ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ
-
Το πρώτο πείραμα πλανητικής άμυνας της ανθρωπότητας
Μια ξεχωριστή κατηγορία αστεροειδών, αποτελούν οι παραγήινοι αστεροειδείς. Το χαρακτηριστικό τους είναι ότι οι τροχιές τους μεταβάλλονται με ακανόνιστο τρόπο και τέμνουν τις τροχιές των εσωτερικών πλανητών του Ηλιακού Συστήματος, ανάμεσα στους οποίους βρίσκεται και η Γη. Ως αποτέλεσμα, τέτοιου είδους αντικείμενα κάποια στιγμή είτε συγκρούονται με κάποιον πλανήτη, είτε διαφεύγουν εκτός του Ηλιακού Συστήματος. Σήμερα, η πλειοψηφία των παραγήινων αστεροειδών με διάμετρο της τάξης του ενός χιλιομέτρου έχει εντοπιστεί και καταγραφεί. Όμως, μικρότερης διαμέτρου αντικείμενα (υπολογίζεται ότι φτάνουν τις 30.000) δεν παρακολουθούνται σε ανάλογο βαθμό, παρ’ όλο που θα μπορούσαν να αποτελέσουν κίνδυνο για τη Γη. Ένα παράδειγμα παραγήινου αστεροειδή που όμως δεν αποτελεί απειλή για τη Γη, είναι ο Δίδυμος (65803 Didymos). Πρόκειται μάλιστα για διπλό σύστημα: το…
Δείτε περισσότερα -
Ο διάδοχος του Hubble άνοιξε το χρυσό καθρέφτη του
Μετά από αρκετές καθυστερήσεις που έθεσαν ακόμη και σε αμφιβολία το όλο εγχείρημα το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb βρίσκεται στο τελικό στάδιο των προετοιμασιών για να τοποθετηθεί στον πύραυλο που θα τον στείλει σε απόσταση 1,5 εκατ. χλμ. από την Γη όπου θα εγκατασταθεί σε αντίθετη κατεύθυνση από τον Ήλιο. Εκεί θα ανοίξει τον τεράστιο χρυσής απόχρωσης καθρέφτη του ο οποίος θα συλλέγει το απαραίτητο φως για την παρατήρηση του Σύμπαντος. Πραγματοποιήθηκε πριν από λίγα 24ωρα μια πετυχημένη δοκιμή της λειτουργίας του καθρέφτη δημιουργώντας μεγάλη αισιοδοξία στους επιτελείς της αποστολής ότι όλα προχωρούν πλέον πολύ καλά. Σε σύγκριση με το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble του οποίου ο καθρέπτης έχει διάμετρο 2,4 μέτρα, ο καθρέπτης του James Webb είναι διαστάσεων 6,5 μέτρων.…
Δείτε περισσότερα -
Οδηγός Παρατήρησης της Σελήνης
Η Σελήνη! Και ποιος δεν απολαμβάνει την παρατήρηση του φεγγαριού μας; Είναι όμορφο και προσφέρει ηρεμία, αλλά ταυτόχρονα είναι και μυστηριώδες. Ιστορικά, η Σελήνη έχει αποτελέσει έμπνευση για την απόκτηση γνώσης και τη δημιουργία θρύλων. Κάποιοι πολιτισμοί πίστευαν ότι η Σελήνη έχει μυθικές δυνάμεις που μπορούν να επηρεάσουν την συμπεριφορά των ανθρώπων. Έτσι προέκυψε και το ρήμα «σεληνιάζομαι». Φυσικά, κατά το παρελθόν, υπήρξε και η πεποίθηση ότι υπό το φως της Πανσελήνου τριγύριζαν λυκάνθρωποι και βαμπίρ..! Η Σελήνη επηρεάζει τη διαμόρφωση της ζωής και η επιρροή της είναι ζωτικής σημασίας για το περιβάλλον της Γης. Τα νυχτόβια πλάσματα για παράδειγμα, επωφελούνται από τον φυσικό φωτισμό του φεγγαριού για να καθαρίσουν το έδαφος για το επόμενο γεύμα τους, ενώ επαγρυπνούν για…
Δείτε περισσότερα -
Ο δορυφόρος Ευρώπη διαθέτει γούρνες νερού φιλικές στην ζωή
Οι επιστήμονες υποπτεύονταν εδώ και αρκετές δεκαετίες ότι η Ευρώπη, το παγωμένο φεγγάρι του Δία κρύβει στο εσωτερικό του έναν μεγάλο ωκεανό και άρα πιθανώς να υπάρχουν εκεί και κάποιες μορφές ζωής έστω και σε μικροβιακό επίπεδο. Κάποια στιγμή οι διαστημικές αποστολές που βρέθηκαν εκεί αλλά και η εξέλιξη της τεχνολογίας και των μεθόδων ανάλυσης και παρατήρησης δεδομένων επιβεβαίωσαν την ύπαρξη ενός ωκεανού που βρίσκεται σε βάθος περίπου 25 χλμ. κάτω από την παγωμένη επιφάνεια του δορυφόρου. Εκτιμάται ότι ο ωκεανός αυτός έχει τεράστιο βάθος 60-150 χλμ. Έχουν κατατεθεί προτάσεις εξερεύνησης της Ευρώπης και το 2024 η NASA έχει προγραμματίσει την εκτόξευση ενός σκάφους που θα ταξιδέψει στον δορυφόρο θα τεθεί σε τροχιά γύρω από αυτόν και πραγματοποιήσει σειρά ερευνών.…
Δείτε περισσότερα -
Παράξενο σουπερνόβα πονοκεφαλιάζει τους επιστήμονες
Διεθνής ερευνητική ομάδα με δημοσίευση της στην επιθεώρηση «Monthly Notices of the Royal Astronomical Society» παρουσιάζει έναν υπερκαινοφανή αστέρα τον οποίο χαρακτηρίζει «εκκεντρικό». Οι ερευνητές μελέτησαν ένα άστρο που καταστράφηκε σε μια έκρηξη σουπερνόβα σε απόσταση 35 εκατ. ετών φωτός από εμάς. Εικόνες του υπερκαινοφανούς αστέρα με την κωδική ονομασία 2019yvr κατέγραψε το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble. Η μελέτη των εικόνων αποκάλυψε ότι στα εξωτερικά στρώματα του κίτρινου ψυχρού «κουφαριού» του άστρου δεν υπάρχει κανένα ίχνος υδρογόνου. «Δεν έχουμε δει τέτοιο σενάριο μέχρι σήμερα. Αν ένα άστρο εκρήγνυται χωρίς υδρογόνο θα έπρεπε να είναι πολύ καυτό και να έχει μπλε απόχρωση. Είναι σχεδόν αδύνατο να είναι ένα άστρο τόσο ψυχρό χωρίς να υπάρχει υδρογόνο στο εξωτερικό του στρώμα. Εξετάσαμε κάθε αστρικό μοντέλο…
Δείτε περισσότερα -
Το Hubble παρατηρεί γίγαντα πλανήτη εν τη γενέσει του
Ακόμα και 31 χρόνια μετά την εκτόξευσή του, το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble της NASA εξακολουθεί να συλλέγει και να προσφέρει στους επιστήμονες της Γης πολύτιμα δεδομένα. Πρόσφατα, έδωσε στους αστρονόμους μια σπάνια ευκαιρία να παρατηρήσουν έναν πλανήτη διαστάσεων της τάξης όσο οι διαστάσεις του Δία που βρίσκεται ακόμα υπό σχηματισμό αυξάνοντας τη μάζα του με το καυτό υλικό που υπάρχει στην περιοχή γύρω από τον αστέρα που τον φιλοξενεί. Ο λόγος για τον πλανήτη PDS 70b. Αυτός, διαθέτει τον δικό του δίσκο αερίων και σκόνης από τον οποίο απορροφά υλικό. Ο δίσκος αυτός με τη σειρά του αποτελεί τμήμα του δίσκου αερίων και σκόνης που περιβάλλει τον μητρικό του αστέρα. Ο νάνος αστέρας αυτός ονομάζεται PDS 70 και απέχει 370…
Δείτε περισσότερα -
Στη γειτονιά του Πολικού αστέρα
Με αφορμή τη σημερινή Αστρονομική Φωτογραφία της Ημέρας (Astronomy Picture of the Day, APOD) που δημοσιεύεται καθημερινά ως αποτέλεσμα της συνεργασίας μεταξύ της NASA και του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου του Michigan, ας ταξιδέψουμε ως τη γειτονιά του Πολικού αστέρα. Στο κέντρο της παρακάτω φωτογραφίας φαίνεται ο Πολικός και γύρω του, γειτονικοί του αστέρες. Πρόκειται για υπεργίγαντα αστέρα που ζυγίζει έξι φορές όσο ο Ήλιος και είναι περίπου 2000 φορές λαμπρότερος από αυτόν. Μάλιστα, η επιφάνεια του Πολικού πάλλεται αργά, με περίοδο περίπου 4 ημέρες και πλάτος 0.03 μεγέθη. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι η φωτεινότητά του μεταβάλλεται κατά ένα μικρό ποσοστό κάθε μερικές μέρες. Η εικόνα αυτή έχει υποστεί ψηφιακή επεξεργασία ώστε να τονίζεται το νέφος σκόνης και αερίων της περιοχής. Γιατί…
Δείτε περισσότερα -
Οδηγός Παρατήρησης του Εαρινού Έναστρου Ουρανού
Η Άνοιξη στο βόρειο ημισφαίριο, φέρνει πολυάριθμες αλλαγές. Προς ευχαρίστηση πολλών, ο καιρός γίνεται ολοένα θερμότερος, η διάρκεια της ημέρας αυξάνεται, τα λουλούδια ανθίζουν, κάτοικοι πολλών χωρών -μεταξύ τους και η Ελλάδα- γυρνάνε τα ρολόγια τους μία ή περισσότερες ώρες μπροστά, και τα ζώα ξυπνούν από τη χειμέρια νάρκη τους, ενώ οι νεότεροι απόγονοι αυτών ξεκινούν την εξερεύνηση της φύσης. Με τις δυσκολότερες μέρες του χειμώνα να αποτελούν παρελθόν, η ζωή στη Γη αρχίζει να αναζωογονείται. Η Άνοιξη φέρνει επίσης αλλαγές και στον νυχτερινό ουρανό. Καθώς οι γνωστοί χειμερινοί αστερισμοί όπως ο Ηνίοχος, ο Ταύρος, ο Ωρίων, ο Μέγας Κύων και οι Δίδυμοι βαίνουν προς τη δύση τους, λαμβάνουν τις θέσεις τους στον ουράνιο θόλο οι ανοιξιάτικοι αστερισμοί. Εάν η…
Δείτε περισσότερα -
Συμμετοχή της ομάδας «SSAπθ» στον προσδιορισμό της ακριβούς τροχιάς του αστεροειδούς Apophis
Δημοσιεύτηκαν στο Image of the Week της αποστολής Gaia της ESA, τα πρώτα αποτελέσματα μιας διεθνούς συνεργασίας χαρακτηρισμού παραγήινων αστεροειδών με τη μέθοδο των αστρικών αποκρύψεων, στην οποία συμμετέχει η ομάδα «SSAπθ» (Space Safety Activities Π Θ) του Τομέα Αστροφυσικής, Αστρονομίας και Μηχανικής του τμήματος Φυσικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Πριν από την αποστολή Gaia, η καταγραφή αστρικών αποκρύψεων (occultations) από αστεροειδείς του ηλιακού συστήματος, ήταν μια από τις αγαπημένες δραστηριότητες ερασιτεχνών αστρονόμων που, με την καθοδήγηση ειδικών, αναλάμβαναν το «κυνήγι» αυτών των φαινομένων: πρόκειται για μίνι εκλείψεις μακρινών αστεριών (με διάρκεια από μερικά δέκατα του δευτερολέπτου μέχρι μερικά λεπτά) που συμβαίνουν όταν ένας αμυδρός αστεροειδής περάσει μπροστά από ένα αστέρι, ‘μπλοκάροντας’ για πολύ λίγο το φως του. Όπως και…
Δείτε περισσότερα -
Μια Ψυχή στο Διάστημα
Εκτός από τους πλανήτες, στο Ηλιακό Σύστημα ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και μια άλλη κατηγορία σωμάτων, οι αστεροειδείς ή αλλιώς ελάσσονες πλανήτες. Πρόκειται για στερεά ουράνια αντικείμενα με διαστάσεις από δεκάδες μέτρα μέχρι εκατοντάδες χιλιόμετρα. Για τον σχηματισμό τους, πιστεύουμε ότι πρόκειται για απομεινάρια των πλανητοειδών στα αρχικά στάδια σχηματισμού του Ηλιακού Συστήματος, τα οποία δεν συνενώθηκαν προς σχηματισμό πλανήτη. Οι αστεροειδείς εντοπίζονται σε δύο περιοχές. Η πρώτη είναι μια δακτυλιοειδής ζώνη μεταξύ της τροχιάς του Άρη και του Δία και ονομάζεται κύρια ζώνη των αστεροειδών. Η δεύτερη περιοχή ονομάζεται ζώνη του Kuiper και εντοπίζεται πέρα από την τροχιά του Ποσειδώνα. Εκεί βρίσκεται και ο Πλούτωνας. Μέχρι σήμερα, γνωρίζουμε την ύπαρξη 1.043.047 τέτοιων αντικειμένων [Πηγή: https://minorplanetcenter.net/]. Σε ένα από αυτά τα…
Δείτε περισσότερα -
Χαρακτηριστικά σημεία της τροχιάς της Γης – Ισημερίες και Ηλιοστάσια
Το επίπεδο που ορίζει η τροχιά της Γης κατά την περιφορά της γύρω από τον Ήλιο ονομάζεται εκλειπτική. Η ονομασία της προκύπτει δεδομένου ότι πάνω σε αυτή παρατηρούνται οι εκλείψεις. Μάλιστα, το γεγονός ότι η εκλειπτική δεν ταυτίζεται με το επίπεδο του ισημερινού έχει ως αποτέλεσμα την εναλλαγή των εποχών. Η γωνία μεταξύ των δύο επιπέδων είναι ίση με 23.5° και ονομάζεται «λόξωση της εκλειπτικής». Η τροχιά της Γης διαθέτει έξι χαρακτηριστικά σημεία. Ένα σημείο αντιστοιχεί στο αφήλιο και ένα στο περιήλιο της τροχιάς, ενώ δύο αντιστοιχούν στα ηλιοστάσια και άλλα δύο στις ισημερίες. Σχετικά με τα δύο πρώτα χαρακτηριστικά σημεία της τροχιάς της Γης, επειδή η τροχιά αυτή δεν είναι ακριβώς κυκλική, αλλά ελλειπτική, αυτό στην πράξη σημαίνει πως…
Δείτε περισσότερα -
Το διαστημικό τηλεσκόπιο Kepler και η συμβολή του
Το διαστημικό τηλεσκόπιο Kepler λειτούργησε ως «κυνηγός» πλανητών πέρα από το Ηλιακό μας Σύστημα, αλλάζοντας ριζικά τα δεδομένα και ανοίγοντας ένα τελείως νέο πεδίο έρευνας. Με αφορμή την επέτειο συμπλήρωσης δώδεκα ετών από την εκτόξευσή του, παρακάτω περιγράφεται ο σκοπός λειτουργίας του, η μέθοδος την οποία ακολουθούσε καθώς και η σπουδαιότητα της συμβολής των παρατηρήσεών του στις σημερινές μας γνώσεις σχετικά με τα πλανητικά συστήματα. Το διαστημικό τηλεσκόπιο Kepler της NASA εκτοξεύθηκε στις 07 Μαρτίου του 2009. Έλαβε το όνομά του προς τιμήν του σπουδαίου αστρονόμου Johannes Kepler (1571-1630) και η αποστολή του ήταν μέσα από τις παρατηρήσεις του να ενισχύσει τις γνώσεις μας σχετικά με τους «εξωπλανήτες». Με τον όρο αυτόν εννοούμε κάθε πλανήτη που βρίσκεται σε τροχιά γύρω…
Δείτε περισσότερα -
Σύνοδος Δία – Κρόνου, 21 Δεκεμβρίου 2020
Το διάστημα αυτό, το ενδιαφέρον κάθε παρατηρητή, κάθε αστρονόμου – ερασιτέχνη και μη- αλλά και γενικά, κάθε λάτρη του νυχτερινού ουρανού, είναι στραμμένο προς τη σύνοδο των πλανητών Δία και Κρόνου. Πρόκειται για φαινόμενο που βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη και θα κορυφωθεί κατά το χειμερινό ηλιοστάσιο, στις 21 Δεκεμβρίου. Τότε, οι δύο πλανήτες θα φτάσουν στην εγγύτερή τους προσέγγιση και θα φαίνονται σαν να ήταν ένα αντικείμενο. Τι είναι όμως μια πλανητική σύνοδος; Αρχικά, θα πρέπει να σημειωθεί ότι η συμπλήρωση μιας πλήρους περιφοράς γύρω από τον Ήλιο έχει διαφορετική διάρκεια για κάθε πλανήτη. Το χρονικό αυτό διάστημα ορίζει και το έτος κάθε πλανήτη. Όσο μεγαλύτερη η απόσταση του πλανήτη από τον Ήλιο, τόσο μεγαλύτερη διάρκεια έχει και το έτος…
Δείτε περισσότερα -
Ενδείξεις για έκρηξη ηφαιστείου στον Άρη πριν 53.000 χρόνια
Ο Άρης θεωρείται ότι είναι προ πολλού ηφαιστειακά ανενεργός, αλλά για πρώτη φορά Αμερικανοί επιστήμονες πιστεύουν ότι βρήκαν ενδείξεις για μία ηφαιστειακή έκρηξη που έγινε ίσως πριν 53.000 χρόνια. Παράλληλα, άλλοι επιστήμονες στις ΗΠΑ βρήκαν στοιχεία ότι πριν περίπου τέσσερα δισεκατομμύρια χρόνια υπήρξε μία τεράστια πλημμύρα με θεόρατα κύματα στον γειτονικό πλανήτη. Ο «κόκκινος» πλανήτης κάποτε είχε ποτάμια, λίμνες, θάλασσες, ωκεανούς και ίσως ζωή. Όμως, εδώ και πάρα πολύ καιρό ξεράθηκε και η ατμόσφαιρά του διέφυγε στο διάστημα, ενώ και η τεκτονική δραστηριότητά του σταμάτησε. Σήμερα πια είναι ένας νεκρός πλανήτης ή τουλάχιστον έτσι δείχνει εκ πρώτης όψεως. Οι τελευταίες ενδείξεις για ηφαιστειακές εκρήξεις χρονολογούνται πριν από δυόμισι εκατομμύρια χρόνια. Όμως, μία νέα μελέτη από επιστήμονες του Πανεπιστημίου της Αριζόνα…
Δείτε περισσότερα -
Τίτλοι τέλους για το εμβληματικό ραδιοτηλεσκόπιο του Αρεσίμπο: Κλείνει και δρομολογείται κατεδάφιση κατόπιν ζημιών
«Βόμβα» αποτέλεσε για τον κόσμο της επιστήμης η είδηση την Πέμπτη πως το εμβληματικό ραδιοτηλεσκόπιο του Αρεσίμπο στο Πουέρτο Ρίκο κλείνει λόγω εκτεταμένων ζημιών, οι οποίες δεν μπορούν να επισκευαστούν/ σταθεροποιηθούν χωρίς κίνδυνο για τους εργάτες και το προσωπικό. Όπως ανακοινώθηκε από το NSF (National Science Foundation), αρχίζουν σχέδια για το κλείσιμο/ απενεργοποίηση του 305 μέτρων τηλεσκοπίου, το οποίο επί 57 χρόνια έπαιζε σημαντικό ρόλο στην επιστημονική έρευνα πάνω στη ραδιοαστρονομία, το ηλιακό σύστημα κ.α. H απόφαση αυτή ελήφθη αφού το NSF εξέτασε πολλαπλές αξιολογήσεις από ανεξάρτητες εταιρείες μηχανικών, που έδειξαν ότι η δομή του τηλεσκοπίου κινδυνεύει με «καταστροφική αποτυχία» και τα καλώδιά του μπορεί να μην είναι πλέον σε θέση να συγκρατούν τα φορτία που προορίζονταν να υποστηρίζουν. Επιπρόσθετα, πολλές αξιολογήσεις ανέφεραν πως απόπειρες…
Δείτε περισσότερα -
Βρέθηκε η «Κόλαση»: Εξωπλανήτης με ωκεανούς από λάβα και καταιγίδες από βράχους
Πώς περιγράφουν οι επιστήμονες τον πλανήτη K2-141b που βρίσκεται λίγες εκατοντάδες έτη φωτός από τη Γη – Θερμοκρασίες σχεδόν 3.000 βαθμών Κελσίου και άνεμοι με ταχύτητες άνω των 3.000 μιλίων Υπάρχει η «Κόλαση»; Είναι ένα υπαρκτό μέρος, ή, όπως και ο «Παράδεισος» (βλέπε Γη) παραπέμπει στη θεατρική απόδοση των ιερών Γραφών και Κειμένων; Αν θα μπορούσε ένα μέρος να «ανταποκριθεί» στην «Κόλαση», όπως μας την περιγράφουν οι Γραφές, τότε αυτό το μέρος ίσως να είναι ο πλανήτης K2-141b. Πρόκειται για ένα μέρος που τα πάντα βράζουν, με ωκεανούς από λάβα και «καταιγίδες» από βράχους. Ένα μέρος που ίσως να αποτυπώνει την απόλυτη εικόνα της κόλασης. Με ανέμους που μπορούν να φτάσουν πολλές εκατοντάδες χιλιόμετρα σε ταχύτητα και βροχή από μεγάλους βράχους, οι…
Δείτε περισσότερα