Ο ουρανός και οι πλανήτες αυτή την εβδομάδα, από 15-6 έως και 21-6

 

Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

Παρακάτω δίνονται οι ημέρες και οι ώρες, κατά τη διάρκεια αυτής της εβδομάδας, στις οποίες μπορούμε να παρατηρήσουμε με ένα καλό τηλεσκόπιο την περίφημη ερυθρά κηλίδα του Δία. Η παρατήρηση της κηλίδας μπορεί να γίνει μέχρι μια ώρα πριν και μια ώρα μετά την αναγραφόμενη ώρα.

 

Δευτέρα, 15 Ιουνίου

Ο Στάχυς λάμπει στα νοτιοδυτικά όταν πέσει το σκοτάδι, πολύ μακριά και στα δεξιά του Κρόνου και του Αντάρη. Κάτω από τον Στάχυ και λίγο δεξιά, βρίσκεται ο αστερισμός των τεσσάρων αστέρων, ο Κόραξ, ένα σημάδι της άνοιξης που όταν γέρνει προς τα κάτω σημαίνει ότι η άνοιξη πλησιάζει στο τέλος της.

Ο όμορφος Κρόνος, αν και έφτασε σε αντίθεση πριν από ένα μήνα, παραμένει ένα εντυπωσιακό θέαμα από το σούρουπο και μέχρι να ξεκινήσει το λυκαυγές. Βρίσκεται σήμερα ανάμεσα στα αστέρια με φόντο τον ανατολικό Ζυγό και σκαρφαλώνει ψηλότερα στα νότια πριν τα μεσάνυχτα. Ο Κρόνος συνεχίζει να λάμπει με μέγεθος 0,1.

 

Τρίτη, 16 Ιουνίου

Νέα Σελήνη στις 5:06 μ.μ. Στη νέα φάση, η Σελήνη διασχίζει τον ουρανό μαζί με τον ήλιο και παραμένει κρυμμένη στο έντονο φως του αστεριού μας. Θα επιστρέψει στον βραδινό ουρανό μέσα στις επόμενες ημέρες.

Με τον σκοτεινό ουρανό απόψε, μπορείτε να ακολουθήσετε τον γαλαξία σ’ όλη του την έκταση. Το σμήνος της Πεταλούδας, Μ6, στον Σκορπιό, περίπου στο μέγεθος της πανσελήνου, έχει αστέρια από 7ο μέχρι 12ο μέγεθος. Τα φτερά του Μ6 φαίνονται εύκολα στα ανατολικά και δυτικά του κυρίου σώματος της πεταλούδας. Με χαμηλή μεγέθυνση μπορείτε να δείτε περίπου 75 μπλε-λευκά αστέρια.
 

Τετάρτη, 17 Ιουνίου

Το κέντρο του γαλαξία μας, μόλις στα δυτικά της «τσαγιέρας» του Τοξότη, φθάνει στο ψηλότερό του σημείο στο νότο, περίπου στις 1:30 μετά τα μεσάνυχτα. Ακολουθήστε το «γαλακτώδη ποταμό» αστρικού φωτός που ξεχύνεται από το «θερινό τρίγωνο» μέχρι την Κασσιόπη και τον Περσέα, στα βορειοανατολικά. Όταν κοιτάζουμε το «μεγάλο αστρικό νέφος του Κύκνου», στην πραγματικότητα, κοιτάζουμε προς τον δικό μας σπειροειδή βραχίονα διαμέσου των αστεριών που βρίσκονται μπροστά μας και ελαφρώς προς το εσωτερικό της τροχιάς που διαγράφουμε κατά την περιφορά μας γύρω από το κέντρο του γαλαξία μας. Ένα ζευγάρι κιάλια θα αποκαλύψει θεαματικά ότι η ελαφρά ομίχλη του «νέφους του Κύκνου» περιέχει ένα μεγάλο πλήθος αστεριών! Αυτό το «αστρικό νέφος» περνάει σχεδόν από το ζενίθ κατά δύο ώρες πιο νωρίς κάθε μήνα και θα φαίνεται έτσι, ψηλά στον ουρανό νωρίς το βράδυ, στα τέλη του Αυγούστου.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 10:01 μ.μ.

 

Πέμπτη, 18 Ιουνίου

Παρατηρητές του εξωτερικού ηλιακού συστήματος μπορούν να δουν σχετικά καλά για πρώτη φορά φέτος τον Ουρανό πριν από την αυγή, κατά τη διάρκεια αυτού του μήνα. Η καλύτερη ώρα για να τον δείτε είναι λίγο πριν το λυκαυγές, γύρω στις τέσσερις. Ο Ουρανός βρίσκεται χαμηλά στα ανατολικά ανάμεσα στα αστέρια των Ιχθύων. Σήμερα το πρωί, χρησιμοποιήστε κιάλια για να βρείτε τον μεγέθους 5,9 πλανήτη 0,5° νότια του μεγέθους 5,2 ζήτα (ζ) Ιχθύων. Ένα τηλεσκόπιο αποκαλύπτει τον μπλε-πράσινο δίσκο του, ο οποίος εκτείνεται στα 3,5 “.

 

Παρασκευή, 19 Ιουνίου

Το ζευγάρι Αφροδίτης-Δία γίνεται ολοένα και πιο εντυπωσιακό στα δυτικά το σούρουπο, καθώς πλησιάζει στη σύνοδό του την 30^η Ιουνίου. Θα βρείτε τους πλανήτες πάνω από την ημισέληνο, όπως φαίνεται παραπάνω.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 11:40 μ.μ.

 

Σάββατο, 20 Ιουνίου

Η σελήνη, ο Δίας και η Αφροδίτη σχηματίζουν ένα όμορφο τρίγωνο στο δυτικό ουρανό νωρίς το βράδυ. Ο Βασιλίσκος βρίσκεται πιο πάνω και στα αριστερά τους. Αυτή η ουράνια εικόνα αξίζει να φωτογραφηθεί! Όλο το σκηνικό είναι λιγότερο από 20° σε ύψος.

 

Κυριακή, 21 Ιουνίου

Το καλοκαίρι αρχίζει στις 9:39 μ.μ., στο Θερινό Ηλιοστάσιο. Αρχή του καλοκαιριού για το Βόρειο Ημισφαίριο της Γης και αρχή του χειμώνα για το Νότιο Ημισφαίριο, αντίστοιχα. Ο ήλιος φθάνει στο υψηλότερο σημείο του για το έτος σήμερα, για το βόρειο ημισφαίριο.

Ο αστερισμός του Σκορπιού φαίνεται ολόκληρος δυο ώρες περίπου μετά το ηλιοβασίλεμα. Δυστυχώς, ο αστερισμός δεν αναρριχάται πολύ ψηλά για παρατηρητές στην Ελλάδα. Στην Νότια Αμερική όμως φαίνεται στο ζενίθ.

 

Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer’s Guide:  “Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια.” Χωρίς αυτά, “Ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος.”

Οι αστρονόμοι γνωρίζουν πολύ καλά ότι η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία έχει συρρικνωθεί τον τελευταίο αιώνα και ότι η διαδικασία αυτή μπορεί να επιταχύνεται. Σε αυτή την εντυπωσιακή απεικόνιση, ο Damian Peach πήρε τη φωτογραφία που έβγαλε στις 13 Απριλίου του 2015 (δεξιά) και μεταμόρφωσε τη φωτογραφία έτσι ώστε ο πλανήτης να ταιριάζει με το μέγεθός του από φωτογραφίες του 1890 (αριστερά). Η διαφορά στο μέγεθος της κηλίδας είναι αισθητή!

Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από το βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).

 

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

Ο Ερμής παραμένει κρυμμένος στο φως του ήλιου.

Η Αφροδίτη (μέγεθος -4,5,στον Καρκίνο) λάμπει μετά τη δύση του ηλίου πάνω στο δυτικό ουρανό. Ο πλανήτης δύει στα δυτικά-βορειοδυτικά μετά τα μεσάνυχτα. Με τηλεσκόπιο, ο πλανήτης είναι σε φάση «διχοτόμου», δηλαδή εμφανίζει περίπου το μισό δίσκο του φωτισμένο.

Ο Άρης έχει χαθεί στη λάμψη του ήλιου.

Ο Δίας (με μέγεθος -1,9, στα σύνορα Καρκίνου-Λέοντα) είναι ψηλά στη δύση όταν θα έχει βραδιάσει. Με τηλεσκόπιο, η φαινόμενη διάμετρός του είναι 34 δευτερόλεπτα του τόξου. Η απόστασή του από την λαμπρή Αφροδίτη ολοένα και μικραίνει (7° στις 19 Ιουνίου). Οι δύο λαμπρότεροι πλανήτες θα βρεθούν σε μια ξεχωριστή σύνοδο (1/3 ° μακριά!) στις 30 Ιουνίου.

Ο Κρόνος (μέγεθος 0,2, μόλις πάνω από την κεφαλή του Σκορπιού) βγαίνει στον απογευματινό ουρανό στα νοτιοανατολικά πριν τη δύση του ήλιου και μεσουρανεί στις 11:30 μ.μ. Κάτω και στα αριστερά του, σε απόσταση 12° είναι ο Αντάρης.

Ο Ουρανός (μέγεθος +5,9, στους Ιχθείς) είναι στα ανατολικά στο λυκαυγές.

Ο Ποσειδώνας (μέγεθος +7,9, στον Υδροχόο) είναι στα νοτιοανατολικά στην αρχή του λυκαυγούς (από τα βόρεια γεωγραφικά πλάτη). Όσο πιο νότια, τόσο ψηλότερα θα βρεθεί.