Ο ουρανός και οι πλανήτες αυτή την εβδομάδα, από 5-8 έως 11-8, 2024
Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
από 5-8 έως και 11-8 (Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)
Δευτέρα, 5 Αυγούστου
Μια λεπτή ημισέληνος, ηλικίας μικρότερης των δύο ημερών, κρέμεται μόλις 1° περίπου πάνω από την Αφροδίτη, μόλις πάνω από τον δυτικό ορίζοντα στο έντονο λυκόφως. Χρησιμοποιήστε ένα ζευγάρι κιάλια ξεκινώντας 15 ή 20 λεπτά μετά τη δύση του ηλίου. Καλή τύχη!
Ο Άρης περνά 5° βόρεια από το φωτεινό αστέρι Αλντεμπαράν στις 10 μμ. Μπορείτε να βρείτε τον κόκκινο πλανήτη μεγέθους 0,9 στα ανατολικά, να στέκεται πάνω αριστερά από το αστέρι λίγες ώρες πριν από την αυγή και να σχηματίζει ένα δεύτερο, εξίσου κατακόκκινο “μάτι” για τη νοητή φιγούρα του Ταύρου. Ο Αλντεμπαράν (μέγεθος 0,9) είναι ένας κόκκινος γίγαντας, που εμφανίζεται με γυμνό μάτι ως πορτοκαλί-κόκκινο σημείο φωτός στον ουρανό επειδή είναι σχετικά ψυχρός. Ο Άρης, εν τω μεταξύ, έχει μια έντονα κοκκινωπή (σαν το χρώμα της σκουριάς) επιφάνεια, η οποία αντανακλά το φως του ήλιου και δείχνει το κόκκινο χρώμα του όταν τον βλέπουμε από τη Γη.
Ο Άρης δεν είναι ο μόνος φωτεινός πλανήτης στον Ταύρο. Με μέγεθος -2,1, ο Δίας ξεπερνά κατά πολύ είτε τον Άρη είτε τον Αλντεμπαράν. Ο αέριος γίγαντας βρίσκεται κάτω αριστερά του Άρη, εκεί που είναι το μέτωπο του Ταύρου, σχηματίζοντας ένα μυστικιστικό τρίτο μάτι για τον Ταύρο.
Τρίτη, 6 Αυγούστου
Σήμερα είμαστε επιτέλους στα μισά του καλοκαιριού. (Αστρονομικό καλοκαίρι, δηλαδή). Η ακριβής μέση στιγμή μεταξύ του ηλιοστασίου του Ιουνίου και της ισημερίας του Σεπτεμβρίου έρχεται σήμερα στις 19:47 μμ.
Ο αστεροειδής 16 Ψυχή φτάνει σε αντίθεση στις 9 πμ. Βρίσκεται στον βόρειο Αιγόκερω. Θα τον βρείτε στον νοτιοδυτικό ουρανό τις πρώτες πρωινές ώρες πριν από την αυγή.
Η Ψυχή βρίσκεται λίγο κάτω από 2° βόρεια-βορειοδυτικά του μεγέθους 4,1 θήτα του Αιγόκερω. Ο αστεροειδής λάμπει σήμερα με μέγεθος 9,6. Η Ψυχή είναι ένα ιδιαίτερα παράξενο, μεταλλικό σώμα περίπου 280 χιλιόμετρα στο μεγαλύτερό του πλάτος. Είναι ο στόχος της ομώνυμης αποστολής της NASA που εκτοξεύτηκε πρόσφατα, η οποία ξεκίνησε από τη Γη στις 13 Οκτωβρίου 2023 και θα φτάσει στον στόχο της στα μέσα του 2029.
Εάν σχεδιάσετε μια γραμμή από το θήτα προς την Ψυχή, και στη συνέχεια συνεχίσετε προς την ίδια κατεύθυνση άλλες 3°, θα προσγειωθείτε στο M73, έναν μικρό σχηματισμό, 9ου μεγέθους, τεσσάρων αστεριών που διαφέρει πολύ από τα πιο διάσημα αντικείμενα του Messier.
Τετάρτη, 7 Αυγούστου
Έχετε δει ακόμα τις Περσείδες; Η βροχή διαττόντων θα πρέπει να είναι στα καλύτερά της αργά τις νύχτες 11-12 Αυγούστου (την επόμενη Κυριακή το βράδυ) και 12-13 (Δευτέρα βράδυ). Αυτή η βροχή αρχίζει για περισσότερο από μιάμιση εβδομάδα πριν από την κορύφωσή της. Φέτος θα έχουμε το πρώτο τέταρτο της Σελήνης στον βραδινό ουρανό τις ώρες αιχμής. Όμως, το φεγγάρι θα δύσει περίπου τα μεσάνυχτα. Απόψε η Σελήνη δεν είναι πρόβλημα. Είναι ακόμα μια ημισέληνος που δύει γύρω στο τέλος του λυκόφωτος.
Πέμπτη, 8 Αυγούστου
Καθώς το λυκόφως φτάνει στο τέλος του, εντοπίστε την Σελήνη χαμηλά στα δυτικά. Περίπου μιάμιση γροθιά στο μήκος του βραχίονα, πάνω αριστερά από αυτήν είναι ο Στάχυς. Λίγο πιο πάνω δεξιά στη Σελήνη είναι η Ντενέμπολα, η άκρη της ουράς του Λέοντα, όχι τόσο φωτεινή.
Η Σελήνη φτάνει στο απόγειο, το πιο απομακρυσμένο σημείο από τη Γη στην τροχιά της, στις 4:31 πμ. της Παρασκευής. Εκείνη τη στιγμή, ο δορυφόρος μας θα βρίσκεται 405.297 χιλιόμετρα μακριά.
Λίγες ώρες πριν τα μεσάνυχτα, το Μεγάλο Τετράγωνο του Πήγασου υψώνεται στα ανατολικά. Αυτός ο μεγάλος σχηματισμός, σε σχήμα τετραγώνου, όπως υποδηλώνει το όνομά του – οριοθετείται από τέσσερα αστέρια. Ξεκινώντας από την κορυφή και κινούμενοι δεξιόστροφα, είναι το μεγέθους 2,4 Scheat, το μεγέθους 2,5 Markab, το μεγέθους 2,8 Algenib και το μεγέθους 2,1 Alpheratz. Αυτό το τελευταίο αστέρι είναι τεχνικά εντός των ορίων της Ανδρομέδας (της «Πριγκίπισσας»), που χρησιμεύει ως το άλφα αστέρι της.
Παρασκευή, 9 Αυγούστου
Κοιτάξτε δυτικά-νοτιοδυτικά στα τέλη του σούρουπου για να εντοπίσετε τον Στάχυ μόλις 4° ή 5° πάνω αριστερά της Σελήνης. Πολύ ψηλά πάνω στα δεξιά τους είναι ο Αρκτούρος, φωτεινότερος και ανοιχτόχρωμος κίτρινος-πορτοκαλής.
Σάββατο, 10 Αυγούστου
Αυτά τα βράδια του Αυγούστου, ο λαμπρός Βέγας (το αστέρι του καλοκαιριού), περνάει κοντά από το ζενίθ. Όποτε ο Βέγας είναι στο ψηλότερό του σημείο, τότε και ο Τοξότης είναι αρκετά χαμηλότερά του στον νότο. Ο αστερισμός αυτός περιλαμβάνει μια πλούσια συλλογή από σμήνη και νεφελώματα που φαίνονται εύκολα με κιάλια ή τηλεσκόπιο.
Κυριακή, 11 Αυγούστου
Είναι η κορύφωση της νύχτας των Περσείδων! Έστω η μία από τις δύο. Η κορύφωση της βροχής υποτίθεται ότι είναι από περίπου τις 13 UT έως τις 16 UT στις 12. Νωρίς το βράδυ τα μετέωρα θα είναι λίγα. Καθώς οι ώρες περνούν και το ακτινοβόλο της βροχής (στο βόρειο Περσέα κοντά στην Κασσιόπη) ανεβαίνει ψηλότερα στα βορειοανατολικά, τα μετέωρα θα γίνουν μικρότερα και πιο πολυάριθμα.
Μακριά από τα φώτα της πόλης, κοιτάξτε ψηλά στα αστέρια. Να είστε υπομονετικοί. Καθώς τα μάτια σας προσαρμόζονται στο σκοτάδι, μπορεί να δείτε ένα μετέωρο κάθε λεπτό περίπου κατά μέσο όρο, καθώς η νύχτα μεγαλώνει. Θα δείτε λιγότερα κάτω από έναν ουρανό με φωτορύπανση, αλλά τα πιο φωτεινά θα λάμψουν. Η καλύτερη κατεύθυνση για να κοιτάξετε είναι εκεί όπου ο ουρανός σας είναι πιο σκοτεινός, συνήθως πάνω από το κεφάλι σας. Το ακτινοβόλο της βροχής (το σημείο προέλευσης των διαττόντων, αν μπορούσατε να τους δείτε να έρχονται από μακριά στο διάστημα) βρίσκεται στον βόρειο Περσέα κάτω από την Κασσιόπη. Όμως, τα μετέωρα γίνονται ορατά μόνο όταν χτυπήσουν την ανώτερη ατμόσφαιρα, και αυτό μπορεί να συμβεί οπουδήποτε στον ουρανό.
Ο γαλαξίας μας στον νυχτερινό ουρανό των Φιλιππαίων, Γρεβενών. Η φωτογραφία είναι του Αλέξανδρου Μελίδη, από την πρόσφατη πανελλήνια αστροεξόρμηση των ερασιτεχνών αστρονόμων.
ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.
Ο Ερμής χάνεται μέσα στο φως του ηλιοβασιλέματος αυτή την εβδομάδα.
Η Αφροδίτη (μέγεθος -3,8) γίνεται πιο εύκολο να παρατηρηθεί αυτή την εβδομάδα, χαμηλά, 15- 20 λεπτά μετά το ηλιοβασίλεμα στα δυτικά-βορειοδυτικά. Θα χρειαστείτε ένα ζευγάρι κιάλια. Κοντά στους δύο πλανήτες θα βρείτε τον Βασιλίσκο (μέγεθος +1,4).
Ο Άρης και ο Δίας (μέγεθος +0,9, και -2,1, αντίστοιχα, στον Ταύρο) είναι αρκετά ψηλά στον ανατολικό ουρανό πριν και κατά τη διάρκεια του λυκαυγούς. Ανατέλλουν περίπου στις 1 πμ. Η μεταξύ τους απόσταση μικραίνει αυτή την εβδομάδα, φτάνοντας τις 0,3 μοίρες στις 14 Αυγούστου. Οι Πλειάδες είναι πάνω από τον Άρη, ενώ ο Αλντεμπαράν είναι κάτω από τους δύο πλανήτες.
Ο Κρόνος (μέγεθος +0,9, κοντά στα σύνορα Υδροχόου-Ιχθύων) ανατέλλει μετά το τέλος του βραδινού λυκόφωτος. Λάμπει ψηλά στα νοτιοανατολικά πριν την αυγή. Ο λαμπρός Φομαλχώ φαίνεται χαμηλότερα και στα δεξιά του Κρόνου. Το Μεγάλο Τετράγωνο του Πήγασου είναι πάνω και στα αριστερά του.
Ο Ουρανός, μέγεθος 5,7, είναι στα αστέρια στο υπόβαθρο του Άρη, πάνω και στα δεξιά του. Είναι ακόμα πολύ χαμηλά για να παρατηρηθεί ένας τέτοιος αμυδρός πλανήτης. Όμως, με ένα ζευγάρι κιάλια προσπαθήστε να τον εντοπίσετε.
Ο Ποσειδώνας, μέγεθος 7,8, στους Ιχθύες, βρίσκεται 11° ανατολικά του Κρόνου πριν αρχίσει το λυκαυγές. Ο δίσκος του είναι μόνο 2,3 δευτερόλεπτα του τόξου, ελάχιστα μεγαλύτερος από αυτόν που θα δείξει ένα αστέρι!
