Ο ουρανός και οι πλανήτες αυτή την εβδομάδα, απο 5/1/2015 έως και 11/1/2015

Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

Παρακάτω δίνονται οι ημέρες και οι ώρες, κατά τη διάρκεια αυτής της εβδομάδας, στις οποίες μπορούμε να παρατηρήσουμε με ένα καλό τηλεσκόπιο την περίφημη ερυθρά  κηλίδα του Δία. Η παρατήρηση της κηλίδας μπορεί να γίνει μέχρι μια ώρα πριν και μια ώρα μετά την αναγραφόμενη ώρα.

Δευτέρα, 5 Ιανουαρίου

• Αυτό το μήνα θα βρείτε το πλανήτη Κρόνο στο νοτιοανατολικό ουρανό πριν από την ανατολή του ηλίου. Στέκεται κοντά στα αστέρια του Ζυγού μέχρι τις 17 Ιανουαρίου. Μετά κινείται μέσα στον αστερισμό προς τα ανατολικά, τον Σκορπιό. Ο Κρόνος λάμπει με μέγεθος 0,6 όλο τον Ιανουάριο.
• Η φωτεινή Σελήνη σχηματίζει μία καμπύλη γραμμή απόψε με τον Κάστορα και τον Πολυδεύκη πάνω αριστερά, και τον Προκύνα κάτω και δεξιά.
•  Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 7:02 π.μ. της Τρίτης.

 Τρίτη, 6 Ιανουαρίου

•  Παρακολουθήστε τη σελήνη να περνάει κοντά από τον Δία στην ανατολή, στις 6,7 και 8 Ιανουαρίου.
•  Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 2:53 π.μ. της Τετάρτης.

Τετάρτη, 7 Ιανουαρίου

•  Αυτό το βράδυ μπορείτε να δείτε ξανά τον κομήτη Lovejoy σε ένα ασέληνο ουρανό, αν κοιτάξετε μια ώρα αφού θα έχει βραδιάσει (από τα μέσα βόρεια γεωγραφικά πλάτη). Ο κομήτης είναι πιο κοντά στη Γη απόψε και εισέρχεται μια περίοδο δύο εβδομάδων που θα είναι πιο λαμπρός, με 4^ο ή 5^ο μέγεθος. Πρέπει όμως να ξέρετε ακριβώς το σωστό σημείο στον ουρανό για να τον παρατηρήσετε.
  
• Η σελήνη, σε χάση, ανατέλλει περίπου μια ώρα αφότου θα έχει βραδιάσει. Ο λαμπρός Δίας λάμπει στα αριστερά της, όπως φαίνεται παραπάνω. Αν και φαίνονται κοντά, ο Δίας είναι 1.660 φορές πιο μακριά από το φεγγάρι και 40 φορές μεγαλύτερος σε διάμετρο.
• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 10:44 μ.μ.

Πέμπτη, 8 Ιανουαρίου

• Ο Ερμής και η Αφροδίτη βρίσκονται σε απόσταση 1° ο ένας από τον άλλον, χαμηλά στα νοτιοδυτικά στο βραδινό λυκόφως, από τώρα και μέχρι τα μέσα της ερχόμενης Δευτέρας. Αξίζει να τους φωτογραφίσετε!
• Ο Ερμής, η Αφροδίτη και ο Άρης είναι, και οι τρεις, στη μακρινή πλευρά του Ήλιου από εμάς, για τώρα. Η Αφροδίτη είναι 13 λεπτά φωτός από τη Γη, ο Ερμής είναι 9 λεπτά, και ο Άρης 17, έναντι των 8 λεπτών που είναι ο Ήλιος.
• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 4:31 π.μ. της Παρασκευής.

Παρασκευή, 9 Ιανουαρίου

•  Στην ψυχρότερη εποχή του έτους, η αμυδρή «κατσαρόλα» της Μικρής Άρκτου, κρέμεται ίσια κάτω από τον Πολικό αστέρα, ή «από ένα καρφί στον τοίχο του κρύου βόρειου ουρανού» (Leslie Peltier).
• Η Σελήνη φτάνει στο απόγειό της, το πιο απομακρυσμένο σημείο στην τροχιάς γύρω από τη Γη, στις 7:20 μ.μ. Θα βρίσκεται 405.408 χιλιόμετρα μακριά από εμάς.
•  Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 12:22 μετά τα μεσάνυχτα.

Σάββατο, 10 Ιανουαρίου

•  Δείτε απόψε τον Ερμή και την Αφροδίτη στη πιο κοντινή τους απόσταση, 0,65° , νωρίς το βράδυ, 30 με 45 λεπτά μετά τη δύση του ήλιου. Ο αμυδρός Άρης φαίνεται πιο πάνω τους και στα αριστερά. Οι δύο πλανήτες σε σύνοδο είναι εύκολο να εντοπιστούν. Βοηθά το γεγονός ότι η Αφροδίτη είναι 17 φορές πιο φωτεινή από τον Ερμή.
• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 6:09 π.μ. της Κυριακής.

Κυριακή, 11 Ιανουαρίου

• Η Προσπαθήστε να βρείτε τον αστεροειδή 3 Juno απόψε πριν ανατείλει το φεγγάρι. Ο τρίτος στη σειρά ανακαλυφθείς αστεροειδής βρίσκεται στο βορειότερο τμήμα της Ύδρας, κοντά στο σχηματισμό του «κεφαλιού» του αστερισμού, και ανατέλλει νωρίς το βράδυ. Λάμπει με 8^ο μέγεθος όλο το μήνα και είναι τώρα σε αντίθεση. Ο ευκολότερος τρόπος για να τον εντοπίσετε είναι να βρείτε τα αστέρια η και σ της Ύδρας, και να τα χρησιμοποιήσετε ως οδηγούς.
• Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 2:00 π.μ. της Δευτέρας.

Ο Δίας με δύο από τους δορυφόρους του, την Ιώ και την Ευρώπη και τις σκιές τους πάνω στον πλανήτη. Η φωτογραφία είναι του Γιώργου Ταρσούδη.

• Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από το βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).

• Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως οTerence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer’s Guide:  “Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια.” Χωρίς αυτά, “Ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος.”

• Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο:www.spaceweather.com.
•  Ο Ερμής φαίνεται μετά το ηλιοβασίλεμα, κάτω και στα δεξιά της κατά πολύ λαμπρότερής του Αφροδίτης. Θα ανέβει ψηλότερα και θα βρίσκεται πιο κοντά στην Αφροδίτη στις 10 Ιανουαρίου.
• Η Αφροδίτη (μέγεθος -3,9) εμφανίζεται μετά τη δύση του ηλίου πάνω από το νοτιοδυτικό ορίζοντα. Θα την εντοπίσετε ευκολότερα αν κοιτάξετε με ένα ζευγάρι κιάλια, 30 με 45 λεπτά μετά το ηλιοβασίλεμα. Ο Ερμής θα είναι στο ίδιο οπτικό πεδίο και θα βρεθεί σε σύνοδο μαζί της στο τέλος της εβδομάδας. Η Αφροδίτη αρχίζει μια μακριά αλλά και αργή πορεία στο βραδινό ουρανό που θα διαρκέσει μέχρι το καλοκαίρι.
• Ο Άρης (μέγεθος +1,1, στον ανατολικό Αιγόκερο) παραμένει χαμηλά στα νοτιοδυτικά το σούρουπο. Δύει περίπου στις 8 μ.μ.
• Ο Δίας (με μέγεθος -2,4 στον δυτικό Λέοντα) ανατέλλει μετά τις 8 μ.μ. και λάμπει ψηλά στα νότια πριν το λυκαυγές. Πιο κάτω από τον πλανήτη είναι ο Βασιλίσκος.
• Ο Κρόνος (μέγεθος + 0,6, ανάμεσα στο Ζυγό και τον Σκορπιό) βγαίνει στον πρωινό ουρανό αρκετά χαμηλά στα νοτιοανατολικά, πολύ πιο κάτω από τον Αρκτούρο. Θα τον βρείτε αρκετά πάνω από τον Αντάρη (11° μακριά) στο φως του λυκαυγούς.
• Ο Ουρανός (μέγεθος 5,8, στους Ιχθείς) και ο Ποσειδώνας (μέγεθος 7,9, στον Υδροχόο) είναι στα νότια και νοτιοδυτικά, αντίστοιχα, νωρίς το βράδυ. Για τις ακριβείς θέσεις των αυτών των δυο μακρινών πλανητών συμβουλευτείτε τους χάρτες: http://d366w3m5tf0813.cloudfront.net/wp-content/uploads/WEB_Uranus_Neptune_2014.pdf