Ο ουρανός και οι πλανήτες αυτή την εβδομάδα, από 15-5 έως 21-5

Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

από 15-5 έως και 21-5 (Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

Δευτέρα, 15 Μαΐου

Η Αφροδίτη και ο Άρης συνεχίζουν να κυριαρχούν στον ουρανό πολύ μετά τη δύση του ηλίου. Από ακραίες βόρειες τοποθεσίες (πχ., την Αλάσκα), δεν δύουν καθόλου, παραμένουν μέχρι ο ουρανός να φωτίσει ξανά πριν την ανατολή του ηλίου!

Και οι δύο βρίσκονται στους Διδύμους απόψε, ο καθένας στο άλλο άκρο του αστερισμού. Φαίνονται να «κρέμονται» ακριβώς πάνω από τον Ωρίωνα καθώς ο “Κυνηγός” θα χάνεται στα δυτικά. Μία ώρα μετά τη δύση του ηλίου στα μεσοδυτικά, η Αφροδίτη εξακολουθεί να είναι σχεδόν 30° ψηλά, ακριβώς δίπλα στο Mebsuta, αστέρι 3^ου μεγέθους. Με μέγεθος –4,2, ωστόσο, ο πλανήτης ξεπερνά κατά πολύ την λαμπρότητα του άστρου. Με τηλεσκόπιο, η Αφροδίτη εμφανίζεται με διάμετρο δίσκου 19″ και 60% φωτισμένη. Στο άκρο αριστερά της Αφροδίτης βρίσκεται ο Προκύων, το φωτεινό αστέρι στον Μικρό Κύνα, ενώ στα δεξιά της είναι η Αίγα, το λαμπρότερο άστρο του Ηνίοχου. Και τα τρία σχηματίζουν μια μακριά, οριζόντια γραμμή στον ουρανό με την Αφροδίτη στη μέση.

Ο Μάιος είναι ο μήνας που ο γαλαξίας μας λείπει εντελώς από τον βραδινό ουρανό. Αυτό συμβαίνει επειδή ο γαλαξίας βρίσκεται γύρω απ’ όλο τον ορίζοντα σε κύκλο, ενώ ο Βόρειος Γαλαξιακός Πόλος (στην Κόμη Βερενίκης) είναι στο ζενίθ. Αν περιμένετε μέχρι αργά, και σε έναν ουρανό χωρίς φεγγάρι όπως ο αποψινός, μπορείτε να δείτε τον γαλαξία μας να αρχίζει να φαίνεται κατά μήκος της ανατολής.  

Τρίτη,  16 Μαΐου

Περίπου 30 λεπτά πριν την ανατολή του ηλίου το πρωί της Τετάρτης, χρησιμοποιήστε κιάλια για να αναζητήσετε τον Δία πολύ χαμηλά στα ανατολικά, με την εξαιρετικά λεπτή ημισέληνο πολύ κοντά του στα δεξιά ή πάνω δεξιά. Η θέση της Σελήνης σε σχέση με τον Δία θα εξαρτηθεί από το πού βρίσκεστε.

Η Σελήνη θα αποκρύψει τον Δία (http://www.lunar-occultations.com/iota/planets/0517jupiter.htm)  για τις τοποθεσίες που φαίνονται στον παραπάνω χάρτη(όχι από την Ελλάδα). Επειδή ο πλανήτης είναι λαμπρός, θα μπορεί να παρατηρηθεί και κατά τη διάρκεια της ημέρας. Προσοχή, μη στρέψετε το τηλεσκόπιο κοντά στον Ήλιο! Τα κιάλια στο φως της ημέρας μπορεί να σας βοηθήσουν στον εντοπισμό της λεπτής Σελήνης.

Προσομοίωση της απόκρυψης του Δία με το λογισμικό Stllarium (όπως θα φαίνεται από τις Η.Π.Α.)

Τετάρτη, 17 Μαΐου

Ποιο είναι το παλαιότερο πράγμα που έχετε δει ποτέ? Για όλους στον κόσμο είναι τουλάχιστον ο Ήλιος και άλλα αντικείμενα του ηλιακού συστήματος, ηλικίας 4,6 δισεκατομμυρίων ετών. Τα πάντα πάνω ή κοντά στην επιφάνεια της Γης είναι πολύ νεότερα.

Ακολουθεί ο Αρκτούρος, τον οποίο οι περισσότεροι άνθρωποι σίγουρα έχουν δει είτε το γνωρίζουν είτε όχι, αφού είναι ένα από τα φωτεινότερα αστέρια στον ουρανό. Είναι ένας πορτοκαλί γίγαντας, ηλικίας περίπου 7 δισεκατομμυρίων ετών, που μόλις διέρχεται από την περιοχή μας του γαλαξία μας. Εκεί θα βρίσκεται πολύ ψηλά προς τα νοτιοανατολικά ή νότια αυτά τα βράδια.

Για τους ερασιτέχνες αστρονόμους είναι τα σφαιρωτά σμήνη. Το γνωστό Μ4 στον Σκορπιό έχει χρονολογηθεί στα 12,7 ±0,7 δισεκατομμύρια χρόνια μέσω λευκών νάνων μέσα του.

Πέμπτη, 18 Μαΐου

Ο Άρης έχει πλέον μετακινηθεί στον Καρκίνο. Προετοιμάζεται για μια συνάντηση με την Κυψέλη (M44) αργότερα αυτό το μήνα. Μπορείτε να κάνετε προεπισκόπηση του γεγονότος κοιτάζοντας περίπου 8,5° ανατολικά του κόκκινου πλανήτη μετά το ηλιοβασίλεμα. Μόλις τα αστέρια αρχίσουν να ξεπροβάλλουν στον ουρανό, η λαμπερή Κυψέλη θα αρχίσει να εμφανίζεται. Αυτό το ανοικτό σμήνος 4^ου μεγέθους θα είναι ορατό με γυμνό μάτι μόλις πέσει πλήρως το σκοτάδι. Τα αστέρια του απλώνονται σε μια περιοχή πλάτους σχεδόν 100 ‘, ή τρεις φορές το πλάτος της Πανσελήνου. Γνωστή από τους προϊστορικούς χρόνους, η Κυψέλη είναι περίπου 730 εκατομμυρίων ετών και βρίσκεται μεταξύ 500 και 600 ετών φωτός από τη Γη.

Το M44 δεν είναι το μόνο αντικείμενο Messier στον Καρκίνο – το M67, ένα ανοικτό σμήνος 6^ου μεγέθους, βρίσκεται επίσης μέσα στο «καβούρι». Για να το βρείτε, σαρώστε περίπου 8° νότια-νοτιοανατολικά του M44. Αυτό το σμήνος εκτείνεται περίπου στο μέγεθος μιας Πανσελήνου (30′) και είναι ένα πολύ παλαιότερα σμήνη,  περίπου 3 – 4 δισεκατομμύρια έτη.

 

Παρασκευή, 19 Μαΐου

Το μεγαλύτερο σφαιρωτό σμήνος του γαλαξία μας, το Ωμέγα του Κενταύρου ή NGC 5139 που φαίνεται ακόμα και με γυμνό μάτι στον ουρανό του νοτίου ημισφαιρίου, βρίσκεται χαμηλά στον ουρανό της Ελλάδας και φαίνεται καλύτερα στο τέλος της άνοιξης. Είναι σε απόσταση 150.000 ετών φωτός από εμάς και η έκταση του κατά μήκος  είναι περίπου 150 έτη φωτός. Υπάρχουν εκατομμύρια αστέρια στο κέντρο του σμήνους.

Σάββατο, 20 Μαΐου

Πόσο σύντομα μετά από το ηλιοβασίλεμα μπορείτε να διακρίνετε τον Αντάρη να βγαίνει από τα νοτιοανατολικά; Ο Αντάρης είναι το αστέρι 1^ου μεγέθους που χαρακτηρίζει την καρδιά του Σκορπιού, αν και  θα περιμένατε να δείτε ένα μεγάλο μέρος του αστερισμού αρκετές ώρες μετά. Η λαμπρότητα του Αντάρη εξαπατά λόγω της μεγάλης απόστασής του από τη Γη, 600 έτη φωτός. Το αστέρι είναι στην πραγματικότητα 12.000 φορές φωτεινότερο από τον ήλιο μας. Ο Αντάρης είναι ένας  τεράστιος κόκκινος γίγαντας.

Κυριακή, 21 Μαΐου

Νέα Σελήνη στις 6:54 μμ.

Ο αστερισμός του Λέοντα, το λιοντάρι, μπορεί να βρεθεί ψηλά στα νοτιοδυτικά  κοντά στο τέλος του σούρουπου. Οι περισσότεροι παρατηρητές προσδιορίζουν εύκολα την περιοχή της κεφαλής, τον Βασιλίσκο (Regulus) και την ομάδα από αστέρια που μοιάζει σαν ένα δρεπάνι ή σαν ένα ανάποδο αγγλικό ερωτηματικό (?). Η ουρά του λιονταριού περιέχει επίσης ένα εξέχων αστέρι 2^ου μεγέθους, την Ντενέμπολα. Αυτός ο ήλιος είναι λευκός, δηλώνοντας σε εμάς ότι είναι θερμότερο από τον ήλιο μας. Η Ντενέμπολα είναι παρόμοια με τον Αλτάιρ, ένα από τα αστέρια του θερινού τριγώνου αλλά βρίσκεται πιο μακριά από αυτόν και κατά συνέπεια φαίνεται αμυδρότερη.

 

Αυτό το μικρό γκρουπ γαλαξιών αποτελείται από τα αντικείμενα του Μεσιε M65 (NGC3623), κάτω δεξιά, και το M66 (NGC3627), κάτω αριστερά, μαζί με τον σπειροειδή γαλαξία NGC3628, πάνω αριστερά. Αυτοί οι τρεις γαλαξίες σχηματίζουν μια όμορφη τριπλέτα γαλαξιών στην καρδιά του γκρουπ γαλαξιών Μ66, 35 εκατομμύρια έτη φωτός. Αυτή η τελική φωτογραφία δημιουργήθηκε από ένα σύνολο φωτογραφιών που λήφθηκαν τον Ιούνιο του 1995 από το τηλεσκόπιο Burrell Schmidt στο αστεροσκοπείο του Kitt Peak στην Αριζόνα ( Research Experiences for Undergraduates  Minimum credit line: REU program/NOAO/AURA/NSF)

 

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

Ο Ερμής είναι κρυμμένος στη λάμψη της ανατολής του Ήλιου.

Η Αφροδίτη (μέγεθος -4,3, περνάει από τον Πολυδεύκη και τον Κάστορα στους Διδύμους) είναι το λαμπρό «Βραδινό Αστέρι» στα δυτικά κατά τη διάρκεια του βραδινού λυκόφωτος και αργά το βράδυ. Αυτό το μήνα λάμπει στο πιο ψηλότερο σημείο του! Δύει 2 ½ ώρες μετά το ηλιοβασίλεμα.

Με τηλεσκόπιο, η Αφροδίτη δείχνει έναν μικρό δίσκο (19 δευτερόλεπτα της μοίρας, 60% φωτισμένος). Ο δίσκος θα είναι 50% φωτισμένος στα τέλη Μαΐου και θα γίνει μια μεγαλύτερη, δραματικά λεπτή ημισέληνος που θα φέγγει χαμηλότερα από τα μέσα Ιουνίου έως και τα μέσα Ιουλίου.

Ο Άρης συνεχίζει να χάνει σε λαμπρότητα. Είναι πάνω αριστερά της Αφροδίτης και κοντά στα αστέρια των Διδύμων. Έχει μέγεθος +1,5 και φαινόμενη διάμετρο μόνο 5”. Βρίσκεται ψηλά στο νότο πριν τα μεσάνυχτα. Στις 16 Μαΐου θα βρεθεί στην ευθεία γραμμή με τον Κάστορα και τον Πολυδεύκη.

Ο Δίας αρχίζει να φαίνεται πολύ χαμηλά στο λυκαυγές στα ανατολικά. Κοιτάξτε 30 λεπτά πριν την ανατολή του Ήλιου. Θα γίνει απόκρυψη του πλανήτη από την Σελήνη στις 17 Μαΐου (μη ορατή από την Ελλάδα – δείτε παραπάνω).

Ο Κρόνος, με μέγεθος +1,0 στον αμυδρό Υδροχόο, φαίνεται χαμηλά στο λυκαυγές. Δοκιμάστε να τον εντοπίσετε με ένα ζευγάρι κιάλια πριν την ανατολή του Ήλιου.

Ο Κρόνος στις 29 Απριλίου, όπως φωτογραφίστηκε από τον Christopher Go από γεωγραφικό πλάτος 10° βόρεια, στις Φιλιππίνες. Παρατηρήστε πόσο έχουν κλείσει οι δακτύλιοι σε σχέση με πέρυσι.

Ο Ουρανός και ο Ποσειδώνας δεν φαίνονται στον ουρανό αφού είναι πολύ χαμηλά στο βραδινό και πρωινό λυκόφως, αντίστοιχα.