Ο ουρανός και οι πλανήτες αυτή την εβδομάδα, από 14-8 έως 20-8
Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
από 14-8 έως και 20-8 (Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)
Δευτέρα, 14 Αυγούστου
Ο Αύγουστος είναι ο μήνας που ο λαμπρός Βέγας περνάει σχεδόν από το ζενίθ στα μέσα της βραδιάς. Όταν ο Βέγας βρίσκεται πάνω στο πιο ψηλό σημείο του στον ουρανό, τότε γνωρίζουμε ότι και ο σχηματισμός της «τσαγιέρας» του Τοξότη (πλούσιος σε διάφορα αντικείμενα από τον βαθύ ουρανό) βρίσκεται επίσης στο ψηλότερό του σημείο στον νότο.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 1:26 πμ. της Τρίτης.
Τρίτη, 15 Αυγούστου
Στα ανατολικά, καθώς προχωρά η νύχτα, ανατέλλει η Ανδρομέδα, η «πριγκίπισσα». Απόψε, ας εστιάσουμε στο βήτα αστέρι της, μεγέθους 2,1, τον Mirach. Στρέψτε το τηλεσκόπιο σας σε αυτόν τον ήλιο και θα δείτε μια αχνή «εικόνα φάντασμα» του άστρου μόλις 7′ στα βορειοδυτικά του. Είναι μια αντανάκλαση από τα οπτικά του τηλεσκοπίου σας; Όχι! Είναι ο γαλαξίας NGC 404, που ονομάζεται επίσης «Φάντασμα του Mirach» λόγω της εγγύτητάς του με το φωτεινό αστέρι.
Φυσικά, οι δύο δεν είναι κοντά στο διάστημα – ο γαλαξίας βρίσκεται 10 εκατομμύρια έτη φωτός πέρα από τον δικό μας, ενώ ο Mirach βρίσκεται μέσα στον γαλαξία μας, μόλις 200 έτη φωτός από τη Γη. Αλλά η ομοιότητα είναι παράξενη, ιδιαίτερα στις φωτογραφίες, καθώς ο γηράσκων αστρικός πληθυσμός του γαλαξία δίνει στο φως του μια πορτοκαλί-κόκκινη λάμψη παρόμοια με το χρώμα του Mirach. Είναι ένα συναρπαστικό ζευγάρι, αλλά απόψε, συμβαίνει και κάτι μοναδικό:
Ένα δεύτερο «φάντασμα» συνοδεύει το ζευγάρι, περίπου 1° βόρεια. Αυτός είναι ο κομήτης 103P/Hartley 2, μεγέθους 13 (περίπου) που αυξάνει σε λαμπρότητα καθώς κινείται προς το εσωτερικό ηλιακό σύστημα. Με προσεκτική παρατήρηση ή μέσω φωτογραφιών, μπορεί να παρατηρήσετε ότι το συγκεκριμένο «φάντασμα» είναι πρασινωπό, χάρη στον διατομικό άνθρακα που αποτελεί την κόμη του κομήτη.
Φωτογραφία: NASA/JPL-Caltech/DSS
Τετάρτη, 16 Αυγούστου
Νέα Σελήνη στις 12:40 μμ.
Δύο ώρες αργότερα, η Σελήνη φτάνει σε απόγειο, στο πιο μακρινό σημείο της τροχιάς της γύρω από τη Γη, 406,635 χιλιόμετρα μακριά.
Αυτή η χρονική στιγμή είναι σημαντική. Ίσως θυμάστε ότι η Σελήνη έφτασε στο περίγειο, το πλησιέστερο σημείο της τροχιάς της στη Γη, ακριβώς την ώρα της τελευταίας Πανσελήνου, την 1η Αυγούστου. Αυτή η σύμπτωση κατέστησε εκείνη την Πανσέληνο Σούπερ Σελήνη. Τώρα, στη νέα Σελήνη, ο δορυφόρος μας βρίσκεται στο πιο απομακρυσμένο σημείο του. Αυτοί οι κύκλοι θα εξακολουθούν να είναι αρκετά ευθυγραμμισμένοι ώστε οι επόμενες δύο Πανσέληνοι να είναι επίσης Σούπερ Φεγγάρια: στις 30 Αυγούστου (είναι επίσης και «Μπλε Σελήνη», καθώς είναι η δεύτερη Πανσέληνος σε έναν ημερολογιακό μήνα) και στις 29 Σεπτεμβρίου.
Αυτή τη στιγμή, με τη νέα Σελήνη, είναι η τέλεια στιγμή για να δείτε έναν άλλο κομήτη. Ο κομήτης C/2023 E1 (ATLAS) είναι ελαφρώς φωτεινότερος από τον χθεσινό κομήτη που παρουσιάσαμε (103P/Hartley 2). Πρόσφατα, μετά το περιήλιο, όταν ήρθε πιο κοντά στον Ήλιο, ο ATLAS άρχιζε να χάνει λαμπρότητα καθώς επιστρέφει προς το εξωτερικό ηλιακό σύστημα στην 85ετή τροχιά του. Ο ATLAS είναι τώρα περίπου μεγέθους 10 και βρίσκεται στον νοτιοανατολικό Κύκνο, περνώντας απόψε μόλις 1/4° βορειοδυτικά του μεγέθους 5.7 79 του Κύκνου. Βρίσκεται περίπου στα δύο τρίτα της διαδρομής σε μια γραμμή που τραβιέται από τον Ντενέμπ έως το 4ου μεγέθους π του Πήγασου.
Ο νοτιοανατολικός Κύκνος περιέχει επίσης δύο δημοφιλείς στόχους παρατήρησης. Το NGC 7000, γνωστό και ως Νεφέλωμα της Βόρειας Αμερικής, βρίσκεται ακριβώς νοτιοανατολικά του Ντενέμπ. Επίσης, το Σύμπλεγμα του Νεφελώματος του Πέπλου, ένα τεράστιο υπόλειμμα σουπερνόβα που περιέχει τα NGC 6960, NGC 6992 και NGC 6974. Βρίσκεται κοντά στα σύνορα του Κύκνου με την Αλωπεκή, περίπου στα μέσα της απόστασης μεταξύ ζ και ε του Κύκνου. Όσο ο ουρανός είναι σκοτεινός και χωρίς φεγγάρι, είναι μια εξαιρετική στιγμή για να απολαύσετε και αυτά τα αντικείμενα.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 3:04 πμ. της Πέμπτης.
Πέμπτη, 17 Αυγούστου
Ο αστερισμός του Ζυγού δύει νωρίς το βράδυ αυτή την εποχή του χρόνου. Η «Ζυγαριά» δεν φιλοξενεί αντικείμενα του Messier, αλλά περιέχει έναν πλούτο άλλων στόχων από τον βαθύ ουρανό, συμπεριλαμβανομένου του NGC 5897, που μερικές φορές αναφέρεται ως «Σφαιρωτό Φάντασμα». Αυτό το αρχαίο σμήνος αστεριών λάμπει με μέγεθος 8,4, καθιστώντας το εύκολο να εντοπιστεί με κιάλια ή οποιοδήποτε μικρό τηλεσκόπιο, λίγες ώρες μετά το ηλιοβασίλεμα. Βρίσκεται στη μέση του αστερισμού, περίπου 11,5° νότια του Zubenesch, του μεγέθους 2,6 βήτα αστέρα του Ζυγού. Το γιώτα του Ζυγού, ένα αστέρι μεγέθους 4,5, μπορεί να χρησιμεύσει ως ένα πιο κοντινό σημείο εκκίνησης: το NGC 5897 είναι λίγο πάνω από 1,5° νοτιοανατολικά αυτού του άστρου.
Παρασκευή, 18 Αυγούστου
Ο μεγέθους 1,8 Άρης βρίσκεται στη δυτική Παρθένο, πάνω αριστερά της τριών ημερών Σελήνης. Κιάλια ή τηλεσκόπιο θα σας αποκαλύψουν το μικρότερο κομμάτι της ηλιόλουστης ημισελήνου στην ανατολική πλευρά της. Η σκοτεινή, σχεδόν κυκλική κηλίδα του Mare Crisium μπορεί να είναι ορατή στα βορειοανατολικά. Πάρτε το χρόνο σας εξετάζοντας το έδαφος εδώ – με ένα τόσο μικρό τμήμα του δίσκου φωτισμένο, τα χαρακτηριστικά κατά μήκος του άκρου θα πρέπει να ξεχωρίζουν, με ψηλό κοντράστ, προσφέροντας μια μοναδική θέα.
Με μεγέθυνση, ο Άρης θα δείξει ένα μικροσκοπικό δίσκο πλάτους 4″. Ο Κόκκινος Πλανήτης βρίσκεται τώρα σχεδόν 366,5 εκατομμύρια χιλιόμετρα από τη Γη.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 4:43 πμ. του Σαββάτου.
Σάββατο, 19 Αυγούστου
Η Κασσιόπη, ένας αστερισμός του φθινοπώρου (με σχήμα W) ήδη φαίνεται στον βόρειο-ανατολικό ουρανό το βράδυ.
Τις πρώτες πρωινές ώρες αλλάζει σχήμα σε αντίστροφης φοράς Σ. Κάτω από την βασίλισσα ανέρχεται και ο αστερισμός του Περσέα (ο βασιλιάς). Μεταξύ των δυο αστερισμών ξεχωρίζει εύκολα ακόμα και με γυμνό μάτι το περίφημο διπλό σμήνος του Περσέα.
Μπορείτε εύκολα να διακρίνετε τον Μιρφάκ (α του Περσέα, 591 έτη φωτός μακριά και με μέγεθος 1,8) και τον περίφημο μεταβλητό Αλγκόλ (β του Περσέα, 92 έτη φωτός μακριά και με φαινόμενο μέγεθος 2,2). Τα δύο άστρα βρίσκονται περίπου 10 μοίρες μακριά το ένα από το άλλο και σχηματίζουν σχεδόν μια οριζόντια γραμμή πάνω από τον βορειοανατολικό ουρανό.
Κυριακή, 20 Αυγούστου
Η Αίγα του Ηνίοχου (Capella), το 6ο σε λαμπρότητα άστρο του ουρανού, μοιάζει με τον ήλιο μας στο χρώμα (φασματικός τύπος G8) αλλά είναι ένα αστέρι γίγαντας πολλές φορές το μέγεθος του. Ανατέλλει στον βορειοανατολικό πριν τα μεσάνυχτα, τρεμοσβήνει και φέγγει με διάφορα χρώματα όταν βρίσκεται χαμηλά στην ατμόσφαιρα της Γης.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 6:21 πμ. της Δευτέρας.
Το δακτυλιοειδές νεφέλωμα από το Webb
Το δακτυλιοειδές νεφέλωμα της Λύρας (M57) είναι πιο περίπλοκο από ότι φαίνεται μέσα από ένα μικρό τηλεσκόπιο. Ο εύκολα ορατός κεντρικός δακτύλιος έχει διάμετρο περίπου ένα έτος φωτός. Αυτή η φωτογραφική έκθεση από το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb εξερευνά αυτό το δημοφιλές νεφέλωμα με μια μακρά έκθεση στο υπέρυθρο φως. Το Δακτυλιοειδές Νεφέλωμα είναι ένα επίμηκες πλανητικό νεφέλωμα, ένας τύπος νέφους αερίων που δημιουργείται όταν ένα αστέρι σαν τον Ήλιο εξελίσσεται στο σημείο όπου πρέπει να αποτινάξει την εξωτερική του ατμόσφαιρα για να γίνει ένας λευκός νάνος. Το κεντρικό οβάλ στο Δακτυλιοειδές Νεφέλωμα βρίσκεται περίπου 2.500 έτη φωτός μακριά μας στον αστερισμό της Λύρας.
Φωτογραφία: NASA, ESA, CSA, JWST; Processing: Zi Yang Kong
ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.
Ο Ερμής (μέγεθος περίπου 0,8) είναι πολύ χαμηλά στο βραδινό λυκόφως. Με ένα ζευγάρι κιάλια κοιτάξτε πάνω από τον δυτικό ορίζοντα περίπου 20-30 λεπτά μετά τη δύση του Ήλιου.
Η Αφροδίτη δεν είναι ορατή αφού βρίσκεται σε κατώτερη σύνοδο με τον Ήλιο.
Ο Άρης είναι αμυδρός με μέγεθος +1,8 και φαινόμενη διάμετρο μόνο 4”. Με κιάλια θα τον βρείτε περίπου 5 μοίρες πάνω από τον Ερμή.
Ο Δίας (μέγεθος -2,5, στον Κριό) ανατέλλει πριν τα μεσάνυχτα. Βρίσκεται στο ψηλότερό του σημείο με την ανατολή του Ήλιου, 65 μοίρες πάνω από τον ορίζοντα.
Ο Κρόνος, με μέγεθος +0,5 στον αμυδρό Υδροχόο, ανατέλλει με τη δύση του Ήλιου και φαίνεται στον ουρανό όλο το βράδυ. Το φωτεινό αστέρι κάτω από τον πλανήτη είναι ο Φομαλχώ. Ο πλανήτης θα είναι σε αντίθεση στις 26 Αυγούστου.
Ο Ουρανός έχει μέγεθος 5,7 και βρίσκεται ψηλά στην αρχή του λυκαυγούς (περίπου 9 μοίρες ανατολικά του Δία).
Ο Ποσειδώνας, με μέγεθος 7,8, στα σύνορα Ιχθύων-Υδροχόου φαίνεται ψηλά στο νότο πριν την αρχή του λυκαυγούς. Είναι 20° ανατολικά από τον Κρόνο.
