Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

από 18-3 έως και 24-3 (Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

Δευτέρα, 18 Μαρτίου

Απόψε, στρέψτε το τηλεσκόπιό σας στον φωτεινό πλανήτη Δία μόλις μετά το ηλιοβασίλεμα. Ο γιγάντιος πλανήτης κρέμεται στα δυτικά, περίπου 40° ψηλά 20 λεπτά μετά την εξαφάνιση του Ήλιου.

Μπορείτε να σχηματίσετε το σχήμα του χαρταετού στον αστερισμό του Κήτους; Πιο πάνω και δεξιά είναι ο λαμπρός Δίας. Κάτω, χαμηλά στον ορίζοντα βρίσκεται ο Ερμής.

 Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 7:09 μμ.

 

Τρίτη,  19 Μαρτίου

Ο κομήτης Pons-Brooks είναι κοντά στη Γη και διασχίζει ένα μεγάλο μέρος του ουρανού. Είναι τώρα λαμπρός με μέγεθος περίπου 5. Θα τον βρείτε περίπου 25 ° ψηλά στα δυτικά περίπου 30 λεπτά μετά το ηλιοβασίλεμα. Είναι στην Ανδρομέδα, έχοντας περάσει πρόσφατα κοντά από τον ομώνυμο γαλαξία του αστερισμού. Μαζί με τον Ερμή και τον Δία (μέγεθος –2,1 και 35° ψηλά στον Κριό), ο Pons–Brooks σχηματίζει ένα τρίγωνο ή βέλος που δείχνει προς τα δεξιά (βόρεια), με τον κομήτη στο σημείο με βόρειο προσανατολισμό. Καθώς ο ουρανός σκοτεινιάζει, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το μεγέθους 2,1 αστέρι Mirach (βήτα της Ανδρομέδας) ως σημέιο αναφοράς. Ο Pons–Brooks βρίσκεται περίπου 7° νότια αυτού του άστρου.

Ο κομήτης πλησιάζει γρήγορα στο περιήλιο, στην πιο κοντινή του απόσταση από τον Ήλιο. Καθώς θα συμβαίνει αυτό, θα συνεχίσει να φωτίζεται, αν και οι αστρονόμοι δεν είναι σίγουροι για το πόσο πολύ. Πολλοί ελπίζουν ότι θα φτάσει σε εύκολο να εντοπιστεί μέγεθος με γυμνό μάτι, κερδίζοντας μια θέση στη λίστα με τους «μεγάλους κομήτες». Θα πρέπει να περιμένουμε. Προς το παρόν, είναι εύκολα ορατός με κιάλια ή οποιοδήποτε μικρό τηλεσκόπιο για όσο διάστημα μπορείτε να τον εντοπίσετε πριν βυθιστεί πολύ κοντά στον ορίζοντα μέσα σε δύο έως τρεις ώρες μετά το ηλιοβασίλεμα. Σημειώστε, επίσης, ότι η ημισέληνος ρίχνει άφθονο φως πάνω στον ουρανό, επηρεάζοντας κάπως την ορατότητα ακόμη και μετά το τέλος του λυκόφωτος.

 

Τετάρτη, 20 Μαρτίου

Η εαρινή ισημερία είναι σήμερα στις 5:06 πμ., φέρνοντας την επίσημη έναρξη της άνοιξης στο βόρειο ημισφαίριο. Η εαρινή ισημερία συμβαίνει όταν η βόρεια πορεία του Ήλιου μέσα από τον ουρανό, η εκλειπτική, διασχίζει τον ουράνιο ισημερινό, ο οποίος είναι μια προβολή του ισημερινού της Γης προς τα έξω, στην ουράνια σφαίρα του ουρανού.

Υπάρχει καλύτερος τρόπος για να γιορτάσετε την άνοιξη από το να αναζητήσετε το Ανοιξιάτικο Τρίγωνο στον ουρανό; Αυτό το τρίγωνο σχηματίζεται από τρία φωτεινά, γνωστά αστέρια, που ανατέλλουν τις πρώτες βραδινές ώρες: τον Αρκτούρο (άλφα του Βοώτη, μέγεθος 0), τον Στάχυ (άλφα της Παρθένου, μέγεθος 1) και την Ντενέμππολα (βήτα του Λέοντα, μέγεθος 2). Μέχρι τις 10 μμ., το Ανοιξιάτικο Τρίγωνο θα βρίσκεται πολύ πάνω από τον ανατολικό ορίζοντα.

Το ιστορικό «πείραμα του Ερατοσθένη»

«Το «πείραμα του Ερατοσθένη» αποτελεί μια ιστορική μέθοδο για τον υπολογισμό της περιφέρειας της Γης, που πραγματοποιήθηκε από τον σπουδαίο μαθηματικό τον 3^ο αι. π.Χ. Μια μέθοδος στην οποία ο Ερατοσθένης χρησιμοποίησε ως μόνα εργαλεία μια ράβδο, «βηματιστές» της εποχής για τη μέτρηση αποστάσεων, βασικές αρχές της τριγωνομετρίας και καθαρή σκέψη.
Για εκπαιδευτικούς λόγους, η μέθοδός του εφαρμόζεται έως και σήμερα από μαθητές, ώστε -χρησιμοποιώντας βασικά στοιχεία τριγωνομετρίας- να υπολογίζουν την περιφέρεια του πλανήτη μας. Οι ισημερίες και τα ηλιοστάσια αποτελούν ιδανικές ημερομηνίες για την πραγματοποίηση του ιστορικού πειράματος του Ερατοσθένη».

(Απόσπασμα από το άρθρο: «Το πείραμα του Ερατοσθένη: Υπολογισμός της περιφέρειας της Γης», της: Δρ. Φιόρης – Αναστασίας Μεταλληνού, Αστροφυσικού, Κέντρο Επισκεπτών Θησείου, ΙΑΑΔΕΤ, ΕΑΑ)

Οδηγίες για την πραγματοποίηση του πειράματος και περισσότερες πληροφορίες θα βρείτε εδώ

Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 8:48 μμ.

 

Πέμπτη, 21 Μαρτίου

Είναι πάντα μια υπέροχη απόλαυση να βλέπεις δύο πλανήτες ταυτόχρονα στον προσοφθάλμιο φακό σου, και αυτό το πρωί προσφέρει αυτή την ευκαιρία! Η Αφροδίτη και ο Κρόνος απέχουν μόλις 0,6° στον ουρανό νωρίς το πρωί σήμερα, εύκολα ορατοί με κιάλια ή οποιοδήποτε τηλεσκόπιο. Σημειώστε, ωστόσο, ότι αυτή η παρατήρηση είναι λίγο δύσκολη, επειδή οι πλανήτες είναι μόνο 2,5 ° πάνω από τον ορίζοντα, 20 λεπτά πριν από την ανατολή του ηλίου. Ευτυχώς, η Αφροδίτη είναι φωτεινή και εύκολο να βρεθεί, με μέγεθος –3,9, ορατή ακόμα και μέσα στη λάμψη του λυκαυγούς. Ο Κρόνος είναι πολύ πιο αμυδρός, μόλις μεγέθους .

Μόλις έχετε το ζευγάρι των πλανητών στο φακό σας, εκμεταλλευτείτε την ευκαιρία να τους συγκρίνετε και να τους αντιπαραβάλετε. Η Αφροδίτη εμφανίζεται 11“ κατά μήκος και σχεδόν 94 τοις εκατό φωτισμένη. Ο δίσκος του Κρόνου έχει μήκος περίπου 16“ και φωτίζεται πλήρως από τον Ήλιο. Οι εκπληκτικοί δακτύλιοι του γιγαντιαίου πλανήτη έχουν μήκος περίπου 35“ και κλίση περίπου 5°. Και περίπου 13 ° δυτικά του ζεύγους είναι ένας τρίτος πλανήτης – μεγέθους 1,3, ο Άρης. Δείτε αν μπορείτε να τον εντοπίσετε προς τα δυτικά, κατά μήκος της εκλειπτικής, στην επάνω δεξιά γωνία του πλανητικού ζεύγους.

 

Παρασκευή, 22 Μαρτίου

Είστε έτοιμοι για περισσότερους ανοιξιάτικους στόχους στον ουρανό; Κοιτάξτε αρκετά δυτικά κατά μήκος της εκλειπτικής, πάνω δεξιά στον Λέοντα, και θα εντοπίσετε τον Καρκίνο το «Καβούρι». Στο κέντρο αυτού του αστερισμού βρίσκεται το M44, γνωστό και ως «Κυψέλη» (Beehive Cluster). Για μερικούς, αυτό είναι ένα θολό αντικείμενο με γυμνό μάτι. Όμως, ένα ζευγάρι κιάλια ή ένα τηλεσκόπιο θα αναδείξουν ένα εκπληκτικό σύνολο νεαρών αστεριών, τουλάχιστον 80 από τα οποία είναι φωτεινότερα από το 10^ο μέγεθος. Η Κυψέλη λάμπει με συνολικό μέγεθος περίπου 3,7 και εκτείνεται σχεδόν 100′ στον ουρανό, ελαφρώς μικρότερη επιφάνεια από τις Πλειάδες.

 

Σάββατο, 23 Μαρτίου

Ο χαρακτηριστικός «φθινοπωρινός» και «χειμερινός» αστερισμός της Κασσιόπης χαμηλώνει όταν αρχίζει να σκοτεινιάζει. Αναζητήστε τον στα βόρεια–βορειοδυτικά. Στέκεται όρθιος σχηματίζοντας το γράμμα ‘Σ’. Για τους παρατηρητές του ουρανού στα μέσα βόρεια γεωγραφικά πλάτη ή και βορειότερα, η Κασσιόπη είναι αειφανής, ποτέ δεν εξαφανίζεται εντελώς. Στις 1 με 2 πμ., θα είναι στο χαμηλότερο σημείο της στο βορρά.

Αυτή είναι η εποχή του χρόνου που ο Ωρίων χαμηλώνει στα νοτιοδυτικά νωρίς το βράδυ, με τη ζώνη του να γίνεται περίπου οριζόντια. Αλλά πότε η ζώνη του Ωρίωνα εμφανίζεται ακριβώς οριζόντια; Αυτό εξαρτάται από το πού βρίσκεστε ανατολικά–δυτικά στη ζώνη ώρας σας και από το γεωγραφικό πλάτος σας.

Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 6:19 μμ.

 

Κυριακή, 24 Μαρτίου

Εάν δεν έχετε εντοπίσει ακόμα τον Ερμή αυτή τη σεζόν, αναζητήστε τον κάτω δεξιά από τον Δία καθώς θα τελειώνει το βραδινό λυκόφως. Ο Δίας έχει μέγεθος –2,1. Ο Ερμής απόψε έχει μέγεθος –0,1, που σημαίνει ότι είναι το ένα έκτο της λαμπρότητας του Δία.

Παραμένουν σχεδόν σε αυτή την απόσταση για αρκετές ημέρες.

Πανσέληνος στις 10 πμ. της Δευτέρας.

 

Το τηλεσκόπιο James Webb κυκλοφόρησε εξαιρετικά λεπτομερείς εικόνες 19 σπειροειδών γαλαξιών! Στο εγγύς υπέρυθρο φως, μπορείτε να εντοπίσετε τους βραχίονες των γαλαξιών για να δείτε εκατομμύρια λαμπερά αστέρια. Διαφορετικές λεπτομέρειες εμφανίζονται με το μέσο υπέρυθρο όργανο του Webb. Ξεχωρίζει η λαμπερή σκόνη πίσω, γύρω και ανάμεσα στα αστέρια – καθώς και τα αστέρια που δεν έχουν ακόμη σχηματιστεί, εγκλωβισμένα μέσα σε αέρια και σκόνη.

Credit: NASA, ESA, CSA, STScI, Janice Lee (STScI), Thomas Williams (Oxford), PHANGS Team, Elizabeth Wheatley (STScI).

 

 ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

Ο Ερμής βρίσκεται χαμηλά στο βραδινό λυκόφως. Κοιτάξτε 45 λεπτά μετά το ηλιοβασίλεμα λίγο πάνω από τον δυτικό ορίζοντα. Είναι αρκετά μακριά από τον Δία και λίγο στα δεξιά. Έχει μέγεθος -1. Θα γίνει αμυδρότερος στο τέλος της εβδομάδας.

Η Αφροδίτη, με μέγεθος -3,8, ανατέλλει πολύ χαμηλά στα νοτιοανατολικά στο λυκαυγές. Προσπαθήστε να την βρείτε χαμηλά 15 με 20 λεπτά πριν την ανατολή του Ήλιου.

Ο Άρης έχει μέγεθος +1,3. Βρίσκεται ψηλότερα από την Αφροδίτη αλλά είναι μόνο 1% της λαμπρότητάς της. Η απόσταση των δυο πλανητών ολοένα θα αυξάνεται.

Ο Δίας (μέγεθος -2,1, στον Κριό) βρίσκεται στα δυτικά στο βραδινό λυκόφως. Δύει περίπου στις 10:30 μμ. Με τηλεσκόπιο, η διάμετρος του δίσκου του είναι μόνο 35 δευτερόλεπτα του τόξου. Είναι σχεδόν τόσο μακρινός και τόσο μικρός όσο γίνεται.

Ο Κρόνος, είναι πολύ χαμηλά, σε σύνοδο με την Αφροδίτη στο τέλος αυτής της εβδομάδας.

Ο Ουρανός έχει μέγεθος 5,7 στον Κριό, βρίσκεται στον βραδινό ουρανό, 5° πάνω από τον Δία.

Ο Ποσειδώνας είναι σε σύνοδο με τον Ήλιο.