Ο ουρανός και οι πλανήτες αυτή την εβδομάδα, απο 11-1 έως και 17-1

Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

Δευτέρα, 11 Ιανουαρίου

Η λαμπρή Αίγα, ψηλά στο ζενίθ, και ο επίσης λαμπρός Ρίγκελ, στο πόδι του Ωρίωνα, έχουν σχεδόν την ίδια ορθή αναφορά, πράγμα που σημαίνει ότι διασχίζουν τον ουράνιο μεσημβρινό σχεδόν την ίδια ώρα (γύρω στις 10 μμ). Δηλαδή, κάθε φορά που η Αίγα μεσουρανεί, ο Ρίγκελ βρίσκεται ακριβώς στον νότο.

Παρά το γεγονός ότι η Σελήνη είχε φτάσει στη νέα της φάση πριν από δύο ημέρες, η ταχεία τροχιακή της κίνηση την κάνει να φαίνεται ήδη μετά τη δύση του Ήλιου. Κοιτάξτε χαμηλά στα δυτικά-νοτιοδυτικά περίπου μία ώρα μετά το ηλιοβασίλεμα (περίπου στις 6:30 μμ) και θα δείτε τη Σελήνη (φωτισμένη κατά 4%) να «κρέμεται» χαμηλά και πάνω από τον δυτικό-νοτιοδυτικό ορίζοντα.

Τρίτη, 12 Ιανουαρίου

Αργά το σούρουπο, στις 25 μοίρες αριστερά της ημισελήνου, θα δείτε τον Φομαλχώ να σπινθηρίζει καθώς θα χαμηλώνει στον ορίζοντα. Αρκετά πιο πάνω από το αστέρι και στα αριστερά του λάμπει ο β του Κήτους (Diphda). Μπορείτε να δείτε το πορτοκαλί χρώμα του;

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 6:01 πμ της Τετάρτης.

Τετάρτη, 13 Ιανουαρίου

Αν και ο Ωρίωνας είναι από τους πιο λαμπρούς αστερισμούς, το κύριο μοτίβο του είναι πολύ μικρό σε σύγκριση με άλλους αμυδρότερους γειτονικούς αστερισμούς. Ο μεγαλύτερος από αυτούς είναι ο Ηριδανός, ο «ποταμός», τεράστιος, αλλά δύσκολο να εντοπισθεί. Ο ακόμα πιο αμυδρή, η Κάμινος, κάτω δεξιά του Ηριδανού, είναι σχεδόν τόσο μεγάλη όσο ο Ωρίωνας! Ακόμη και το κύριο μοτίβο του Λαγωού, ο «λαγός» κάτω από τα πόδια του Ωρίωνα, είναι μεγαλύτερο απ’ αυτό του Ωρίωνα.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 1:52 πμ της Πέμπτης.

Πέμπτη, 14 Ιανουαρίου

Η Σελήνη περνάει μέσα από τους Ιχθύες απόψε και τις επόμενες νύχτες, 15 και 16 Ιανουαρίου.

Ο Ερμής είναι σε κατώτερη σύνοδο στις 4 μμ. Δηλαδή, ο πιο εσωτερικός πλανήτης βρίσκεται ανάμεσα στον Ήλιο και τη Γη και είναι κρυμμένος στη λάμψη του δικού μας αστεριού.

Η Σελήνη φθάνει σε περίγειο, στην κοντινότερή απόσταση από τη Γη, 369.619 χιλιόμετρα.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 7:39 πμ της Παρασκευής.

Παρασκευή, 15 Ιανουαρίου

Ο κομήτης Catalina (C / 2013 US10) λάμπει τώρα μεταξύ 6ου και 7ου μεγέθους και φαίνεται ωραίος μέσα από ένα ζευγάρι κιάλια ή ένα τηλεσκόπιο. Ο κομήτης ανατέλλει περίπου στις 20:00 και ανεβαίνει σχεδόν στο ζενίθ πριν από την αυγή. Αξίζει να παρατηρήσετε τον κομήτη καθώς θα περνάει δίπλα από τους γαλαξίες Whirlpool (Μ51) και Μ101, ένα ζευγάρι από φωτογενείς σπειροειδείς γαλαξίες, μεταξύ 14 και 17 Ιανουαρίου. Με έναν ευρυγώνιο φακό θα μπορέσετε να απαθανατίσετε την όμορφη αυτή εικόνα του κομήτη μαζί με τους γαλαξίες.

Φωτογραφία του κομήτη Catalina: José J. Chambó

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 3:30 πμ του Σαββάτου.

Σάββατο, 16 Ιανουαρίου

Πρώτο τέταρτο της Σελήνης στις 1:28 πμ του Σαββάτου. Το φεγγάρι λάμπει στον αμυδρό αστερισμό των Ιχθύων, πάνω και αριστερά του Μεγάλου Τετραγώνου του Πήγασου, όπως φαίνεται στο παραπάνω διάγραμμα της Πέμπτης.

Κυριακή, 17 Ιανουαρίου

Η προς ανατολάς κίνηση του Άρη σε σχέση με τα άστρα του υποβάθρου τον μεταφέρει σήμερα από την Παρθένο στον Ζυγό. Ο κόκκινος πλανήτης ανατέλλει λίγο μετά την 1 πμ και εμφανίζεται σχεδόν στο μέσο του ουρανού στο λυκαυγές. Παρά το γεγονός ότι από πολλά αστέρια εμφανίζονται λαμπρότερα από τον μεγέθους 1,1 Άρη, ο πλανήτης ξεχωρίζει για το κατακόκκινο χρώμα του. Ένα τηλεσκόπιο αποκαλύπτει ένα μικρό δίσκο, γωνιακής διαμέτρου 6″.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 5:08 πμ της Δευτέρας.

 

Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο The Backyard Astronomer’s Guide:  “Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια.”  Χωρίς αυτά, “ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος.”

 

Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από τον βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).

 

Ο Δίας στις 2 Ιανουαρίου …

… και δυο ημέρες αργότερα, στις 4, όταν σχεδόν το ίδιο γεωγραφικό μήκος του πλανήτη ήταν στον κεντρικό μεσημβρινό.

Ο Christopher Go από τις Φιλιππίνες έβγαλε αυτές τις φωτογραφίες με ένα 14ίντσο τηλεσκόπιο (Celestron C14) με πολύ αέρα και με τέλειο seeing, αντίστοιχα. Ο φωτογράφος γράφει: «Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα δεν γίνεται πιο κόκκινη απ’ αυτήν! Δεν έχω δει χρώμα σαν και αυτό εδώ και πολλά χρόνια. Φαίνεται ακόμη και να ταιριάζει με το σχεδόν κόκκινο χρώμα, όπως αυτό του τούβλου, που περιγράφουν οι παρατηρητές το 1878-1879, όταν η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα πήρε και το όνομά της. Ωστόσο, η ερυθρά κηλίδα έχει συρρικνωθεί σημαντικά τις δεκαετίες που ακολούθησαν».

 

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο:www.spaceweather.com.

Ο Ερμής δεν είναι ορατός καθώς φθάνει σε κατώτερη σύνοδο. Την επόμενη φορά που θα βρεθεί σε κατώτερη σύνοδο, στις 9 Μαΐου, θα διασχίσει τοn δίσκο του ήλιου. Αυτή θα είναι η πρώτη διάβαση του Ερμή από το 2006. Το μεγαλύτερο μέρος της διάβασης αυτής θα είναι ορατό από την Ελλάδα.

Ο Κρόνος και η  λαμπρή Αφροδίτη είναι χαμηλά στα νοτιοανατολικά στο λυκαυγές. Μετά τη σύνοδό τους, στις 9 Ιανουαρίου, ο Κρόνος κινείται ψηλότερα και η Αφροδίτη χαμηλότερα. Αυτό το Σάββατο, η απόσταση των δύο πλανητών αυξάνεται στις 8 μοίρες. Η Αφροδίτη έχει μέγεθος -4,0 και ο Κρόνος είναι εξήντα φορές αμυδρότερος, έχοντας μέγεθος +0,5.

Ο  Άρης (μέγεθος +1,2, στην ανατολική Παρθένο), βρίσκεται ψηλά στο νότο νωρίς το ξημέρωμα, 10° με 13° αριστερά του παρόμοιου σε λαμπρότητα Στάχυ.

Ο Δίας (μέγεθος -2,2, ανάμεσα στον Λέοντα και την Παρθένο) ανατέλλει περίπου στις 10:30 μμ και κυριαρχεί στον νοτιοδυτικό ουρανό πριν το λυκαυγές. Μεσουρανεί περίπου στις 4:30 πμ.

Ο Ουρανός (μέγεθος +5,8, στους Ιχθύες) είναι ψηλά στον νότο νωρίς το βράδυ.

Ο Ποσειδώνας (μέγεθος +7,9, στον Υδροχόο) αρχίζει να χαμηλώνει στα νοτιοδυτικά νωρίς το βράδυ.

Εδώ θα βρείτε αναλυτικούς χάρτες για τις θέσεις του Ουρανού και του Ποσειδώνα.