Ο ουρανός και οι πλανήτες αυτή την εβδομάδα, από 5-6 έως 11-6

Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

από 5-6 έως και 11-6 (Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

 

Δευτέρα, 5 Ιουνίου

Παραπάνω βλέπετε τη θέση των δορυφόρων του Κρόνου σήμερα το πρωί (περίπου στις 5 πμ.). Μπορείτε να βρείτε τον δακτυλιοειδή πλανήτη σχετικά ψηλά στα νοτιοανατολικά λίγες ώρες πριν από την αυγή, στον Υδροχόο. Μεγεθύνετε με ένα τηλεσκόπιο και σίγουρα θα δείτε τον Τιτάνα, 8^ου μεγέθους, αλλά και τους άλλους δορυφόρους.

Ψάξτε επίσης για τη σκιά του πλανήτη που κρύβει τους δακτυλίους στη δυτική πλευρά. Αυτό υπογραμμίζει τη γεωμετρία του ηλιακού συστήματος δείχνοντας πού βρίσκεται ο Ήλιος σε σχέση με τον πλανήτη, με βάση το πώς και πού πέφτουν οι σκιές. Εάν είστε σε θέση να εντοπίσετε ένα σκοτεινό κενό στους ίδιους τους δακτυλίους, αυτό δεν είναι σκιά – είναι πιθανό το μεγάλο τμήμα Cassini, το οποίο χωρίζει τον εξωτερικό δακτύλιο Α από τον μεσαίο δακτύλιο Β πιο κοντά στον πλανήτη. Ο ίδιος ο δακτύλιος Α έχει επίσης ένα μικρό, σκοτεινό κενό: το κενό Encke. Απαιτεί καλή όραση και μεγάλη μεγέθυνση για να εντοπιστεί.

 

Τρίτη,  6 Ιουνίου

Καθώς μετράμε αντίστροφα τις δύο τελευταίες εβδομάδες για το επίσημο καλοκαίρι (το ηλιοστάσιο είναι στις 21 Ιουνίου φέτος), το Θερινό Τρίγωνο στέκεται ψηλά και περήφανο στα ανατολικά νωρίς το βράδυ. Το κορυφαίο αστέρι του είναι ο λαμπρός Βέγας. Ο Ντενέμπ είναι το φωτεινότερο αστέρι κάτω αριστερά του Βέγα. Αναζητήστε τον Αλτάιρ σε μεγαλύτερη απόσταση κάτω δεξιά του Βέγα. Ο Αλτάιρ είναι στο μέσο της φωτεινότητας μεταξύ Βέγα και Ντενέμπ.

Εάν έχετε έναν αρκετά σκοτεινό ουρανό, ο γαλαξίας μας διατρέχει το κάτω μέρος του Θερινού Τριγώνου από την μία άκρη στην άλλη.

Η Σελήνη, σε φθίνουσα φάση, φτάνει στο περίγειο, το πλησιέστερο σημείο της τροχιάς της στη Γη, στις 2:06 πμ. της Τετάρτης. Ο δορυφόρος μας θα βρίσκεται τότε 364.861 χιλιόμετρα μακριά.

 

Τετάρτη, 7 Ιουνίου

Τώρα που είναι Ιούνιος, ας ρίξουμε μια ματιά στο μεταβλητό αστέρι του μήνα της Αμερικανικής Ένωσης Παρατηρητών Μεταβλητών Αστέρων (AAVSO): La Superba, ο “Υπέροχος”. Καταλογογραφημένο ως Y των Θηρευτικών Κυνών, είναι ένα βαθύ κόκκινο αστέρι που παίρνει το χρώμα του λόγω του άφθονου άνθρακα στην ατμόσφαιρά του. Αλλά, αυτή δεν είναι η μόνη ιδιορρυθμία του: κατά τη διάρκεια περίπου 157 ημερών, η φωτεινότητα του αλλάζει κατά περίπου 75%, ταλαντευόμενη μεταξύ μεγέθους 4,8 και 6,3. Αυτό σημαίνει ότι μερικές φορές είναι άμεσα ορατό με γυμνό μάτι, ενώ άλλες είναι στο όριο της ορατότητας, ειδικά αν υπάρχει φωτορύπανση.

Θα βρείτε το αστέρι αυτό κάτω από την καμπύλη της λαβής της Μεγάλης Άρκτου ψηλά στο βορρά, μετά το ηλιοβασίλεμα. Βρίσκεται 4,5° βορειοανατολικά του 4^ου μεγέθους βήτα ή λίγο περισσότερο από 11° νοτιοδυτικά του 2^ου μεγέθους Alkaid, στο τέλος της λαβής της «Κατσαρόλας» της Μεγάλης Άρκτου. Εάν δεν μπορείτε να εντοπίσετε αυτόν τον κατακόκκινο ήλιο με γυμνό μάτι, ένα ζευγάρι κιάλια ή οποιοδήποτε μικρό τηλεσκόπιο θα σας το φέρουν στο προσκήνιο.

Οι Θηρευτικοί Κύνες είναι ένας μικρός που συχνά παραβλέπεται αστερισμός, αλλά υπάρχουν πολλά αντικείμενα που μπορείτε να δείτε. Ρίξτε μια ματιά στη στήλη του Phil Harrington για άλλα κρυμμένα αντικείμενα για να παρατηρήσετε μέσα στον αστερισμό αυτό.

 

Πέμπτη, 8 Ιουνίου

Ο πλανήτης νάνος 1 Δήμητρα βρίσκεται κοντά στο γνωστό σμήνος της Παρθένου. Για να βρείτε αυτό το αντικείμενο της κύριας ζώνης, περιμένετε μία ή δύο ώρες μετά το ηλιοβασίλεμα και αναζητήστε τον Λέοντα, με κατεύθυνση προς τα κάτω και προς τον δυτικό ορίζοντα. Η άκρη της ουράς του λιονταριού είναι η 2^ου μεγέθους Denebola. Η Δήμητρα βρίσκεται λιγότερο από 5,5° στα νοτιοανατολικά αυτού του άστρου. Με 8^ο μέγεθος, μπορείτε να εντοπίσετε αυτόν τον παγωμένο κόσμο με ένα ζευγάρι κιάλια ή οποιοδήποτε μικρό τηλεσκόπιο, ειδικά στον σκοτεινό ουρανό πριν ανατείλει η Σελήνη.

Από τη θέση της Δήμητρας πηγαίνετε περίπου 6° βορειοανατολικά. Εκεί θα βρείτε τον M87, τον γιγάντιο ελλειπτικό γαλαξία στην καρδιά του σμήνους της Παρθένου. Αυτός ο γαλαξίας είναι ιδιαίτερα διάσημος, καθώς η κεντρική μαύρη τρύπα του ήταν το πρώτο τέτοιο αντικείμενο που απεικονίστηκε ποτέ από το τηλεσκόπιο Event Horizon. Ο ίδιος ο γαλαξίας λάμπει με μέγεθος 8,6. Εντοπίζεται εύκολα με χαμηλή μεγέθυνση ως μια στρογγυλή σφαίρα που εκτείνεται περίπου 7′. Επειδή είναι ένας ελλειπτικός χωρίς σπειροειδή δομή γαλαξίας, ακόμη και η αύξηση της μεγέθυνσης δεν θα αλλάξει πραγματικά την εμφάνισή του.

Σε κοντινή απόσταση υπάρχει μια πληθώρα άλλων γαλαξιών – ρίξτε μια ματιά στο παραπάνω διάγραμμα για να δείτε μερικές από τις φωτεινότερες επιλογές που εμφανίζονται, συμπεριλαμβανομένης  της αλυσίδας του Μαρκαριάν, μιας σειράς πολλών γαλαξιών που είναι αγαπημένη των ερασιτεχνών αστρονόμων.

 

Παρασκευή, 9 Ιουνίου

Η Αφροδίτη αφήνει τους Διδύμους και τον φωτεινό Πολυδεύκη και συνοδεύει τον Άρη μέσα στον Καρκίνο, κοντά στο σμήνος της Κυψέλης.

 

Σάββατο, 10 Ιουνίου

Τελευταίο τέταρτο της Σελήνης στις 10:33 μμ.

Η Σελήνη ανατέλλει περίπου στις 3 πμ. της Κυριακής, κάτω από τον Πήγασο. Ο Κρόνος είναι αρκετά πάνω και στα δεξιά της. Κοντά στον πλανήτη είναι ο αστεροειδής  8 Flora (Χλωρίς, στα Ελληνικά). Βρίσκεται στη ζώνη των αστεροειδών, μεταξύ των πλανητών Άρη και Δία. Πήρε το όνομά του από τη θεά της φύσης στην Ρωμαϊκή μυθολογία, Flora. Ανακαλύφθηκε στις 18 Οκτωβρίου 1847 από τον αστρονόμο Ιούλιο Δομίτσελις και είναι ένας από τους μεγαλύτερους αστεροειδείς, με διάμετρο περίπου 136 χιλιόμετρα και ένα περίπου σφαιρικό σχήμα. Ο χρόνος περιστροφής του γύρω από τον άξονά του είναι περίπου 8 ώρες. Ο αστεροειδές Flora έχει ενδιαφέρον επειδή θεωρείται πιθανό να είναι ένα από τα απομεινάρια ενός πολύ μεγαλύτερου αστεροειδούς που καταστράφηκε από μια σύγκρουση στο παρελθόν. Η σύγκρουση αυτή μπορεί να είχε δημιουργήσει την ομάδα αστεροειδών που έχουν παρόμοια χημική σύνθεση και φυσικά χαρακτηριστικά.

Κυριακή, 11 Ιουνίου

Μετά σε έναν ανοιξιάτικο ουρανό γεμάτο γαλαξίες και σφαιρωτά σμήνη, υπάρχει και ένα αμυδρό αντικείμενο άλλου τύπου, ένας μικρός κομήτης στον ανατολικό Αετό. Ο 237ος κομήτης που αναγνωρίζεται ως περιοδικός, παραμένει πέρα από την τροχιά του Άρη και ποτέ δεν γίνεται ορατός με ένα ζευγάρι κιάλια. Χρησιμοποιήστε ένα τηλεσκόπιο τουλάχιστον 10 ιντσών κάτω από έναν σκοτεινό ουρανό για να εντοπίσετε οπτικά τον 237P/LINEAR. Με έναν τηλεφακό, αυτός ο κομήτης, 11^ου ή 12^ου μεγέθους, θα αποτυπωθεί σε μια φωτογραφία μερικών λεπτών. Θα έχει σχήμα αρκετά στρογγυλό, καθώς η αμυδρή ουρά του απλώνεται πίσω από τη συμπαγή κώμη του.  Ανακαλύφθηκε το 2002 από το παραγωγικό πρόγραμμα Lincoln Laboratory Near-Earth Asteroid Research (LINEAR). Ο 237P είναι ένας κομήτης της οικογένειας του Δία. Η 6,6ετής τροχιά του μας δίνει μία ευκαιρία κάθε 20 χρόνια για να τον δούμε στα καλύτερά του.

Ο γαλαξίας “Σομπρέρο” είναι ένας γαλαξίας που αποκαλείται επίσης Messier 104 ή NGC 4594, παίρνει το όνομά του από την εξωτερική του εμφάνιση, η οποία μοιάζει με ένα μεξικάνικο καπέλο. Πρόκειται για έναν λαμπρό γαλαξία που βρίσκεται στον αστερισμό της Παρθένου. Ανήκει στην κατηγορία των γαλαξιών σπειροειδούς δομής και έχει έναν έντονο κεντρικό δίσκο που αποτελείται από παλαιούς αστέρες. Βρίσκεται σε απόσταση περίπου 28 εκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη και έχει διάμετρο περίπου 50.000 έτη φωτός. Είναι ένας από τους πιο γνωστούς γαλαξίες και έχει μελετηθεί εκτενώς από τους αστρονόμους για τη δομή του και την εξέλιξή του.

Φωτογραφία:   James Webb Space Telescope (JWST)

 

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

Ο Ερμής είναι κρυμμένος στη λάμψη της ανατολής του Ήλιου. Με ένα ζευγάρι κιάλια προσπαθήστε να τον εντοπίσετε 22° χαμηλότερα και στα αριστερά του λαμπρότερου Δία (στις 10 Ιουνίου).

Η Αφροδίτη (μέγεθος -4,4, στον Καρκίνο) είναι το λαμπρό «Βραδινό Αστέρι» στα δυτικά-βορειοδυτικό κατά τη διάρκεια του βραδινού λυκόφωτος και αργά το βράδυ. Λάμπει ψηλά νωρίς το βράδυ και δύει τα μεσάνυχτα. Με τηλεσκόπιο, η Αφροδίτη δείχνει έναν δίσκο που γίνεται μια λεπτή ημισέληνος που θα φέγγει χαμηλότερα από τα μέσα Ιουνίου έως και τα μέσα Ιουλίου. Θα χαθεί από τον ουρανό στο τέλος Ιουλίου.

Ο Άρης είναι σε απόσταση 8° από την Αφροδίτη στις 9 Ιουνίου. Η απόσταση αυτή μικραίνει διαρκώς. Οι δύο πλανήτες θα φτάσουν στις 3,6° απόσταση την 30^η Ιουνίου, την κοντινότερη απόστασή τους. Ο Άρης έχει μέγεθος +1,6 και φαινόμενη διάμετρο μόνο 4 ½”. Βρίσκεται ψηλά στο νότο πριν τα μεσάνυχτα.

Ο Δίας (μέγεθος -2,1, στον Κριό) φαίνεται χαμηλά στο λυκαυγές στα ανατολικά. Κοιτάξτε 60 με 45 λεπτά πριν την ανατολή του Ήλιου.

Ο Κρόνος, με μέγεθος +1,0 στον αμυδρό Υδροχόο, φαίνεται αρκετά ψηλά στα νοτιοανατολικά πριν την αρχή του λυκαυγούς.

Ο Ουρανός έχει μέγεθος 5,9 και βρίσκεται χαμηλά στην ανατολή του ήλιου.

Ο Ποσειδώνας δεν φαίνεται στον ουρανό αφού είναι πολύ χαμηλά στο πρωινό λυκόφως.