξω μετά από τις 10 μμ, θα βρείτε την κατσαρόλα της Μεγάλης Αρκτου να στέκεται πάνω στο χερούλι της στα βορειοανατολικά και το σχήμα σαν «δρεπάνι» της κεφαλής του Λέοντα να λάμπει στο ίδιο σχεδόν ύψος στην ανατολή. Δύο πολύ πρόωρα σημάδια, προάγγελοι του ουρανού της άνοιξης.

Κυριακή, 10 Ιανουαρίου

Αυτήν την εβδομάδα ο Σείριος ανατέλλει πάνω από τον ανατολικό-νοτιοανατολικό ορίζοντα περίπου στο τέλος του βραδινού λυκόφωτος. Η νοητή γραμμή που σχηματίζεται από τα αστέρια της ζώνης του Ωρίωνα δείχνει προς το μέρος όπου θα πρέπει να κοιτάξετε για να βρείτε το αστέρι αυτό. Πόσο νωρίς και πόσο χαμηλά μπορείτε να τον εντοπίσετε; Η ανατολή του Σείριου, με την πανδαισία των χρωμάτων της, είναι ένα από τα πιο όμορφα φαινόμενα της φύσης!

 

Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer’s Guide:  “Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια.”  Χωρίς αυτά, “ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος.”

Το νεφέλωμα του «κώνου» και το σμήνος «Χριστουγεννιάτικο Δέντρο» (Christmas tree Cluster) μαζί με το νεφέλωμα εκπομπής «Fox Fur Nebula», στον αστερισμό του Μονόκερου, φαίνονται στη φωτογραφία αυτή του Θεόδωρου Γιαουρτσή.

 

Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από τον βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).

 

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

Ο Ερμής χαμηλώνει όλο και περισσότερο στον ορίζοντα και χάνει μεγάλο μέρος της λαμπρότητάς του.

Ο Κρόνος, η Αφροδίτη, ο Άρης, και ο Δίας σχηματίζουν μια διαγώνια γραμμή νωρίς στο λυκαυγές, από τα νοτιοανατολικά μέχρι και ψηλά στα νότια-νοτιοδυτικά, με αυτή τη σειρά. Η Αφροδίτη είναι η πιο λαμπρή, με μέγεθος -4, και σχηματίζει ένα τρίγωνο με τον Κρόνο και τον Αντάρη. Ο Δίας έχει μέγεθος -2,2, ενώ ο Άρης, ανάμεσά τους, είναι πολύ πιο αμυδρός, με μέγεθος +1,2. Η Αφροδίτη χαμηλώνει σε ύψος, ενώ ο Δίας και ο Άρης ανεβαίνουν ψηλότερα. Η Αφροδίτη και ο Κρόνος θα βρεθούν σε σύνοδο το πρωί του Σαββάτου. Θα είναι τόσο κοντά που θα φαίνονται εύκολα και οι δύο στο οπτικό πεδίο ενός προσοφθαλμίου μέτριας μεγέθυνσης!

Ο Ουρανός (μέγεθος +5,8, στους Ιχθύες) είναι ψηλά στον νότο νωρίς το βράδυ.

Ο Ποσειδώνας (μέγεθος +7,9, στον Υδροχόο) αρχίζει να χαμηλώνει στα νοτιοδυτικά νωρίς το βράδυ.

Εδώ θα βρείτε αναλυτικούς χάρτες για τις θέσεις του Ουρανού και του Ποσειδώνα.