Ο ουρανός και οι πλανήτες αυτήν την εβδομάδα, απο 14/3 έως και 20/3

Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

 

Δευτέρα, 14 Μαρτίου

Ο Αλντεμπαράν λάμπει κάτω και στα δεξιά της Σελήνης. Κάθε μέρα, η Σελήνη κινείται προς τα ανατολικά κατά μήκος της τροχιάς της κατά περίπου 15°.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 9:08 μμ.

Τρίτη, 15 Μαρτίου

Πρώτο τέταρτο της Σελήνης στις 7:04 μμ. Αυτό το βράδυ, το φεγγάρι λάμπει σε μια περιοχή με αμυδρά άστρα, κάτω από το «ρόπαλο» του μυθικού αστερισμού του Ωρίωνα και πάνω από τα λαμπρά αστέρια του αστερισμού.

Ο Άρης και ο Κρόνος λάμπουν πάνω από τον Σκορπιό νωρίς το λυκαυγές όλη την εβδομάδα. Το πρωί της Τετάρτης ο Άρης είναι μόλις 0,2° από το βήτα του Σκορπιού. Φαίνεται το αστέρι σαν να έχει γίνει δέκα φορές λαμπρότερο από το γνωστό του μέγεθος!

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 2:55 πμ της Τετάρτης.

Τετάρτη, 16 Μαρτίου

Στα μέσα Μαρτίου ο Σείριος λάμπει στον νότο (στον μεσημβρινό) στα μέσα του βραδινού λυκόφωτος. Καθώς όλο και περισσότερα αστέρια βγαίνουν, θα φαίνονται τα περισσότερα αστέρια του αστερισμού στον οποίο ανήκει ο Σείριος, ο Μέγας Κύων.

Μια πραγματική πρόκληση για ένα τηλεσκόπιο 10-ιντσών ή μεγαλύτερο είναι ο Σείριος Β, ο περίφημος λευκός νάνος, συνοδός του Σείριου. Είναι μόνο 1/10.000 της λαμπρότητας του κύριου άστρου. Είναι λίγο πιο εύκολο να εντοπιστεί τώρα από ό,τι τις τελευταίες δύο δεκαετίες, αφού η μεταξύ τους απόσταση (του Σείριου Α από τον Σείριο Β) διευρύνθηκε στα 10,6 δευτερόλεπτα της μοίρας. Ο Σείριος Β βρίσκεται ανατολικά-βορειοανατολικά του Σείριου Α. Η μέγιστη απόστασή τους θα είναι 11,3 δευτερόλεπτα της μοίρας, το 2022. Αν θέλετε, δοκιμάστε να δείτε πρώτα τον Ρίγκελ, ο οποίος υπερέχει σε λαμπρότητα σε σχέση με τον δικό του συνοδό αστέρα περίπου κατά 1.000 φορές. Ο συνοδός βρίσκεται 9,5 δευτερόλεπτα της μοίρας νότια-νοτιοδυτικά του Ρίγκελ.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 10:46 μμ.

Πέμπτη, 17 Μαρτίου

Αυτό το βράδυ η Σελήνη λάμπει κάπου ανάμεσα στο ζεύγος Πολυδεύκη και Κάστορα, που είναι πάνω από αυτήν, και τον Προκύνα, που είναι κάτω από αυτήν.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 4:33 πμ της Παρασκευής.

Παρασκευή, 18 Μαρτίου

Προσέξτε ότι ο Ωρίωνας έχει περάσει τον μεσημβρινό, όταν εμφανίζεται μετά   το σούρουπο. Είναι ακόμα ψηλά, αλλά αρχίζει να γέρνει προς τα νοτιοδυτικά, δείχνοντας με τη θέση του αυτή ότι φθάνει στο τέλος της εποχής του. Η ζώνη του, δηλαδή η ευθεία γραμμή από τρία αστέρια στη μέση του αστερισμού, τώρα βρίσκεται σχεδόν οριζόντια. Αυτό είναι ένα άλλο σημάδι που δηλωνει τον ερχομό της άνοιξης.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 12:24 πμ του Σαββάτου.

Σάββατο, 19 Μαρτίου

Νωρίς το βράδυ μπορούμε να παρατηρήσουμε το M35, ένα από τα πιο όμορφα σμήνη αστέρων που φαίνονται με τηλεσκόπιο στον ουρανό του χειμώνα. Βρίσκεται κοντά στα πόδια του δίδυμου αδελφού Κάστορα και μπορείτε να το βρείτε εύκολα είτε με μικρό τηλεσκόπιο είτε με κιάλια. Ακόμα και με ένα τηλεσκόπιο 3 ή 4 ιντσών μπορείτε να διακρίνετε δεκάδες φωτεινά σημεία, ανάμεσα στα οποία ξεχωρίζουν μερικοί πιο φωτεινοί ήλιοι. Το σμήνος καλύπτει περίπου μισή μοίρα στον ουρανό, δηλαδή περίπου όσο και η Πανσέληνος, γι’ αυτό χρειάζεται να κοιτάξετε με ένα προσοφθάλμιο χαμηλής μεγέθυνσης. Κοιτάζοντας επίμονα και χρησιμοποιώντας λίγο τη φαντασία σας, θα δείτε ότι σχηματίζονται τόξα και καμπύλες που επεκτείνονται μέσα στο σμήνος. Ίσως να διαπιστώσετε ότι υπάρχει και μια χαρακτηριστική απουσία αστέρων στο κέντρο του σμήνους.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 8:15 μμ.

Κυριακή, 20 Μαρτίου

Ο Βασιλίσκος βρίσκεται πιο κοντά στην εκλειπτική από οποιαδήποτε άλλο φωτεινό αστέρι, μόνο μισή μοίρα μακριά από τη νοητή γραμμή. Η εκλειπτική ακολουθεί την κίνηση του Ήλιου μέσω του ζωδιακού κύκλου κατά τη διάρκεια ενός έτους. Αυτή η φαινόμενη κίνηση δημιουργείται καθώς η Γη βρίσκεται σε τροχιά γύρω από το άστρο μας, δίνοντας την εντύπωση ότι ο Ήλιος ολισθαίνει προς τα ανατολικά σε σχέση με τα αστέρια του ουρανού. Κάθε χρόνο, στις 22 Αυγούστου, ο Ήλιος, ακολουθώντας την εκλειπτική, περνά πολύ κοντά κάτω από τον Βασιλίσκο, σε απόσταση μόλις ενός τρίτου της μοίρας!

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 2:02 πμ της Δευτέρας.

 

Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer’s Guide:  “Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια.”  Χωρίς αυτά, “ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος.”

 

Στο κέντρο αυτής της πολύ όμορφης φωτογραφίας από το Hubble Space Telescope λάμπει ένα αστέρι τύπου Wolf–Rayet, γνωστό και ως WR 31a, σε απόσταση περίπου 30.000 έτη φωτός, στον νότιο αστερισμό της Τρόπιδος («Καρίνα»). Η φυσαλίδα έχει σχηματιστεί περίπου 20.000 χρόνια πριν και διαστέλλεται με ρυθμό 220.000 ανά ώρα!

Δυστυχώς, η διάρκεια ζωής ενός άστρου Wolf-Rayet είναι μόνο μερικές εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια – μια ριπή οφθαλμού στην κοσμική κλίμακα χρόνου. Αντί να αρχίσουν τη ζωή τους με μια μάζα τουλάχιστον 20 φορές μεγαλύτερη από τον Ήλιο, συνήθως τα αστέρια τύπου Wolf–Rayet χάνουν το ήμισυ της μάζας τους σε λιγότερο από 100.000 χρόνια. Και το WR 31α δεν αποτελεί εξαίρεση σε αυτή την περίπτωση. Ως εκ τούτου, τελικά θα τερματίσει τη ζωή του ως μια θεαματική σουπερνόβα, και το αστρικό υλικό που θα απελευθερωθεί από την έκρηξη θα τροφοδοτήσει μια νέα γενιά άστρων και πλανητών. (ESA/Hubble & NASA, Judy Schmidt)

 

Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από τον βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).

 

 ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο:www.spaceweather.com.

Ο Ερμής  έχει χαθεί στο φως του Ήλιου.

Η Αφροδίτη (μέγεθος -3,8) βρίσκεται χαμηλά πάνω από τον ανατολικό-νοτιοανατολικό ορίζοντα και φαίνεται δύσκολα 20 λεπτά πριν από την ανατολή του Ήλιου.

Ο  Άρης (μέγεθος 0, στην κεφαλή του Σκορπιού), ανατέλλει περίπου τα μεσάνυχτα και λάμπει με χρώμα κίτρινο-πορτοκαλί στον νότο, στα δεξιά του Κρόνου. Με τηλεσκόπιο, η φαινόμενη διάμετρος του είναι 9,7 δευτερόλεπτα της μοίρας, αρκετή για να αποκαλυφθούν κάποιες λεπτομέρειες στην επιφάνειά του με τη χρήση ενός μεσαίου μεγέθους τηλεσκοπίου. Ο πλανήτης θα έχει διάμετρο 18,6 δευτερόλεπτα της μοίρας στα τέλη Μαΐου και στις αρχές Ιουνίου, στην πιο κοντινή προσέγγιση του στη Γη.

Ο Κρόνος (μέγεθος +0,4, στα πόδια του Οφιούχου) ανατέλλει στη 1 πμ και λάμπει στον νότο, 13° αριστερά του Άρη, στην αρχή του λυκαυγούς. Οι δύο πλανήτες, μαζί με τον Αντάρη, πιο κάτω, σχηματίζουν ένα τρίγωνο.

Ο Δίας (μέγεθος -2,5, στον Λέοντα) ήταν σε αντίθεση την περασμένη εβδομάδα. Λάμπει χαμηλά στα ανατολικά στο τέλος του λυκόφωτος, ψηλότερα στα νοτιοανατολικά όταν θα έχει βραδιάσει, και μεσουρανεί γύρω στα μεσάνυχτα. Δύει πριν την ανατολή του Ήλιου.

Ο Ουρανός και ο Ποσειδώνας έχουν χαθεί στο φως του Ήλιου.