Ο ουρανός και οι πλανήτες αυτή την εβδομάδα, από 9-12 έως 15-12, 2024
Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
από 9-12 έως και 15-12 (Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)
Δευτέρα, 9 Δεκεμβρίου
Προχωρώντας από τον Υδροχόο στους Ιχθείς, η Σελήνη περνά 0,8 ° βόρεια του Ποσειδώνα στις 11 πμ.
Το φεγγάρι βρίσκεται τώρα στον αστερισμό του Κήτους, εκεί που είναι και το διάσημο μεταβλητό αστέρι Μίρα, στο κέντρο, περίπου 12,9° νοτιοδυτικά του μεγέθους 2,5 Menkar. Η λαμπρότητα της Μίρα ποικίλλει μεταξύ ορατού και αόρατου με γυμνό μάτι, φτάνοντας το 2ο ή 3ο μέγεθος και πέφτοντας τόσο αμυδρά όσο και το 10ο μέγεθος. Η περίοδός του είναι λίγο λιγότερο από ένα χρόνο – περίπου 330 ημέρες – και αυτή τη στιγμή, οι παρατηρητές το αναφέρουν γύρω στο 9ο μέγεθος. Αυτό σημαίνει ότι όταν κοιτάζετε αυτή την περιοχή με γυμνό μάτι, δεν θα δείτε το αστέρι! Αλλά υπό μεγέθυνση, θα εμφανιστεί το φωτεινό σημείο, ένας κόκκινος γίγαντας που υφίσταται περιοδικές αλλαγές θερμοκρασίας, τις οποίες βλέπουμε εδώ στη Γη ως αλλαγές στη φωτεινότητα. Ανήκει σε μια κατηγορία ερυθρών γιγάντων που παρουσιάζουν παρόμοιες αλλαγές στη θερμοκρασία και τη φωτεινότητα περίπου στην ίδια χρονική κλίμακα.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 7:52 μμ.
Τρίτη, 10 Δεκεμβρίου
Αυτή είναι η εποχή του χρόνου που ο M31, ο γαλαξίας της Ανδρομέδας, περνά το ζενίθ νωρίς το βράδυ (αν ζείτε στα μέσα βόρεια γεωγραφικά πλάτη). Θα είναι ακριβώς πάνω από το ζενίθ σας, αν βρίσκεστε σε βόρειο γεωγραφικό πλάτος 41°. Ένα ζευγάρι κιάλια θα σας δείξει το M31 λίγο έξω από το «γόνατο» της φιγούρας του αστερισμού της Ανδρομέδας.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 1:39 πμ. της Τετάρτης.
Τετάρτη, 11 Δεκεμβρίου
Με ένα φωτεινό φεγγάρι στον βραδινό ουρανό, ας στραφούμε τις πρωινές ώρες στον φωτεινό πλανήτη Άρη, κοντά στο πανέμορφο σμήνος της Κυψέλης. Κοιτάξτε περίπου 60° ψηλά στα νοτιοδυτικά δύο ώρες πριν από την ανατολή του ηλίου. Και τα δύο είναι ορατά με γυμνό μάτι: ο Άρης λάμπει με μέγεθος -0,7, εύκολο να εντοπιστεί ανάμεσα στα πιο αμυδρά αστέρια του Καρκίνου, ενώ η Κυψέλη ή M44, βρίσκεται ακριβώς στα αριστερά του Άρη, λίγο περισσότερο από 2 ° μακριά. Αυτό τοποθετεί και τα δύο σε ένα ενιαίο οπτικό πεδίο με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Κάτω δεξιά είναι τα φωτεινότερα αστέρια των Διδύμων: ο Κάστορας στα δεξιά και ο Πολυδεύκης στα αριστερά.
Το M44 λάμπει με μέγεθος 3,7 και εμφανίζεται με γυμνό μάτι ως μια θολή λάμψη. Αυτό το αντικείμενο είναι γνωστό από την αρχαιότητα και μερικές φορές ονομάζεται «Φάτνη». Δεκάδες αστέρια είναι ορατά υπό χαμηλή μεγέθυνση, ενώ μεγαλύτερα τηλεσκόπια θα δείξουν εκατοντάδες. Εκτείνεται σχεδόν 100 λεπτά του τόξου, περίπου όσο και οι Πλειάδες στον Ταύρο. Αν και ο Άρης περνά μερικές φορές μέσα από αυτό το σμήνος, δεν θα το κάνει αυτό το μήνα. Ίσως θυμάστε ότι ο Κόκκινος Πλανήτης έφτασε σε στάση νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, οπότε τώρα απομακρύνεται από το σμήνος της Κυψέλης.
Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 9:30 μμ.
Πέμπτη, 12 Δεκεμβρίου
Η Σελήνη φτάνει σε περίγειο, το πλησιέστερο σημείο της τροχιάς της στη Γη, στις 3:20 μμ. Εκείνη την στιγμή, η απόσταση του δορυφόρου μας θα είναι 365.361 χιλιόμετρα. Αυτός είναι ο πρώτος μήνας από τον Σεπτέμβριο που αυτό το σημείο δεν έχει ευθυγραμμιστεί με την πλήρη φάση. Τον Αύγουστο, τον Σεπτέμβριο, τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο, η Σελήνη ήταν γεμάτη (πανσέληνος) κοντά στο περίγειο, με αποτέλεσμα να έχουμε τις τέσσερις Υπερπανσελήνους του 2024. Τώρα που ο κύκλος έχει αλλάξει, η επόμενη Σούπερ Σελήνη θα συμβεί τον Οκτώβριο του επόμενου έτους.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 3:17 πμ. της Παρασκευής.
Παρασκευή, 13 Δεκεμβρίου
Η Σελήνη, μια μέρα πριν την πανσέληνο, λάμπει πάνω από τον Δία και τον Αλντεμπαράν το σούρουπο και μέσα στις Πλειάδες, όπως φαίνεται παρακάτω. Καλύψτε το λαμπρό φεγγάρι με το δάχτυλό σας. Ίσως να μπορέσετε να δείτε τα αμυδρά αστέρια των Πλειάδων.
Η Σελήνη περνά 4° βόρεια του Ουρανού στις 12 μμ. Και οι δύο είναι στον Κριό. Μέχρι νωρίς το πρωί, το ζευγάρι βυθίζεται στα δυτικά, αλλά η φωτεινή ημισέληνος εξακολουθεί να ρίχνει το φως της στον ουρανό, επηρεάζοντας δυστυχώς τη βροχή μετεώρων Διδυμίδες, η οποία κορυφώνεται σήμερα.
Παρά τις κακές συνθήκες, αξίζει να προσπαθήσετε να πιάσετε μερικές από τις φωτεινότερες πύρινες σφαίρες πριν από την αυγή, καθώς η βροχή αναμένεται να παράγει περίπου 150 μετέωρα ανά ώρα. Αν και ο φαινομενικός ρυθμός θα μειωθεί σημαντικά, το ακτινοβόλο – το σημείο από το οποίο οι διάττοντες φαίνεται να προέρχονται από τον ουρανό – είναι περίπου 80° ψηλά γύρω στις 2 πμ., προσφέροντας τις καλύτερες πιθανότητες να εντοπιστούν τουλάχιστον μερικά φωτεινά πεφταστέρια.
Το ακτινοβόλο σημείο των Διδύμων βρίσκεται κοντά στο φωτεινό αστέρι Κάστορα, ψηλά στο νότο τις πρώτες πρωινές ώρες. Επειδή τα μετέωρα φαίνεται να απομακρύνονται από αυτό το σημείο, ο καλύτερος τρόπος για να δείτε τα πεφταστέρια είναι να κοιτάξετε ελαφρώς μακριά από αυτό το σημείο, περίπου 40° αριστερά ή δεξιά του στον ουρανό. Νωρίς το πρωί είναι καλύτερα επειδή αυτό συμβαίνει όταν η θέση σας πάνω στη Γη περιστρέφεται στο ρεύμα, παράγοντας περισσότερα μετέωρα. Το επόμενο έτος, οι Δίδυμοι θα επηρεαστούν πολύ λιγότερο από το φως του φεγγαριού.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 11:08 μμ.
Σάββατο, 14 Δεκεμβρίου
Η πανσέληνος λάμπει όλη τη νύχτα. Είναι ακριβώς γεμάτη στις 11:03 πμ. της Κυριακής.
Η Σελήνη είναι απόψε μόλις λίγες ώρες πριν από την αντίθεσή της, ενώ ο Δίας είναι μόλις μια εβδομάδα μετά την αντίθεσή του. Έτσι, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι λάμπουν κοντά ο ένας στον άλλο: απέναντι από τον Ήλιο.
Η Σελήνη σχηματίζει μια γραμμή με τον Δία και τον Αλντεμπαράν στα δεξιά της. Για το μεγαλύτερο μέρος της νύχτας στα περισσότερα μέρη, η γραμμή αυτή θα καμπυλωθεί ελαφρώς.
Τα μεσάνυχτα η Σελήνη θα είναι πολύ ψηλά, όχι μακριά από το ζενίθ. Η πανσέληνος της εποχής των Χριστουγέννων διασχίζει ψηλότερα τον ουρανό τα μεσάνυχτα από οποιαδήποτε άλλη εποχή του χρόνου. Γιατί; Ο Δεκέμβριος είναι ο μήνας του ηλιοστασίου, όταν ο Ήλιος βρίσκεται νοτιότερα στον ουρανό. Αυτό συμβαίνει όταν η πανσέληνος (απέναντι από τον Ήλιο) είναι πιο βόρεια. Καθώς διασχίζει τον νυχτερινό ουρανό, η πανσέληνος του Δεκεμβρίου είναι μια χλωμή, κρύα απομίμηση του καυτού ήλιου του Ιουνίου που διέσχισε τον ουρανό της ημέρας πριν από μισό χρόνο.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 6:59 μμ.
Κυριακή, 15 Δεκεμβρίου
Το αστέρι Caph βρίσκεται στο φωτεινό τέλος του σχήματος ‘W’ του αστερισμού της Κασσιόπης. Εάν αντικρίζετε το Βορρά, είναι το αστέρι στην αριστερή πλευρά του ‘W.’ Μια γραμμή που προέρχεται από τον Πολικό και μέσω του Caph δείχνει τη θέση στον ουρανό που οι αστρονόμοι χρησιμοποιούν ως την αρχή του συστήματός των ουράνιων συντεταγμένων. Αυτό το σημείο μηδέν συχνά αναφέρεται με το όνομα Εαρινή Ισημερία δεδομένου ότι ο ήλιος βρίσκεται σε αυτό το σημείο την πρώτη ημέρα της άνοιξης (βόρειο ημισφαίριο).
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 12:46 μετά τα μεσάνυχτα.
Ο αστροφωτογράφος Αγάπιος Ηλία περιγράφει την φωτογραφία του Άρη: “Ο πλανήτης Άρης σε απόσταση 114 εκατομυρίων χιλιομέτρων, όπως καταγράφηκε κάτω απο καλές συνθήκες το βράδυ του Σαββάτου 7 Δεκεμβρίου (ξημέρωμα Κυριακής σε τοπική ώρα) στο πλαίσιο συνέχισης των δοκιμών του τηλεσκοπίου του Αστεροσκοπείου Τροόδους. Το τηλεσκόπιο 20″ του αστεροσκοπείου έχει πλέον τελειοποιηθεί όσο αφορά την οπτική ρύθμιση. Χρησιμοποιήθηκε αστρονομική κάμερα P1 533C SQR με ταχύτητα καταγραφής 228 καρέ ανα δευτερόλεπτο για συνολικό χρόνο 3 λεπτών”.
ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.
Ο Ερμής δεν είναι ορατός αφού βρίσκεται μέσα στο φως της λάμψης της ανατολής του Ήλιου.
Η Αφροδίτη (μέγεθος -4,3, στον Αιγόκερω) λάμπει ψηλά στα νοτιοδυτικά στο φως του βραδινού λυκόφωτος, ψηλότερα από εβδομάδα σε εβδομάδα. Δύει περίπου 2 ώρες αφότου θα έχει βραδιάσει. Με τηλεσκόπιο, η Αφροδίτη είναι κατά 63% φωτισμένη και έχει 19 δευτερόλεπτα του τόξου φαινόμενη διάμετρο.
Ο Άρης (μέγεθος -0,7, στον Καρκίνο) ανατέλλει περίπου στις 8:00 μμ. Φαίνεται καλύτερα όταν θα βρεθεί πολύ ψηλά στα νοτιοανατολικά, μία ώρα πριν την ανατολή Ηλίου. Είναι τώρα 50 μοίρες κάτω και στα ανατολικά του Δία. Με τηλεσκόπιο, η διάμετρος του δίσκου του είναι 12’’. (14,6’’ τον ερχόμενο Ιανουάριο, όταν θα είναι σε αντίθεση).
Αυτή την εβδομάδα, ο πλανήτης παραμένει 2 με 3 μοίρες πάνω από το Μ44, το σμήνος της Κυψέλης.
Ο Δίας (μέγεθος -2,8, στον Ταύρο), ανατέλλει πριν τις 6:00 μμ. και βρίσκεται ψηλά στο νότο πριν τις 11 μμ. Η διάμετρος του δίσκου του είναι ακόμη 48’’. Η αντίθεσή του ήταν το Σάββατο 7 Δεκεμβρίου. Ο πλανήτης θα βρεθεί ανάμεσα στον Αλντεμπαράν και το βήτα του Ταύρου στις 10 Δεκεμβρίου.
Ο Κρόνος (μέγεθος +1,0, στον Υδροχόο), λάμπει ψηλά στο νότο νωρίς το βράδυ. Ο Φομαλχώ είναι κάτω και στα δεξιά του. Ο πλανήτης είναι τώρα 40° ανατολικά της Αφροδίτης κατά μήκος της εκλειπτικής. Θα βρεθούν σε σύνοδο στις 18 Ιανουαρίου, σε απόσταση 2,2°.
Ο Ουρανός, μέγεθος 5,6, είναι στα σύνορα Ταύρου-Κριού, 7° από τις Πλειάδες. Φαίνεται αρκετά καλά τις πρώτες πρωινές ώρες. Με ένα ζευγάρι κιάλια και έναν ακριβή αστροχάρτη προσπαθήστε να τον εντοπίσετε.
Ο Ποσειδώνας, μέγεθος 7,9, στους Ιχθύες, βρίσκεται 14° ανατολικά του Κρόνου πριν αρχίσει το λυκαυγές. Ο δίσκος του είναι μόνο 2,3 δευτερόλεπτα του τόξου, ελάχιστα μεγαλύτερος από αυτόν που θα δείξει ένα αστέρι!
