Ο ουρανός και οι πλανήτες αυτή την εβδομάδα, από 27-11 έως 3-12

Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

από 27-11 έως και 3-12 (Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

Δευτέρα, 27 Νοεμβρίου

Πανσέληνος σήμερα το πρωί στις 11:16 πμ. Η Πανσέληνος του Νοεμβρίου ονομάζεται επίσης «φεγγάρι του κάστορα»,  πιθανότατα επειδή αυτή είναι η εποχή του χρόνου που οι κάστορες αρχίζουν να περνούν περισσότερο χρόνο στα κρησφύγετά τους για το χειμώνα. Μπορείτε να εντοπίσετε την Πανσέληνο να ανατέλλει στα ανατολικά γύρω στο ηλιοβασίλεμα στον αστερισμό του Ταύρου. Βρίσκεται στο πάνω αριστερό μέρος του φωτεινού κόκκινου γιγαντιαίου αστέρα Αλντεμπαράν, τοποθετημένο μπροστά στο σχήμα V του Ταύρου. Σηματοδοτεί το «μάτι του Ταύρου».

Ο Βέγας εξακολουθεί να λάμπει έντονα στα δυτικά-βορειοδυτικά νωρίς το βράδυ. Το λαμπρότερο αστέρι πάνω από αυτόν είναι ο Ντενέμπ, το κεφάλι του μεγάλου Βόρειου Σταυρού που σχηματίζεται από τα φωτεινότερα αστέρια του Κύκνου. Το σούρουπο, ο άξονας του σταυρού εκτείνεται κάτω αριστερά από τον Ντενέμπ. Περίπου στις 11 μμ., στέκεται λίγο πολύ όρθια στον βορειοδυτικό ορίζοντα.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 1:59 πμ. της Τρίτης.

 

Τρίτη,  28 Νοεμβρίου

Η Σελήνη, μόλις μετά την πλήρη φάση της, ανατέλλει στα βορειοανατολικά στα μέσα του λυκόφωτος. Η φωτεινή Αίγα (Capella), μεγέθους 0, λάμπει πάνω αριστερά της Σελήνης.

Η ανατολή του φεγγαριού απόψε είναι ξεχωριστή. Αυτό συμβαίνει επειδή η Σελήνη είναι τόσο βόρεια στην ουράνια σφαίρα όσο μπορείτε να τη δείτε ποτέ. Γιατί συμβαίνει αυτό;
Πρώτον, η Σελήνη βρίσκεται στο βορειότερο τμήμα της εκλειπτικής (που βρίσκεται στα σύνορα Διδύμων-Ταύρου). Η εκλειπτική έχει κλίση 23,4° σε σχέση με τον ουράνιο ισημερινό.
Δεύτερον, απόψε η Σελήνη βρίσκεται 4,3° βόρεια της ίδιας της εκλειπτικής. Αυτό είναι λιγότερο από 1° από τη μεγαλύτερη δυνατή απόκλιση της Σελήνης από την εκλειπτική. (Η τροχιά της έχει κλίση προς την εκλειπτική κατά 5,14°).
Αυτή η βορειότερη πλευρά της τροχιάς της Σελήνης κατευθύνεται προς τα δυτικά γύρω από ολόκληρη την εκλειπτική με περίοδο 18,6 ετών (η «μετάπτωση των σεληνιακών κόμβων»). Απόψε όλα ευθυγραμμίζονται. Φέτος οι βόρειες άκρες και των δύο κλίσεων σχεδόν συμπίπτουν, και απόψε εκεί βρίσκεται η φωτεινή πανσέληνος.
Έτσι, καθώς αρχίζει να βραδιάζει, σημειώστε προσεκτικά από πού βγαίνει η Σελήνη πάνω από τον ορίζοντά σας. Πιθανότατα δεν το έχετε δει ποτέ να ανατέλλει τόσο βόρεια πάνω από την τοποθεσία σας και ίσως να μην το ξαναδείτε ποτέ, τουλάχιστον όταν είναι τόσο κοντά στη φάση της πανσελήνου.

Η Αφροδίτη περνά περίπου 4° βόρεια από το φωτεινό αστέρι Στάχυ στην Παρθένο. Μπορείτε να τα δείτε στον ουρανό νωρίς το πρωί πριν από την ανατολή του ηλίου, ανεβαίνοντας περισσότερο από 25° πάνω από τον νοτιοανατολικό ορίζοντα.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 9:50 μμ. της Τετάρτης.

 

Τετάρτη, 29 Νοεμβρίου

Η Αφροδίτη, με μέγεθος -4,2, είναι το φωτεινότερο σημείο φωτός στον ανατολικό ουρανό. Κάτω δεξιά της βρίσκεται ο Στάχυς, ένα αστέρι μεγέθους 1. Μέσω ενός τηλεσκοπίου θα δείτε ότι ο πλανήτης δεν είναι πλήρως φωτισμένος, αλλά παρουσιάζει μια ημισέληνο 67% φωτισμένη.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 5:41 μμ.

 

Πέμπτη, 30 Νοεμβρίου

Η λαμπρή Κασσιόπη στριφογυρίζει γύρω από τον βόρειο μεσημβρινό, κοντά στο ζενίθ, κατά τη διάρκεια των βραδυνών ωρών. Ξέρετε πού να ψάξετε για το ανοιχτό σμήνος  NGC 7789, με κιάλια; Είναι περίπου 3 μοίρες νοτιοδυτικά του β της Κασσιόπης. Το σμήνος έχει διάμετρο περίπου 30 λεπτά του τόξου και όλα τα αστέρια που ανήκουν σε αυτό το σμήνος είναι περίπου 11^ου μεγέθους. Φαίνονται καλά με μεσαία μεγέθυνση. Αν και το σμήνος έχει μέγεθος όσο και η σελήνη, μοιάζει σαν ένα νεφέλωμα εκπομπής αν το δει κάποιος με κιάλια. Η απόστασή του είναι περίπου 13.000 έτη φωτός μακριά.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 11:28 μμ.

 

Παρασκευή, 1 Δεκεμβρίου

Βρείτε τον Κρόνο και τον Φομαλχώ στο νότο καθώς βγαίνουν τα αστέρια. Μόλις ο ουρανός είναι εντελώς σκοτεινός, αναζητήστε το μεγάλο, αμυδρό, σε σχήμα βάρκας μοτίβο του Αιγόκερω στα δεξιά τους.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 7:19 μμ.

Σάββατο, 2 Δεκεμβρίου

Ας αρχίσουμε τον Δεκέμβριο με τον φωτεινό πλανήτη Ερμή, ορατό στον βραδινό ουρανό αμέσως μετά το ηλιοβασίλεμα. Περίπου 30 λεπτά μετά την δύση του Ήλιου, ο πλανήτης, μεγέθους -0,4, εξακολουθεί να βρίσκεται περίπου 6° πάνω από τον νοτιοδυτικό ορίζοντα. Εάν μπορείτε να βρεθείτε σε μια τοποθεσία ψηλότερα και με λίγα δέντρα ή κτίρια στα δυτικά, θα έχετε την καλύτερη θέα.

Μέσω ενός τηλεσκοπίου, ο μικροσκοπικός πλανήτης είναι περίπου 70% φωτισμένος, περίπου στην ίδια φάση με την Αφροδίτη. Ωστόσο, ο Ερμής έχει διάμετρο μόλις 6″, ο δίσκος του μικροσκοπικός επειδή ο ίδιος ο πλανήτης είναι τόσο μικρός, λιγότερο από το 40% της διαμέτρου της Γης (και της Αφροδίτης). Μακριά και πάνω αριστερά του Ερμή και σχεδόν νότια είναι ο Κρόνος, ενώ ο Δίας θα πρέπει να είναι εύκολα ορατός στα ανατολικά. Ο Ουρανός βρίσκεται περίπου 13,5 ° ανατολικά του Δία και ο Ποσειδώνας είναι 42 ° δυτικά του αέριου γίγαντα.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 1:06 μετά τα μεσάνυχτα.

Κυριακή, 3 Δεκεμβρίου

Το M31, ο γαλαξίας της Ανδρομέδας, περνά το ζενίθ γύρω στις 8 μμ. (αν ζείτε στα μέσα βόρεια γεωγραφικά πλάτη). Η ακριβής ώρα εξαρτάται από το πόσο ανατολικά ή δυτικά ζείτε στη ζώνη ώρας σας. Τα κιάλια θα αποκαλύψουν την αμυδρή μικρή λάμψη του M31.

Η φθίνουσα Σελήνη, σχεδόν στο τελευταίο τέταρτο, ανατέλλει γύρω στις 10 – 11 μμ. στα ανατολικά-νοτιοανατολικά. Καθώς κερδίζει ύψος, εντοπίστε τον Βασιλίσκο (Regulus) που συνήθως θεωρείται ως αστέρι του τέλους του χειμώνα και της άνοιξης, 3° ή 4° στα δεξιά της Σελήνης.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 8:57 μμ.

 

«Ο κομήτης Lemmon (C/2023 H2) είναι υπέροχος όχι μόνο επειδή ανακαλύφθηκε στο χώρο εργασίας μου – αλλά και επειδή έδωσε την ευκαιρία να παρουσιάσω μια νέα τεχνική απόκτησης-επεξεργασίας για τη φωτογράφηση κομητών!», γράφει ο Adam Block.

Η νέα τεχνική βελτιώνει το πιθανό S/N (σήμα/θόρυβος) του αποτελέσματος μετριάζοντας τους περιορισμούς έκθεσης της γρήγορης φαινομενικής κίνησης στον ουρανό (που συμβαίνει όταν ο κομήτης είναι πιο κοντά μας!). Παρακολουθήστε το βίντεο παρουσίασης αυτής της τεχνικής

 

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

Ο Ερμής, μέγεθος -0,4, φαίνεται πολύ χαμηλά στα νοτιοδυτικά νωρίς στο βραδινό λυκόφως. Κοιτάξτε 30-40 λεπτά μετά το ηλιοβασίλεμα με ένα ζευγάρι κιάλια. Δεν υπάρχει κάποιο άλλο ουράνιο σώμα τόσο λαμπρό στην περιοχή.

Η Αφροδίτη (μέγεθος -4,2) είναι ψηλά στα νοτιοανατολικά, πριν και κατά τη διάρκεια του λυκαυγούς. Ανατέλλει περίπου 2 ώρες πριν την αρχή του λυκαυγούς. Αυτή την εβδομάδα, ο πλανήτης περνά κοντά από τον Στάχυ. Στις 30 Νοεμβρίου θα βρίσκονται στην πιο κοντινή τους σύνοδο.

Ο Άρης θα παραμείνει πίσω στη λάμψη του Ήλιου για το υπόλοιπο του έτους. Θα εμφανιστεί ξανά στον πρωινό ουρανό στο τέλος του Ιανουαρίου.

Ο Δίας (μέγεθος -2,8, στον Κριό) ανατέλλει πριν τις 4:00 μμ. Βρίσκεται στο ψηλότερό του σημείο μετά τις 10 μμ., 65 μοίρες πάνω από τον ορίζοντα. Με τηλεσκόπιο, η διάμετρος του δίσκου του είναι 48 – 47 δευτερόλεπτα του τόξου.

Ο Δίας στις 8 Νοεμβρίου. Φωτογραφία: Christopher Go.

Ο Κρόνος, με μέγεθος +0,8, στον αμυδρό Υδροχόο, μεσουρανεί περίπου στις 6 μμ και δύει  πριν τις 11 μμ. Το φωτεινό αστέρι κάτω από τον πλανήτη είναι ο Φομαλχώ, ενώ ο Αλτάιρ λάμπει πάνω και στα δεξιά του. Ο Κρόνος ήταν σε τετραγωνισμό με τον Ήλιο στις 22 Νοεμβρίου.

Ο Ουρανός έχει μέγεθος 5,6 στον Κριό, βρίσκεται ψηλά τις πρώτες πρωινές ώρες, 13° ανατολικά του Δία.

Ο Ποσειδώνας, με μέγεθος 7,8, στα σύνορα Ιχθύων-Υδροχόου φαίνεται ψηλά περίπου στις 7 μμ., 24° ανατολικά του Κρόνου.