Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ

Ο ουρανός και οι πλανήτες αυτή την εβδομάδα, από 20-1 έως 26-1, 2025

Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

από 20-1 έως και 26-1 (Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

Δευτέρα, 20 Ιανουαρίου

Η Σελήνη φτάνει στο απόγειο, το πιο απομακρυσμένο σημείο από τη Γη στην τροχιά της, στις 18:54 μ.μ. Τότε, ο δορυφόρος μας θα απέχει 404.298 χιλιόμετρα από τον πλανήτη μας.

Το «Εξάγωνο του Χειμώνα», ένας άτυπος σχηματισμός από λαμπρά αστέρια, γεμίζει τον ουρανό στα ανατολικά και νότια νωρίς το βράδυ. Αρχίζοντας από τον Σείριο κάτω, και πηγαίνοντας με τη φορά του ρολογιού, έχουμε τον Πρόκυνα, τον Πολυδεύκη και τον Κάστορα, την Αίγα και τον Αλντεμπαράν πάνω και στα δεξιά, τον Ρίγκελ στα πόδια του Ωρίωνα, και πάλι στον Σείριο. Ο Μπετελγκέζ λάμπει μέσα σ’ αυτό το «εξάγωνο».

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 12:26 μετά τα μεσάνυχτα.

  

Τρίτη,  21 Ιανουαρίου

Η Σελήνη είναι ακριβώς στο τελευταίο τέταρτο στις 10:31 μ.μ. Αλλά δεν ανατέλλει μέχρι περίπου τη 1 π.μ. απόψε.  Προσέξτε τη διαχωρίζουσα, τη νοητή γραμμή που χωρίζει το φωτεινό από το σκοτεινό μέρος της.

Μετά ψάξτε τον Στάχυ, πάνω δεξιά της Σελήνης, το μοτίβο των τεσσάρων αστέρων του αστερισμού του Κόρακα περίπου στην ίδια απόσταση από τα δεξιά του Στάχυ και τον φωτεινότερο Αρκτούρο πάνω αριστερά της Σελήνης.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 8:18 μμ.

 

Τετάρτη, 22 Ιανουαρίου

Ανάμεσα στα μεταβλητά αστέρια της Κασσιόπης υπάρχει και ένα ξεχωριστό αστέρι (κοντά στο κ της Κασσιόπης) που σίγουρα δεν θα δείτε αυτό το βράδυ. Όμως, για αρκετό καιρό, το 1572, ήταν τόσο λαμπρό που φαινόταν ακόμα και με γυμνό μάτι στην διάρκεια της ημέρας. Στις 11 Νοεμβρίου 1572, ο νεαρός Δανός αστρονόμος Τυχώ Μπραχέ ανακάλυψε το αστέρι αυτό στην Κασσιόπη. Τέλειος γνώστης του ουρανού, ο Μπραχέ κατάλαβε ότι κάτι ασυνήθιστο συμβαίνει σ’ αυτό το μέρος του ουρανού και δεν είχε οποιαδήποτε αμφιβολία ότι ήταν ένα αστέρι που ξαφνικά έγινε τόσο λαμπρό. Το αστέρι  αυτό (ονομάστηκε αστέρι του Τυχώ) παρέμεινε φωτεινό για μήνες μέχρι να εξαφανιστεί από το όριο ορατότητας με γυμνό μάτι. Τώρα γνωρίζουμε ότι ήταν ένας υπερκαινοφανής. Οι υπερκαινοφανείς στο γαλαξία μας είναι σπάνιοι και στα τελευταία χίλια χρόνια μόνο τέσσερις έχουν αναγνωριστεί με βεβαιότητα: τα αστέρια του 1006, 1054, 1572 και 1604. Όμως, υπερκαινοφανείς συχνά εντοπίζονται σε άλλους γαλαξίες και έχουν τεράστιο ενδιαφέρον για τους αστρονόμους. Πότε θα είναι ο επόμενος υπερκαινοφανής δεν ξέρουμε. Μπορεί να περάσουν πολλοί αιώνες μέχρι να δούμε κάτι ανάλογο σε λαμπρότητα με το αστέρι του Τυχώ.

Περισσότερο από 4 αιώνες μετά την ανακάλυψή του, η παραπάνω εικόνα του άστρου (ότι δηλαδή απέμεινε από τον υπερκαινοφανή), από το τηλεσκόπιο  Chandra , μας δείχνει μια φυσαλίδα εκατομμυρίων βαθμών, μια τεράστια μπάλα από έκρηξη  πλάσματος.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 2:05 πμ. της Πέμπτης.

 

Πέμπτη, 23 Ιανουαρίου

Ο Άρης απέχει 2 ½ ° από τον Πολυδεύκη. Ως γιγάντιο αστέρι G8, ο Πολυδεύκης είναι λιγότερο «κόκκινος» από τον Άρη. Ο Πολυδεύκης έχει δείκτη χρώματος (μέγεθος Β μείον μέγεθος V) +1,00, ενώ ο Άρης συνήθως αναφέρεται με δείκτη χρώματος +1,43 (αυτό μπορεί να ποικίλει λόγω καταιγίδων σκόνης). Αλλά επειδή ο Άρης εμφανίζεται σήμερα 10 φορές φωτεινότερος από τον Πολυδεύκη, το χρώμα του Άρη μπορεί να φαίνεται πιο αποκορεσμένο (αναμεμειγμένο με περισσότερο λευκό) από ό, τι πραγματικά είναι.

 Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 9:56 μμ.

 

Παρασκευή, 24 Ιανουαρίου

Ο Ηριδανός (ο ποταμός) καλύπτει μια συνολική περιοχή 1138 τετραγωνικές μοίρες και είναι πολύ μακρύς. Αρχίζει κοντά στον Ρίγκελ και τελειώνει όχι πολύ μακριά από τον νότιο ουράνιο πόλο. Από το νότιο ημισφαίριο, το λαμπρότερο αστέρι του αστερισμού, ο Achernar, πάντοτε ξεχωρίζει ιδιαίτερα.

Η απόκλιση του Achernar είναι –57° και του βήτα  –5°, άρα ο Ηριδανός εκτείνεται σε μια έκταση στον ουρανό περισσότερη από 50°.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 3:43 πμ. του Σαββάτου.

 

Σάββατο, 25 Ιανουαρίου

Αυτήν την κρύα εποχή του χρόνου, η υπενθύμιση της θερμής εποχής είναι πάντοτε καλοδεχούμενη. Κοιτάξτε στον πρωινό ουρανό για μια προεπισκόπηση του θερινού ουρανού. Το καλοκαιρινό τρίγωνο με τα τρία του αστέρια έχει ήδη σηκωθεί στον ουρανό τόσο που να φαίνεται εύκολα στον ανατολικό ουρανό μία ώρα πριν την ανατολή του ήλιου. Οι γνωστοί καλοκαιρινοί αστερισμοί του Τοξότη και του Σκορπιού φαίνονται στα νοτιοανατολικά.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 11:35 μμ.

 

Κυριακή, 26 Ιανουαρίου

Στην ουρανογραφία αυτής της εποχής, ο αστερισμός του Ωρίωνα συνδέεται με τον αστερισμό του Σκορπιού, ο οποίος  τώρα βρίσκεται στα νοτιοανατολικά όπου και ανατέλλει λίγο πριν το λυκαυγές. Ο Ωρίωνας είναι στον βραδινό ουρανό και ο Σκορπιός είναι πάνω στον ουρανό τα ξημερώματα. Στο τέλος του καλοκαιριού, όταν ο Ωρίωνας θα εμφανίζεται πριν το λυκαυγές, ο Σκορπιός θα φαίνεται στον βραδινό ουρανό. Ο Ωρίωνας και ο Σκορπιός ποτέ δεν εμφανίζονται στον ουρανό συγχρόνως.

Ο μύθος λέει ότι ο Ωρίωνας, ο κυνηγός, ήταν πολύ ματαιόδοξος. Καυχούτανε ότι κανένα ζώο στη γη δεν θα μπορούσε να τον σκοτώσει. Όμως, ο Σκορπιός τσίμπησε τον Ωρίωνα και ο κυνηγός πέθανε από το δηλητήριό του. Τώρα, σύμφωνα με αυτόν τον αρχαίο μύθο, η πικρή έχθρα μεταξύ αυτών των δύο αστερισμών είναι τόσο μεγάλη που ποτέ δεν μπορούν να βρίσκονται στον ουρανό ταυτόχρονα.  Σήμερα έχουμε μια διαφορετική ερμηνεία του γεγονότος ότι ο Ωρίωνας και ο Σκορπιός δεν είναι ποτέ στον ουρανό μαζί. Ο Σκορπιός βρίσκεται σε κατεύθυνση προς το κέντρο του γαλαξία μας. Ο Ωρίωνας βρίσκεται στην αντίθετη κατεύθυνση, προς την κοντινότερη εξωτερική άκρη του γαλαξία μας. Δεν είναι ποτέ στον ουρανό ταυτόχρονα απλά επειδή βρίσκονται σε αντίθετες κατευθύνσεις στο διάστημα, όπως φαίνεται από τη γη.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 7:26 μμ.

 

 

Προσεδάφιση στον Τιτάνα: βίντεο από τη διαστημική συσκευή Huygens
Πίστωση βίντεο: ESANASAJPLU. ArizonaE. Karkoschka

Εξήγηση: Πώς θα έμοιαζε να προσγειωθείτε στο φεγγάρι του Κρόνου, τον Τιτάνα; Το σκάφος Huygens του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος προσγειώθηκε στο πιο συννεφιασμένο φεγγάρι του Ηλιακού Συστήματος το 2005. Εδώ βλέπουμε ένα βίντεο time-lapse φτιαγμένο από τις εικόνες καθόδου του. Το Huygens διαχωρίστηκε από το ρομποτικό διαστημόπλοιο Cassini λίγο μετά την επίτευξη της τροχιάς του γύρω από τον Κρόνο στα τέλη του 2004 και άρχιζε να πλησιάζει τον Τιτάνα. Για δύο ώρες μετά την άφιξή του, το Huygens ήταν σε κάθοδο προς την επιφάνεια του Τιτάνα, καταγράφοντας αρχικά μόνο την αδιαφανή ατμόσφαιρα του φεγγαριού. Ο ηλεκτρονικός ανιχνευτής ανέπτυξε ένα αλεξίπτωτο για να επιβραδύνει την κάθοδό του, πέρασε μέσα από τα πυκνά σύννεφα και άρχισε να μεταδίδει εικόνες μιας παράξενης επιφάνειας πολύ πιο κάτω που δεν είχε δει ποτέ πριν στο ορατό φως. Προσγειωμένος σε μια αποξηραμένη θάλασσα και επιβιώνοντας για 90 λεπτά, το Huygens επέστρεψε μοναδικές εικόνες μιας παράξενης πεδιάδας με σκούρο αμμώδες έδαφος γεμάτο με λεία, φωτεινά πετρώματα πάγου μεγέθους γροθιάς.

 

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

Ο Ερμής δεν είναι ορατός αφού βρίσκεται μέσα στη λάμψη της ανατολής του Ήλιου.

Η Αφροδίτη (μέγεθος -4,7, στα σύνορα Υδροχόου-Ιχθύ) λάμπει ψηλά στα νοτιοδυτικά ως «Αποσπερίτης» στο φως του βραδινού λυκόφωτος. Δύει περισσότερο από 2 ½  ώρες αφότου θα έχει βραδιάσει. Με τηλεσκόπιο, η Αφροδίτη είναι κατά περίπου 44% φωτισμένη και έχει 28 δευτερόλεπτα του τόξου φαινόμενη διάμετρο.

Ο Άρης (μέγεθος -1,3, στα σύνορα Καρκίνου-Διδύμων) ήταν  σε αντίθεση την προηγούμενη εβδομάδα. Φαίνεται καλύτερα όταν θα βρεθεί πολύ ψηλά στα νοτιοανατολικά πριν την ανατολή Ηλίου. Με τηλεσκόπιο, η διάμετρος του δίσκου του είναι 14,5’’.

Ο Δίας (μέγεθος -2,6, στον Ταύρο), κυριαρχεί στα νοτιοανατολικά κατά τη διάρκεια της νύχτας, με τον πιο αμυδρό Άρη, τον Αλντεμπαράν και τις Πλειάδες κοντά. Ο Δίας έχει φαινόμενη διάμετρο 45 δευτερόλεπτα του τόξου.

Ο Κρόνος (μέγεθος +1,1, στον Υδροχόο), λάμπει ψηλά στα νοτιοδυτικά νωρίς το βράδυ. πάνω αριστερά της Αφροδίτης. Βρέθηκαν σε σύνοδο στις 18 Ιανουαρίου, σε απόσταση 2,2°.

Ο Ουρανός, μέγεθος 5,7, είναι στα σύνορα Ταύρου-Κριού, 19° από τον Δία. Φαίνεται αρκετά καλά τις πρώτες πρωινές ώρες. Με ένα ζευγάρι κιάλια και έναν ακριβή αστροχάρτη προσπαθήστε να τον εντοπίσετε.

Ο Ποσειδώνας, μέγεθος 7,9, στους Ιχθύες, βρίσκεται κοντά στον Κρόνο και την Αφροδίτη  στα νοτιοδυτικά. Ο δίσκος του είναι μόνο 2,3 δευτερόλεπτα του τόξου, ελάχιστα μεγαλύτερος από αυτόν που θα δείξει ένα αστέρι!

 

 

 

Επιστροφή στην κορυφή κουμπί