Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ

Ο ουρανός και οι πλανήτες αυτή την εβδομάδα, από 9-1 έως 15-1

Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

από 9-1 έως και 15-1 (Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

 

Παρακάτω δίνονται οι ημέρες και οι ώρες, κατά τη διάρκεια της εβδομάδας αυτής, στις οποίες μπορούμε να παρατηρήσουμε με ένα καλό τηλεσκόπιο (πάνω από 4 ίντσες) την περίφημη ερυθρά  κηλίδα του Δία (το χρώμα της είναι στην πραγματικότητα ελαφρά πορτοκαλί). Η παρατήρηση της κηλίδας μπορεί να γίνει από 50 λεπτά πριν έως 50 λεπτά μετά την αναγραφόμενη ώρα. Ένα μπλε ή πράσινο φίλτρο θα μπορούσε να βοηθήσει στην αύξηση του κοντράστ στον Δία.

 

Δευτέρα, 9 Ιανουαρίου

Ο μεγάλος σχηματισμός του Βόρειου Σταυρού στον Κύκνο, με κορυφή τον Ντενέμπ, είναι περίπου όρθιος στα δυτικά-βορειοδυτικά νωρίς το βράδυ. Στις 7 με 8 μμ. στέκεται χαμηλά πάνω από τον ορίζοντα. Το πόσο ευθεία στέκεται εκεί εξαρτάται από το γεωγραφικό πλάτος σας.

Με ένα φωτεινό φεγγάρι στον ουρανό το μεγαλύτερο μέρος της νύχτας, οποιαδήποτε παρατήρηση από τον βαθύ ουρανό που μπορεί να θέλουμε να κάνουμε περιορίζεται στο σύντομο χρονικό παράθυρο μεταξύ ηλιοβασιλέματος και ανατολής της Σελήνης.

Καθώς πέφτει το σκοτάδι, ο Περσέας, «ο Ήρωας», βρίσκεται ψηλά στην ανατολή. Αυτός ο αστερισμός φιλοξενεί το περίφημο «διπλό σμήνος» του Περσέα. Ορατά με γυμνό μάτι από μια σκοτεινή τοποθεσία ως δύο θολά «αστέρια» 4ου μεγέθους, αυτές οι συστάδες νεαρών αστεριών φαίνονται πολύ όμορφα με κιάλια ή με τηλεσκόπιο ευρέως πεδίου. Στην πραγματικότητα, η χαμηλότερη ισχύς είναι καλύτερη, καθώς θα δείξει και τα δύο ταυτόχρονα, σε απόσταση περίπου 0,5°, περίπου 4,5° βορειοδυτικά του Miram 4ου μεγέθους (η του Περσέα). Το «διπλό σμήνος» αναφέρεται επίσης ως NGC 869 και NGC 884, το πρώτο βρίσκεται ακριβώς ανατολικά του δεύτερου. Και τα δύο περιέχουν πλούσια πεδία αστεριών, με ήλιους διαφορετικού χρώματος να ξεχωρίζουν.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου ακριβώς στις 6:52 μμ.

 

Τρίτη,  10 Ιανουαρίου

Ο Λαγωός απεικονίζεται συχνά να σκύβει στα πόδια του Ωρίωνα του «Κυνηγού», τα «σκυλιά» του Κυνηγού. Στον αστερισμό αυτό εντοπίζεται το σφαιρωτό σμήνος M79.  Περίπου δύο ώρες μετά τη δύση του ηλίου, ο Ωρίωνας είναι ήδη εμφανής στα ανατολικά. Ο Λαγωός βρίσκεται ακριβώς νότια της μορφής του Κυνηγού, με το πρώτο σε λαμπρότητα αστέρι (α), μέγεθος 2,6, περίπου στο κέντρο του αστερισμού. Ο βήτα (β), 3ου  μεγέθους, βρίσκεται 3° νότια-νοτιοδυτικά του άλφα (α). Μόλις βρείτε αυτά τα δύο αστέρια, χρησιμοποιήστε τα ως δείκτες – ακολουθήστε τη γραμμή μεταξύ τους προς την ίδια κατεύθυνση για λίγο πάνω από την απόσταση που ξεχωρίζουν και θα βρείτε το M79, λιγότερο από 4 ° νότια-νοτιοδυτικά του βήτα.

Το ίδιο το M79 εκτείνεται σε διάμετρο περίπου 9 ‘ και έχει συνολικό ενσωματωμένο μέγεθος 7,8, καθιστώντας εύκολο τον εντοπισμό του με κιάλια ή τηλεσκόπιο, ειδικά πριν από την ανατολή της φωτεινής Σελήνης λίγες ώρες μετά τη δύση του ηλίου. Σημειώστε, ωστόσο, ότι αυτό το σμήνος είναι πυκνό και δύσκολο να αναλυθεί με μικρότερα όργανα. Θα χρειαστείτε ένα μεγαλύτερο τηλεσκόπιο για να μετατρέψετε την θολή λάμψη του σε μυριάδες αστέρια.

 

Τετάρτη, 11 Ιανουαρίου

Τώρα που η Σελήνη απουσιάζει από τον ουρανό νωρίς το βράδυ, και αν ο ουρανός σας είναι ακόμη αρκετά σκοτεινός, δοκιμάστε να εντοπίσετε τον χειμερινό γαλαξία πολύ ψηλά στον ουρανό. Νωρίς το βράδυ, θα τον δείτε να εκτείνεται από τον δυτικό-βορειοδυτικό ορίζοντα κατά μήκος του Βόρειου Σταυρού της Κύκνου, πάνω και προς τα δεξιά, περνώντας από τον αμυδρό Κηφέα και στη συνέχεια μέσω της Κασσιόπης ψηλά στα βόρεια. Στη συνέχεια, δεξιά και κάτω δεξιά μέσω του Περσέα και του Ηνίοχου, ανάμεσα στα πόδια των Διδύμων και του αμυδρού «ρόπαλου» του Ωρίωνα, και προς τα κάτω προς τον ανατολικό-νοτιοανατολικό ορίζοντα, μεταξύ του Προκύωνα  και του Σειρίου.

Ο μακρινός Ποσειδώνας είναι μέσα στον αστερισμό του Υδροχόου, στη βορειοανατολική γωνία του αστερισμού κοντά στα σύνορά του με τον Ιχθύ. Ο πλανήτης μεγέθους 7,8 απαιτεί κιάλια ή τηλεσκόπιο για να εντοπιστεί, περίπου 9,5° δυτικά του πολύ φωτεινότερου (μεγέθους –2,3) Δία, ο οποίος βρίσκεται κοντά στον κυκλικό σχηματισμό του Ιχθύ.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου ακριβώς στις 8:31 μμ.

 

Πέμπτη, 12 Ιανουαρίου

Απόψε σηματοδοτεί την ημέρα που ο κομήτης C/2022 E3 (ZTF) φτάνει στο περιήλιο, φτάνοντας περίπου 1,1 αστρονομικές μονάδες από τον Ήλιο (1 αστρονομική μονάδα, ή AU, είναι η μέση απόσταση Γης-Ήλιου). Ο ZTF μπορεί κάλλιστα να είναι ο καλύτερος κομήτης του έτους. Βρίσκεται μέσα στο οπτικό πεδίο με ένα ζευγάρι κιάλια. Έχει ήδη καταγραφεί με μέγεθος 7 νωρίτερα αυτό το μήνα.

Ο κομήτης αυτή τη στιγμή ανατέλλει αργά μέσα στον πρωινό ουρανό και δύει νωρίς το βράδυ. Ο καλύτερος χρόνος για να τον εντοπίσετε τις ώρες πριν από την ανατολή του ηλίου είναι όταν είναι ψηλά πάνω από τον ορίζοντα στον Βόρειο Στέφανο. Δυστυχώς, η Σελήνη, σε φθίνουσα φάση, είναι λαμπρή στον ουρανό, αν και θα εξαφανιστεί την επόμενη εβδομάδα, αφήνοντας ανεμπόδιστη την προβολή του κομήτη.

Ένα τηλεσκόπιο θα σας επιτρέψει να δείτε την θολή κόμη του κομήτη, που βρίσκεται σήμερα το πρωί λίγο κάτω από 8° βορειοανατολικά του 4ου μεγέθους θ του Βόρειου Στεφάνου. Ο ZTF θα καλύψει ένα μεγάλο κομμάτι του ουρανού τις επόμενες ημέρες καθώς θα κατευθύνεται βόρεια προς τον Πολικό Αστέρα.

 

Παρασκευή, 13 Ιανουαρίου  

Η Αφροδίτη λάμπει λίγο ψηλότερα στο λυκόφως αυτή την εβδομάδα σε σχέση με την προηγούμενη. Κοιτάξτε χαμηλά στα δυτικά-νοτιοδυτικά. Ο Κρόνος είναι μόνο το 1/75 της λαμπρότητάς της, με μέγεθος +0,8, οπότε εμφανίζεται λίγο αργότερα, στο πάνω αριστερό μέρος της Αφροδίτης.

Το αστέρι, 1,4° κάτω αριστερά του Κρόνου, είναι το δέλτα του Αιγόκερω, μεγέθους 2,8.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 10:10 μμ.

 

Σάββατο, 14 Ιανουαρίου

Τελευταίο τέταρτο της Σελήνης στις 4:12 πμ. της Κυριακής. Η Σελήνη ανατέλλει γύρω στα μεσάνυχτα, με τον Στάχυ πάνω δεξιά. Ο φωτεινότερος Αρκτούρος είναι πάνω αριστερά της Σελήνης. Ακόμα και τον κρύο Ιανουάριο, τα αστέρια της άνοιξης βγαίνουν από την κρυψώνα τους αν παρατηρήσετε τον ουρανό αρκετά αργά.

Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 6:02 μμ.

 

Κυριακή, 15 Ιανουαρίου

Ο Άρης έχει περάσει αρκετό καιρό στον αστερισμό του Ταύρου, προσθέτοντας ένα δεύτερο λαμπρό «μάτι»  στο πρόσωπο του Ταύρου (μαζί με τον κόκκινο γίγαντα Αλντεμπαράν). Σήμερα, ο Κόκκινος Πλανήτης είναι σε στάση στις 10 μμ. και εμφανίζεται περίπου 8,5° βόρεια-βορειοανατολικά του Αλντεμπαράν μετά το ηλιοβασίλεμα. Ο Άρης θα αρχίσει τώρα να κινείται ανατολικά προς τον Elnath, την άκρη του βορειοδυτικού κέρατος του Ταύρου.

Ένα μήνα μετά την αντίθεσή του, ο Άρης έχει πλέον μέγεθος -0,9, ακόμα λαμπρός με γυμνό μάτι. Μέσω τηλεσκοπίου, η φαινόμενη διάμετρός του εκτείνεται στα 13″.

 

Αυτή η εικόνα δείχνει δύο από τις μεγάλες περιστρεφόμενες καταιγίδες του Δία, που καταγράφηκαν από την κάμερα του Juno (JunoCam) στο 38ο πέρασμα του από τον Δία, στις 29 Νοεμβρίου 2021. Η εικόνα λήφθηκε σε 50 μοίρες 5 λεπτά βόρειου γεωγραφικού πλάτους, σε υψόμετρο 6.140 χιλιομέτρων. Ατμοσφαιρικές λεπτομέρειες μέχρι και 4 χιλιομέτρων μπορούν να διακριθούν στην εικόνα. Φωτεινά “αναδυόμενα” νέφη είναι ορατά πάνω από την κάτω καταιγίδα, ρίχνοντας σκιές στο κάτω μέρος. Τέτοια νέφη είναι συνήθως 50 χιλιόμετρα κατά μήκος.

Δεδομένα της εικόνας από: NASA/JPL-Caltech/SwRI/MSSS. Επεξεργασία εικόνας: Kevin M. Gill CC BY.

 

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

Ο Ερμής κρύβεται στη λάμψη της ανατολής του Ήλιου.

Η Αφροδίτη είναι χαμηλά στα δυτικά στο βραδινό λυκόφως και δύει στο τέλος του. Όσο ο πλανήτης χαμηλώνει, βρείτε τον αμυδρότερο Κρόνο πάνω και στα δεξιά της. 10 μοίρες θα χωρίζουν τους δύο πλανήτες στις 13 Ιανουαρίου. Θα βρεθούν σε πολύ κοντινή σύνοδο, μόλις 1/3 ° μακριά στις 22 του μήνα.

Ο Άρης θα βρεθεί σε μέγεθος -0,8 στον ανατολικό Ταύρο. Έχει φαινόμενη διάμετρο 13 αυτή την εβδομάδα. Βρίσκεται ψηλά στο νότο πριν τα μεσάνυχτα, ακόμα λαμπρότερος από τον Αλντεμπαράν. Η καλύτερη ώρα παρατήρησης είναι περίπου στις 9 μμ.

Ο Δίας, με μέγεθος -2,4 λάμπει ψηλά στα νότια νωρίς στο λυκόφως. Δύει λίγο μετά τις 11 μμ. Η φαινόμενη διάμετρός του είναι 38 δευτερόλεπτα της μοίρας.

Ο Κρόνος, με φαινόμενο μέγεθος +0,8, βρίσκεται στον ανατολικό Αιγόκερω και φέγγει στα νοτιοδυτικά νωρίς το βράδυ. Στα αριστερά του είναι ο Φομαλχώ. Δύει μετά τις 8 μμ.

Ο Ουρανός, με μέγεθος 5,7 στον Κριό,  βρίσκεται ψηλά στα νότια το βράδυ. Χρειάζεται ένα τηλεσκόπιο ή ένα ζευγάρι κιάλια για να παρατηρηθεί. Η φαινόμενη διάμετρος του είναι 3,7”.

Ο Ποσειδώνας, με μέγεθος 7,9, είναι στα σύνορα Υδροχόου-Ιχθύ, περίπου 8° στα δυτικά του Δία. Η φαινόμενη διάμετρος του είναι 2,3”.

Επιστροφή στην κορυφή κουμπί