Ο ουρανός και οι πλανήτες αυτή την εβδομάδα, από 26-12 έως 1-1

Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

από 26-12 έως και 1-1 (Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

Παρακάτω δίνονται οι ημέρες και οι ώρες, κατά τη διάρκεια της εβδομάδας αυτής, στις οποίες μπορούμε να παρατηρήσουμε με ένα καλό τηλεσκόπιο (πάνω από 4 ίντσες) την περίφημη ερυθρά  κηλίδα του Δία (το χρώμα της είναι στην πραγματικότητα ελαφρά πορτοκαλί). Η παρατήρηση της κηλίδας μπορεί να γίνει από 50 λεπτά πριν έως 50 λεπτά μετά την αναγραφόμενη ώρα. Ένα μπλε ή πράσινο φίλτρο θα μπορούσε να βοηθήσει στην αύξηση του κοντράστ στον Δία.

 

Δευτέρα, 26 Δεκεμβρίου

Ο Κρόνος και η ημισέληνος βρίσκονται κοντά, σε απόσταση περίπου 5°, στο νοτιοδυτικό ουρανό, μία ώρα μετά το ηλιοβασίλεμα. Ο Φομαλχώ λάμπει στα αριστερά τους.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου ακριβώς στις 5:12 μμ.

 

Τρίτη,  27 Δεκεμβρίου

Ο κομήτης C/2020 V2 (ZTF) συνεχίζει το ταξίδι του κοντά στον βόρειο ουράνιο πόλο, τώρα 5° μακριά από τον Πολικό Αστέρα και περίπου 4° από το ανοικτό σμήνος NGC 188. Ο κομήτης, 10^ου μεγέθους, βρίσκεται νοτιοανατολικά του σμήνους. Και τα δύο είναι εύκολο να παρατηρηθούν με τηλεσκόπιο 8 ιντσών. Οπτικά, ο κομήτης πιθανότατα θα εμφανιστεί ως μια λευκή μπάλα φωτός, αλλά μια φωτογραφία του θα δείξουν λίγο πράσινο χρώμα στην κόμη του.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου ακριβώς στις 11:00 μμ.

 Τετάρτη, 28 Δεκεμβρίου

Περίπου 30 λεπτά μετά τη δύση του Ηλίου, μπορείτε να εντοπίσετε τον Ερμή στα νοτιοδυτικά. Απόψε, είναι 1,5° πάνω δεξιά (βόρεια-βορειοανατολικά) της Αφροδίτης. Αυτή είναι η κοντινότερη προσέγγιση των δύο πλανητών. Τις επόμενες νύχτες, ο Ερμής θα βρίσκεται δυτικά της Αφροδίτης και η απόσταση απ’ αυτήν θα μεγαλώνει, φτάνοντας στις 4° στο τέλος του μήνα. Ο Ερμής θα χάνει τη λαμπρότητά του γρήγορα. Απόψε είναι μεγέθους 0,05. Θα έχει μέγεθος 1,3 την παραμονή της Πρωτοχρονιάς.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου ακριβώς στις 6:51 μμ.

 

Πέμπτη, 29 Δεκεμβρίου

Πρώτο τέταρτο της Σελήνης στις 3:22 πμ. της Παρασκευής.

Στο τέλος του βραδινού λυκόφωτος, η Σελήνη είναι ψηλά στο νότο και ο Δίας μερικές μοίρες στα δεξιά της Σελήνης. Καθώς προχωράει το βράδυ, και τα δύο σώματα βυθίζονται προς τα δυτικά. Ο Δίας θα λάμπει κάτω δεξιά της Σελήνης.

Αφού η Σελήνη βρίσκεται στο πρώτο τέταρτο, ο Δίας κοντά σε αυτήν, πρέπει να είναι περίπου σε ‘τετραγωνισμό’. Γιατί? Η λέξη αυτή σημαίνει ¼. Η Σελήνη και ο Δίας απέχουν περίπου το ένα τέταρτο της διαδρομής γύρω από την εκλειπτική (90°) από τον Ήλιο.

Όταν ο Δίας βρίσκεται στο τετραγωνισμό, τα ανατολικά και δυτικά άκρα του φωτίζονται τόσο διαφορετικά όσο θα τα δείτε ποτέ. Η δυτική πλευρά είναι σήμερα πιο φωτεινή, καθώς βλέπει λίγο πιο άμεσα στον Ήλιο, ενώ το ανατολικό άκρο είναι λίγο πιο σκιερό. Ο Δίας με ένα τηλεσκόπιο φαίνεται τόσο φωτεινός στο μάτι του παρατηρητή που η διαφορά δεν είναι πολύ εντυπωσιακή, λόγω της υπερβολικής έκθεσης. Όμως, η διαφορά στη φωτεινότητα είναι ξεκάθαρα εμφανής σε φωτογραφίες, όπως αυτή που βρίσκεται πιο κάτω σε αυτήν τη σελίδα.

Παρασκευή, 30 Δεκεμβρίου  

Με γυμνό μάτι, ο κατακόκκινος πλανήτης Άρης εξακολουθεί να είναι ένα ωραίο ζευγάρι με τους κοντινούς ερυθρούς γίγαντες, Αλντεμπαράν και Μπετελγκέζ. Αναζητήστε επίσης τον Κάστορα και τον Πολυδεύκη στα ανατολικά. Τα αστέρια αυτά σηματοδοτούν τα κεφάλια των Διδύμων. Ελαφρώς φωτεινότερος ο Πολυδεύκης μπορεί να φαίνεται, αν έχετε καλή όραση, σαν κίτρινος ή χρυσαφής, ενώ ο Κάστορας θα φαίνεται μπλε-λευκός. Δοκιμάστε να τραβήξετε μια φωτογραφία  με το κινητό σας για να δείτε αν αποτυπώνεται η  διαφορά χρώματος μεταξύ αυτών των δύο φωτεινών αστεριών!

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 8:30 μμ.

Σάββατο, 31 Δεκεμβρίου

Κοντά στα μεσάνυχτα απόψε, βγείτε έξω στο σιωπηλό, κρύο, βραδινό ουρανό. Ψηλά στο νότο θα λάμπει ο Σείριος, με τα άλλα φωτεινά αστέρια του Μέγα Κυνός στα δεξιά του και κάτω από αυτόν. Ο Σείριος είναι το κάτω αστέρι του φωτεινού, ισόπλευρου Χειμερινού Τριγώνου. Οι άλλοι είναι ο Μπετελγκέζ στον ώμο του Ωρίωνα πάνω δεξιά και ο Προκύων στην ίδια απόσταση από τον Σείριο πάνω αριστερά. Το Τρίγωνο στέκεται τώρα όρθιο, σχεδόν σε ισορροπία στο σημείο που είναι ο Σείριος. Ευτυχισμένος ο καινούριος χρόνος!

Κυριακή, 1 Ιανουαρίου

Αν και είναι η πιο κρύα εποχή του έτους, μετά τις 10 μμ., θα βρείτε την κατσαρόλα της Μεγάλης Αρκτου να στέκεται με το χερούλι της στα βορειοανατολικά και το σχήμα σαν «δρεπάνι» της κεφαλής του Λέοντα  να  λάμπει στο ίδιο σχεδόν ύψος στην ανατολή…  δύο πολύ πρόωρα σημάδια, προάγγελοι  του ουρανού της άνοιξης.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 10:09 μμ.

 

Με αφορμή το χειμερινό ηλιοστάσιο που συνέβη την προηγούμενη εβδομάδα, βλέπουμε στη φωτογραφία αυτή (2005-2006) την πορεία του Ήλιου σε ένα έτος (ανάλημμα). Φωτογράφος: Στράτος Κουφός (Αστεροσκοπείο Εύδημος). Τοποθεσία: Η Ακρόπολη της Ρόδου, ναός του Πυθίου Απόλλωνα 

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

Και οι οκτώ πλανήτες παρατάσσονται στον βραδινό λυκόφως, απηχώντας την παρόμοια συνοδό τους στον ουρανό της αυγής στα τέλη της περασμένης άνοιξης και στις αρχές του καλοκαιριού.

Ο Ερμής και η Αφροδίτη είναι πολύ χαμηλά στα νοτιοδυτικά μέσα στη λάμψη του βραδινού λυκόφωτος. Δοκιμάστε με κιάλια 30 λεπτά μετά τη δύση του Ήλιου. Η Αφροδίτη είναι μακράν η λαμπρότερη από τους δύο, με μέγεθος -3,9. Ο Ερμής, από τις 4° πάνω και αριστερά της Αφροδίτης την προηγούμενη εβδομάδα, θα την φτάσει σε απόσταση 1,7° στις 29 Δεκεμβρίου. Μετά, ο Ερμής θα χαμηλώνει πάνω από τον ορίζοντα, ενώ η Αφροδίτη θα συνεχίζει την πορεία της ψηλότερα.

Ο Άρης, από μέγεθος -1,4 είναι τώρα -1,2 στον ανατολικό Ταύρο. Έχει φαινόμενη διάμετρο 14,7, από 15,2. Βρίσκεται ψηλά στο νότο πριν τα μεσάνυχτα, ανάμεσα στον Αλντεμπαράν και την Αίγα.

Ο Δίας, με μέγεθος -2,4 λάμπει ψηλά στα νότια νωρίς στο λυκόφως. Δύει τα μεσάνυχτα. Η φαινόμενη διάμετρός του είναι 40 δευτερόλεπτα της μοίρας. Ο Δίας αυτή την εποχή είναι πολύ κοντά στο περιήλιο του στην 12ετή τροχιά του γύρω από τον Ήλιο.

Ο Δίας στις 22 Δεκεμβρίου, με την Καλλιστώ κοντά στον δίσκο του πλανήτη.  Φωτογραφία: Christopher Go 

Ο Κρόνος, με φαινόμενο μέγεθος +0,8, βρίσκεται στον ανατολικό Αιγόκερω και φέγγει στα νοτιοδυτικά νωρίς το βράδυ. Στα αριστερά του είναι ο Φομαλχώ. Δύει πριν τις 9 μμ.

Ο Ουρανός, με μέγεθος 5,7 στον Κριό,  βρίσκεται ψηλά στα νότια το βράδυ. Χρειάζεται ένα τηλεσκόπιο ή ένα ζευγάρι κιάλια για να παρατηρηθεί. Η φαινόμενη διάμετρος του είναι 3,7”.

Ο Ποσειδώνας, με μέγεθος 7,9, είναι στα σύνορα Υδροχόου-Ιχθύ, περίπου 8° στα δυτικά του Δία. Η φαινόμενη διάμετρος του είναι 2,3”.