Ο ουρανός και οι πλανήτες αυτή την εβδομάδα, από 25-9 έως 1-10
Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
από 25-9 έως και 1-10 (Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)
Δευτέρα, 25 Σεπτεμβρίου
Στο λυκαυγές, η Αφροδίτη κινείται στον Λέοντα σήμερα και βρίσκεται 11,2° δυτικά του Βασιλίσκου (Regulus) που σηματοδοτεί το «κεφάλι του λιονταριού». Ο φωτεινός πλανήτης μεγέθους –4,7 φαίνεται τώρα να κρέμεται ακριβώς κάτω από το σμήνος της «Κυψέλης» (M44) στον Καρκίνο. Ψηλότερα είναι τα δύο φωτεινά αστέρια των Διδύμων. Το M44 είναι εκπληκτικό με κιάλια ή ένα τηλεσκόπιο με χαμηλή μεγέθυνση. Με καλές συνθήκες, μπορεί να είστε σε θέση να το εντοπίσετε χωρίς οπτική βοήθεια. Δοκιμάστε νωρίτερα το πρωί και όχι αργότερα, καθώς το λυκόφως αρχίζει να φωτίζει τον ουρανό. Τα νεαρά αστέρια σε αυτό το ανοιχτό σμήνος θα φαίνονται αμυδρά με γυμνό μάτι.
Πολύ κάτω και αριστερά της Αφροδίτης, επίσης στον Λέοντα, βρίσκεται με μέγεθος –0,6 ο Ερμής. Μια ώρα πριν από την ανατολή του ηλίου, η Αφροδίτη είναι πάνω από 25° ψηλά στα ανατολικά, ενώ ο Ερμής είναι μόλις 5° ψηλά, πολύ πιο κοντά στον ορίζοντα. Συγκρίνετε τα δύο μέσω ενός τηλεσκοπίου: Η Αφροδίτη έχει διάμετρο 35“, με μόνο το 32% του δίσκου της φωτισμένο. Ο Ερμής έχει δίσκο μόλις 7” κατά μήκος που είναι 62% φωτισμένος. Ο μικροσκοπικός πλανήτης βρίσκεται κοντά στο 5ου μεγέθους χ του Λέοντα, μόλις 3′ βορειοδυτικά αυτού του άστρου νωρίς σήμερα το πρωί.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 6:05 πμ. της Τρίτης.
Τρίτη, 26 Σεπτεμβρίου
Απόψε, νωρίς το βράδυ, θα δείτε τον πλανήτη Κρόνο πάνω από την Σελήνη. Τις επόμενες νύχτες, ο δορυφόρος μας εμφανίζεται όλο και πιο χαμηλά στην ανατολή μέχρι να φτάσει στη φάση της πανσελήνου.
Το νεαρό, φωτεινό αστέρι Φομαλχώ στους Ιχθείς βρίσκεται κάτω από το ζεύγος Κρόνου–Σελήνης. Αυτό το αστέρι 1ου μεγέθους περιβάλλεται από έναν τεράστιο δίσκο συντριμμιών που σχηματίζει πλανήτες. Πρόσφατα απεικονίστηκε με μεγάλη λεπτομέρεια από το τηλεσκόπιο JWST
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 1:57 πμ. της Τετάρτης.
Τετάρτη, 27 Σεπτεμβρίου
Η Σελήνη σε περίγειο, 359,317 χιλιόμετρα μακριά.
Με τη Σελήνη να φωτίζει τον ουρανό – είναι σχεδόν γεμάτη και μπορεί ακόμη να φαίνεται πλήρης με γυμνό μάτι – θα πρέπει να επικεντρωθείτε σε φωτεινότερους στόχους. Κοιτάξτε βόρεια νωρίς το βράδυ και θα εντοπίσετε την Κασσιόπη, τη «βασίλισσα», της οποίας ο αστερισμός συχνά μοιάζει με ένα W ή ένα M στον ουρανό. Στις βορειοδυτικές περιοχές της «βασίλισσας» είναι το M52, ένα ανοικτό σμήνος αστεριών 7ου μεγέθους, περίπου 6° βορειοδυτικά του μεγέθους 2,3 Caph (β της Κασσιόπης).
Το M52 περιέχει περίπου 200 αστέρια, αν και πολλά από αυτά δεν είναι ιδιαίτερα φωτεινά. Μέσα από κιάλια, το σμήνος θα μοιάζει περισσότερο με ένα νέφος, ενώ ένα τηλεσκόπιο θα αρχίσει να αναλύει τους ήλιους του σε μεμονωμένα σημεία φωτός. Το σμήνος εκτείνεται σε περίπου 13′ και βρίσκεται περίπου 5.000 έτη φωτός μακριά. Ορισμένοι παρατηρητές σημειώνουν ότι έχει σχήμα που θυμίζει το γράμμα V.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 9:48 μμ.
Πέμπτη, 28 Σεπτεμβρίου
Η Σελήνη περνά 1,4° νότια του Ποσειδώνα στις 8 μμ. Θυμηθείτε ότι ο παγωμένος γίγαντας βρίσκεται στους Ιχθείς και είναι ορατός όλη τη νύχτα, λίγο μετά το ηλιοβασίλεμα και λίγο πριν από την ανατολή του ηλίου, αν και θα χρειαστείτε κιάλια ή τηλεσκόπιο για να τον εντοπίσετε. Η λαμπρή Σελήνη είναι κοντά και σίγουρα θα δυσκολέψει την αναζήτησή σας.
Περίπου 10° νοτιοανατολικά του Σείριου και 3,5° βόρεια–βορειοανατολικά του δέλτα του Μεγάλου Κυνός είναι ένα άλλο διπλό αστέρι με εκπληκτική χρωματική αντίθεση. Οι δύο ήλιοι απέχουν μόλις 27“, αποτελούν πρόκληση να διαχωριστούν με μικρότερα κιάλια, αλλά εύκολα ξεχωρίζουν με μεγαλύτερα ή οποιοδήποτε μικρό τηλεσκόπιο. Το φωτεινότερο αστέρι από τα δύο είναι μεγέθους 5 και έχει κίτρινη απόχρωση, ενώ το αμυδρότερο είναι μεγέθους 5,9 που λάμπει πολύ θερμότερα και με χρώμα μπλε.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 3:35 πμ. της Παρασκευής.
Παρασκευή, 29 Σεπτεμβρίου
Πανσέληνος στις 1:00 μμ.
Γνωστή ως Σελήνη της «Συγκομιδής», αυτή η Πανσέληνος είναι επίσης μια Σούπερ Σελήνη, χάρη στη φάση που συμβαίνει ενώ ο δορυφόρος μας βρίσκεται κοντά στο περίγειο. Είναι η τελευταία Σούπερ Σελήνη του έτους, καθώς η σεληνιακή φάση και η τροχιακή περίοδος αρχίζουν τελικά να αποκλίνουν αρκετά ώστε μέχρι τον επόμενο μήνα η πλήρης φάση δεν θα συμπίπτει πλέον αρκετά στενά με το περίγειο για να ανταποκριθεί στον ορισμό της «Σούπερ Σελήνης».
Η Πανσέληνος ανατέλλει καθώς ο Ήλιος δύει και παραμένει ορατή όλη τη νύχτα, κυριαρχώντας στον ουρανό με το έντονο φως της.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 11:26 μμ.
Σάββατο, 30 Σεπτεμβρίου
Τώρα που το καλοκαίρι είναι έτοιμο να δώσει τόπο στο φθινόπωρο, ο Βέγας δινει την θέση του στον Ντενέμπ, ως το πιο φωτεινό αστέρι στο ζενίθ κοντά στο τέλος του λυκόφωτος.
Εάν ψάχνετε την κατσαρόλα της Μεγάλης Άρκτου, κοιτάξτε χαμηλά στα βορειοδυτικά στο σούρουπο. Καθώς περνά το βράδυ, αυτός ο γνωστός σχηματισμός χαμηλώνει ακόμα περισσότερο, φθάνοντας στο ναδίρ του μετά τα μεσάνυχτα. Και τα επτά αστέρια είναι παραπόλια (ποτέ δεν ανατέλλουν και ποτέ δεν δύουν) για το γεωγραφικό πλάτος των 40 μοιρών και ψηλότερα. Ο Αλκαίντ, το αστέρι στο τέλος της λαβής, είναι το πρώτο που θα πάψει να φαίνεται χαμηλά στον ορίζοντα.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 5:13 πμ. της Κυριακής.
Κυριακή, 1 Οκτωβρίου
Η Αίγα του Ηνίοχου (Capella), το 6ο σε λαμπρότητα άστρο του ουρανού, μοιάζει με τον ήλιο μας στο χρώμα (φασματικός τύπος G8) αλλά είναι ένα αστέρι γίγαντας πολλές φορές το μέγεθος του. Ανατέλλει στον βορειοανατολικό μόλις βραδιάσει, τρεμοσβήνει και φέγγει με διάφορα χρώματα όταν βρίσκεται χαμηλά στην ατμόσφαιρα της Γης.
Ο πιο περίοπτος προάγγελος του χειμώνα βγαίνει τώρα στα ανατολικά γύρω στα μεσάνυχτα. Ο αστερισμός του Ωρίωνα, του Κυνηγού, εμφανίζεται σαν να γέρνει στη πλευρά του, με τον ροδοκόκκινο Μπετελγκέζ στα αριστερά της ζώνης των τριών αστεριών και του μπλε-λευκού Ρίγκελ στα δεξιά της ζώνης. Καθώς ο Ωρίωνας σκαρφαλώνει ψηλότερα πριν από την αυγή, η μορφή του περιστρέφεται έτσι ώστε ο Μπετελγκέζ να βρίσκεται πάνω αριστερά και ο Ρίγκελ να είναι κάτω δεξιά του μοτίβου του αστερισμού.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 1:04 πμ. της Δευτέρας.
Ο Δίας στις 23 Σεπτεμβρίου από την Αθήνα με το τηλεσκόπιο Celestron C14. Του Γιάννη Ροζάκη.
ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.
Ο Ερμής φαίνεται χαμηλά πριν την ανατολή του Ήλιου, μακριά κάτω και αριστερά της λαμπρής Αφροδίτης.
Ο πλανήτης γρήγορα αυξάνει την λαμπρότητά του, από -0,5 στις 23 Σεπτεμβρίου σε -1,0 στις 30 του μήνα.
Η Αφροδίτη (μέγεθος -4,7, στον αμυδρό Καρκίνο) γρήγορα ανεβαίνει ψηλότερα στα ανατολικά πριν και κατά τη διάρκεια του λυκαυγούς. Ανατέλλει τουλάχιστον δύο ώρες πριν την ανατολή του Ήλιου, μακριά και κάτω από τα αστέρια των Διδύμων. Με τηλεσκόπιο φαίνεται ότι είναι μια παχιά ημισέληνος, φωτισμένη κατά το 1/3.
Ο Άρης θα παραμείνει πίσω στη λάμψη του Ήλιου για το υπόλοιπο του έτους.
Ο Δίας (μέγεθος -2,8, στον Κριό) ανατέλλει πριν τις 9 μμ. Βρίσκεται στο ψηλότερό του σημείο πριν τις 4 πμ., 65 μοίρες πάνω από τον ορίζοντα.
Ο Κρόνος, με μέγεθος +0,6, στον αμυδρό Υδροχόο, ανατέλλει πριν τη δύση του Ήλιου και δύει περίπου στις 4 πμ. Φτάνει στο ψηλότερό του σημείο πριν τις 11 μμ. Το φωτεινό αστέρι κάτω από τον πλανήτη είναι ο Φομαλχώ.
Ο Ουρανός έχει μέγεθος 5,7 και βρίσκεται ψηλά τις πρώτες πρωινές ώρες, 8° ανατολικά του Δία.
Ο Ποσειδώνας, με μέγεθος 7,8, στα σύνορα Ιχθύων-Υδροχόου φαίνεται ψηλά στα νοτιοανατολικά στις 10 μμ., 24° ανατολικά του Κρόνου. Ήταν σε αντίθεση στις 19 Σεπτεμβρίου.
