ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ
-
Θέλετε να βαφτίσετε έναν εξωπλανήτη;
Μέχρι πριν από λίγα χρόνια η ονοματοδοσία των διαστημικών σωμάτων που ανακαλύπτονταν (πλανήτες, άστρα, γαλαξίες, αστεροειδείς, νεφελώματα κ.α.) ήταν αποκλειστικό προνόμιο της επιστημονικής κοινότητας. Η Διεθνής Αστρονομική Ένωση που ιδρύθηκε το 1919 είναι ο θεματοφύλακας της επιστήμης της αστρονομίας σε όλες τις μορφές της. Ανάμεσα στα άλλα είναι η διεθνώς αναγνωρισμένη αρχή για τον καθορισμό των ονομάτων ουράνιων σωμάτων και των χαρακτηριστικών τους. Από το 2015 η ΔΑΕ αποφάσισε να δώσει την ευκαιρία και στην μεγάλη παγκόσμια κοινότητα των ερασιτεχνών αστρονόμων και γενικότερα των φίλων του Διαστήματος να συμμετέχουν στην ονοματοδοσία διαστημικών σωμάτων. Η ΔΑΕ διοργανώνει κατά καιρούς διαγωνισμούς ονοματοδοσίας στους οποίους προσκαλεί το κοινό είτε να προτείνουν ένα όνομα ενός διαστημικού σώματος είτε να επιλέξουν κάποιο από μια προτεινόμενη…
Δείτε περισσότερα -
Οι Περσείδες επιστρέφουν! Πότε κορυφώνεται το φαινόμενο και πού θα το δείτε
Οι Περσείδες επιστρέφουν! Πρόκειται για μια από τις πιο ευρέως γνωστές και παρατηρούμενες βροχές διαττόντων αστέρων, η οποία προσφέρει κάθε χρόνο ένα εντυπωσιακό θέαμα κατά τις ζεστές νύχτες του καλοκαιριού, ιδιαίτερα όταν η Σελήνη απουσιάζει από τον νυχτερινό ουρανό. Έφτασε και φέτος η λοιπόν η στιγμή να παρατηρήσουμε το φαινόμενο αυτό, το οποίο είναι ήδη σε εξέλιξη, θα κορυφωθεί στις 12 Αυγούστου (μέγιστο 50-100 μετέωρα/ώρα) και θα διαρκέσει -με διαρκώς μειούμενη ένταση- μέχρι το τέλος του μήνα. Δυστυχώς, κατά την φετινή κορύφωση του φαινομένου στον ουρανό θα κυριαρχεί η Πανσέληνος, φωτίζοντας τον ουράνιο θόλο και άρα μειώνοντας τις πιθανότητες να «πιάσουμε» ένα «πεφταστέρι». Πώς προκαλείται όμως μια βροχή διαττόντων; Όταν ένας κομήτης πλησιάσει κοντά στον Ήλιο, ένα μέρος του πάγου που…
Δείτε περισσότερα -
Σκιαγράφηση πάνω από το Προσοφθάλμιο
Από τον Gregg Thompson, έναν ειδήμονα παρατηρητή του βαθέος ουρανού, που ζει στο Brisbane της Αυστραλίας, και συγγραφέα του The Supernova Search Charts and Handbook (Cambridge, 1989) Ένα σκιαγράφημα ενός ουράνιου αντικειμένου αποτυπώνει πολλή περισσότερη λεπτομέρεια από όση μπορεί να εκφραστεί με λέξεις. «Μα δεν μπορώ να σχεδιάσω», λένε κάποιοι. Η σχεδίαση αστρονομικών αντικειμένων δεν απαιτεί το ταλέντο του Μιχαήλ Άγγελου. Τα τυπικά σκιαγραφήματα είναι αποτυπώσεις απλών σχημάτων με διάφορους βαθμούς σκίασης. Τα σύνεργα είναι λείο λευκό χαρτί, το είδος που χρησιμοποιείται στους εκτυπωτές, και ένα μαλακό μολύβι 2Β ή 4Β. Χρησιμοποιήστε τη μύτη του μολυβιού για αστέρες και άλλα καλά ορισμένα αντικείμενα και την πλαϊνή επιφάνεια του μολυβιού για τα νεφελώδη αντικείμενα. Το μολύβι πάνω σε χαρτί είναι το…
Δείτε περισσότερα -
Πέντε πλανήτες ορατοί ταυτόχρονα κοσμούν τον ουρανό της αυγής
Από τους οκτώ πλανήτες του Ηλιακού Συστήματος μόνο οι πέντε μπορούν να παρατηρηθούν δια γυμνού οφθαλμού. Αυτές τις μέρες μάλιστα και μέχρι το τέλος του μήνα θα είναι ορατοί και οι πέντε ταυτόχρονα. Κοιτάζοντας προς τα ανατολικά – νοτιοανατολικά πριν την ανατολή του Ήλιου μπορεί κανείς να δει τους εξής πλανήτες: Ερμής, Αφροδίτη, Άρης, Δίας, Κρόνος. Κατά σύμπτωση, η σειρά εμφάνισης των ουράνιων αυτών σωμάτων συμπίπτει με την σειρά αύξουσας απόστασής τους από τον Ήλιο. Τελευταία φορά που παρατηρήθηκε αντίστοιχη διάταξη των πλανητών ήταν τον Δεκέμβριο του 2004, ενώ η επόμενη θα είναι το 2040. Τα βλέμματα κλέβει η Αφροδίτη με φαινόμενο μέγεθος -3.81 και δεύτερος έρχεται ο Δίας με μέγεθος -2.25. Ο Ερμής βρίσκεται χαμηλά στον ορίζοντα και ο…
Δείτε περισσότερα -
Ουρανογραφία: Ο αστερισμός του Ηρακλή
Ο πέμπτος πιο μεγάλος σε έκταση αστερισμός του βορείου ημισφαιρίου, που κατέχει 1.225 τετραγ. μοίρες στον ουράνιο θόλο. Βρίσκεται ανάμεσα στον Οφιούχο, το Δράκοντα, τον Όφι, το Βόρειο Στέφανο και τη Λύρα. Παρά το μεγάλο του μέγεθος, όμως, είναι ένας αμυδρός αστερισμός, αφού αποτελείται κυρίως από αστέρες 3ου και 4ου μεγέθους. Ο Argelander καταμέτρησε 155 αστέρια στον αστερισμό με γυμνό μάτι και ο Heis 227. Από αυτά 15 είναι φωτεινότερα του 4ου μεγέθους, τα β(2.8), ζ(2.8), α(3.0), π(3.1), δ(3.1), μ(3.4), η(3.5), ι(3.8), γ(3.8), ξ(3.8), ο(3.8), τ(3.9), 109(3.9), ε(3.9) και θ(4.0). Τα αστέρια αυτά είναι κατανεμημένα σε ένα ισοσκελές τραπέζιο, που η μικρότερη του βάση είναι ενωμένη προς τα νότια με ένα πεντάγωνο. Στα ανατολικά του έχει ισοσκελές τρίγωνο που φτάνει…
Δείτε περισσότερα -
Ανακαλύφθηκαν πάνω από 1.000 νέοι αστεροειδείς κρυμμένοι στα δεδομένα του Hubble
Ο μακρύς κατάλογος των παρατηρήσεων του Hubble ερευνάται διεξοδικά από μία ομάδα αστρονόμων που το 2019 ίδρυσαν το Hubble Asteroid Hunter, σε μία προσπάθεια να βρουν νέους αστεροειδείς κρυμμένους στην τεράστια ποσότητα δεδομένων που έχει συγκεντρωθεί επί χρόνια από το διαστημικό τηλεσκόπιο. “Τα σκουπίδια ενός αστρονόμου μπορεί να είναι ο θησαυρός ενός άλλου” δήλωσε ο Sandor Kruk του Max Planck Institute for Extraterrestrial Physics, επιβεβαιώνοντας την εύρεση χιλίων νέων αστεροειδών. Τα δεδομένα του Hubble πολλές φορές απορρίπτονται αν οι παρατηρήσεις του δεν αφορούν αστεροειδείς και θεωρούνται ως “θόρυβος”. Γι’ αυτό το λόγο αφαιρούνται έτσι ώστε να ξεχωρίσουν τα δεδομένα της εκάστοτε έρευνας. Οι κυνηγοί αστεροειδών ανέλυσαν πάνω από 37.000 σύνθετες εικόνες του Hubble που καταγράφηκαν από το 2002 έως το 2021 με την…
Δείτε περισσότερα -
Μη χάσετε την σύνοδο Δία – Αφροδίτης ξημερώματα Πρωτομαγιάς!
Οι πλανήτες, όπως προδίδει η ετυμολογία της λέξης, φαίνεται να πλανώνται στον ουρανό, ανάμεσα στους απλανείς μακρινούς αστέρες. Η κίνηση αυτή έχει ως αποτέλεσμα η μεταξύ τους απόσταση, όπως αυτή προβάλλεται στην ουράνια σφαίρα και παρατηρείται από τη Γη, άλλοτε να ελαττώνεται κι άλλοτε να αυξάνεται. Όταν δύο πλανήτες προβάλλονται στην ουράνια σφαίρα σε πολύ κοντινή απόσταση μεταξύ τους, λέμε ότι λαμβάνει χώρα το φαινόμενο της συνόδου. Μια τέτοια σύνοδος θα λάβει χώρα και θα είναι παρατηρήσιμη τα ξημερώματα της Πρωτομαγιάς. Παρατηρώντας χαμηλά στα ανατολικά-νοτιοανατολικά μετά τις 05:00 και πριν την ανατολή του Ήλιου, θα δει κανείς την Αφροδίτη και τον Δία να φαίνονται στον ουρανό σε πολύ κοντινή απόσταση μεταξύ τους. Η απόσταση αυτή θα είναι 19 λεπτά της…
Δείτε περισσότερα -
Ψηλαφίζοντας τα βάθη: Νεφελώματα
Στους σπειροειδείς βραχίονες του Γαλαξία, ανάμεσα στα αστέρια, περιφέρονται χιλιάδες πελώρια νέφη αερίου και σκόνης που καλούνται νεφελώματα. Τα περισσότερα από αυτά είναι σκοτεινά, αόρατα κι αδιαφανή: αποτελούν τα χάσματα και τα κενά στο γαλαξιακό δίσκο, τα οποία του δίνουν την κερματισμένη, ρηγματώδη όψη του. Τα νέφη αυτά είναι τα μεγαλύτερα αντικείμενα στον Γαλαξία – κολοσσιαία διαστημικά προπετάσματα καπνού που αποκρύπτουν το φως εκατομμυρίων αστέρων. Γενικά, η παρουσία τους προδίδεται μόνο από την ολιγότητα αστέρων σε ορισμένους τομείς του Γαλαξία. Ενίοτε, ωστόσο, προσφέρουν φαντασμαγορικό, εξωτικό θέαμα, όταν κάποιοι αστέρες φωτίζουν τα κατά κανόνα σκοτεινά πέπλα αερίου και σκόνης. Τα νεφελώματα είναι τα μαιευτήρια του Γαλαξία, όπου γεννιούνται νέοι αστέρες. Η διαδικασία ξεκινάει στο εσωτερικό του νεφελώματος, όπου αέριο και σκόνη…
Δείτε περισσότερα -
Ουρανογραφία: Κόμη της Βερενίκης
Η Κόμη Βερενίκης είναι μια ομάδα αμυδρών αστεριών βόρεια της Παρθένου, που είναι κοντά το ένα στο άλλο και που από μεγάλη απόσταση φαίνονται σαν ένα νεφέλωμα δικαιολογώντας έτσι και το όνομά τους. Πράγματι, ο αστερισμός βρίσκεται μακριά από το γαλαξιακό επίπεδο, κοντά στο Βόρειο Πόλο του Γαλαξία, πράγμα που τον κάνει να φαίνεται πραγματικά σαν ένα σύννεφο αμυδρά λαμπρό στο σκοτάδι του ουράνιου θόλου στο σημείο αυτό. Ο αστερισμός κατέχει 386 τετραγ. μοίρες ανάμεσα στο Βοώτη, την Παρθένο, το Λέοντα και τους Θηρευτικούς Κύνες, χωρίς να έχει αστέρι λαμπρότερο του 4ου μεγέθους. Με ένα μικρό, όμως, τηλεσκόπιο μπορούμε να δούμε τους υπέροχους διπλούς αστέρες 2 Com, 24 Com, 32 και 33 Com, καθώς και τον τριπλό 35 Com. Επίσης,…
Δείτε περισσότερα -
Η Σελήνη όπως φαίνεται στον ουρανό της Κύπρου
Φωτογράφος: Θεοχάρης Τσάμπουρας Τοποθεσία: Λευκωσία, Κύπρος Κάμερα: Sony A7III Τηλεφακός: Sony FE 200-600mm F5.6-6.3 G OSS
Δείτε περισσότερα -
Ανοικτά αστρικά σμήνη: Πλειάδες
Τι είναι τα ανοικτά αστρικά σμήνη; Ανάμεσα στα αντικείμενα που προσφέρει ο νυχτερινός ουρανός για παρατήρηση, συγκαταλέγονται και τα ανοικτά αστρικά σμήνη. Πρόκειται για ομάδες δεκάδων ή εκατοντάδων αστέρων οι οποίοι συγκρατούνται χαλαρά συνδεδεμένοι μεταξύ τους μέσω βαρυτικών δυνάμεων. Οι αστέρες-μέλη ενός σμήνους έχουν κοινή ηλικία, απέχουν την ίδια απόσταση από τη Γη και έχουν σχηματιστεί από το ίδιο αρχικό νεφέλωμα αερίων και σκόνης. Αυτά τα ουράνια αντικείμενα έχουν ακανόνιστα σχήματα που δεν διατηρούνται, αλλά αντίθετα, αλλοιώνονται καθώς με την πάροδο του χρόνου τα ανοικτά σμήνη τείνουν προς διάλυση. Τέτοια σμήνη εντοπίζονται σε σπειροειδείς και ανώμαλους γαλαξίες, όχι όμως σε ελλειπτικούς, καθώς αυτοί δεν διαθέτουν υλικό για τον σχηματισμό πρωτοαστέρων. Στον δικό μας Γαλαξία έχουν εντοπιστεί και καταγραφεί περισσότερα από…
Δείτε περισσότερα -
Για την παρατήρηση του έναστρου ουρανού
«Κι εγώ κάμποση ώρα έμενα άγρυπνος παρακολουθώντας στον αλαφρογάλαζο ουρανό τ’ αστέρια. Έβλεπα αλάκερο τον ουρανό αγάλια να κουνιέται συνάστερος και το καύκαλο του κεφαλιού μου σα θόλος αστεροσκοπείου κουνιόταν κι αυτό παρακολουθώντας τ’ αστέρια. «Περισκοπεῖν ἄστρων δρόμους ὥσπερ συμπεριθέοντα» – κοίταζε την πορεία των άστρων σα να περιστρέφεσαι κι εσύ μαζί τους. Η φράση αυτή του Μάρκου Αυρήλιου γέμισε την καρδιά μου αρμονία». Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά – Νίκος Καζαντζάκης (απόσπασμα)
Δείτε περισσότερα -
Σχηματισμός των αστέρων
Το Σύμπαν έχει μια αφάνταστα μεγάλη ιεραρχική δομή, που αρχίζει από τα πελώρια υπερσμήνη γαλαξιών και καταλήγει στα ελάχιστα θραύσματα που συναντάμε στον μεσοπλανητικό χώρο. Μέσα στους γαλαξίες, των οποίων οι ακτινοβολίες χρειάζονται μέχρι και δισεκατομμύρια χρόνια για να φθάσουν σε εμάς, παρατηρούμε τεράστια νεφελώματα. Αυτά τα νεφελώματα είναι «μαιευτήρια» των αστέρων, δηλαδή οι τόποι γέννησης των αστεριών, που με τη σειρά τους είναι οι πιο βασικές δομές των γαλαξιών. Η γέννηση των αστέρων συμβαίνει όταν ένα γιγάντιο μοριακό νεφέλωμα, διαστάσεων εκατοντάδων ετών φωτός, που περιέχει κατά 90% άτομα υδρογόνου, 10% άτομα ηλίου, αλλά και βαρύτερα στοιχεία, καθώς επίσης και νερό, αμμωνία και οργανικές ενώσεις, καταρρέει, εξαιτίας των δικών του βαρυτικών δυνάμεων. Το έναυσμα για την κατάρρευση αυτή είναι συχνά…
Δείτε περισσότερα -
Ψηλαφίζοντας τα βάθη: Γαλαξίες
Υπάρχουν δύο κατηγορίες γαλαξιών που μπορούν να δουν οι ερασιτέχνες αστρονόμοι: οι σπειροειδείς και οι ελλειπτικοί. Οι σπειροειδείς γαλαξίες είναι όμοιοι με τον δικό μας. Σε μερικούς γαλαξίες οι σπειροειδείς βραχίονες είναι σφιχτά περιελιγμένοι, σχηματίζοντας σχεδόν ενιαίους δίσκους, ενώ σε άλλους έχουν πιο ανοιχτή και διαχωρισμένη διάταξη. Οι σπειροειδείς γαλαξίες έχουν περιορισμένη διασπορά μεγεθών, από συστήματα μερικών δεκάδων δισεκατομμυρίων αστέρων έως γίγαντες με αρκετά τρισεκατομμύρια ήλιους. Πολλοί από αυτούς έχουν περίπου το μέγεθος του δικού μας Γαλαξία, ο οποίος φαίνεται να είναι κάπου στον μέσο όρο. Οι ελλειπτικοί γαλαξίες, ελλειψοειδή συστήματα αστέρων χωρίς ιδιαίτερα γνωρίσματα, παρουσιάζουν πολύ μεγαλύτερη διασπορά μαζών: από νάνους ελλειπτικούς, με μερικά εκατομμύρια αστέρες, έως τους κολοσσιαίους υπεργίγαντες ελλειπτικούς που περιέχουν μέχρι και 100 τρισεκατομμύρια αστέρες. Αυτοί…
Δείτε περισσότερα -
Κορυφαία Αστρονομικά Γεγονότα 2022 – Κατεβάστε το αρχείο εδώ!
Για να κατεβάσετε το αρχείο, κάντε κλικ ΕΔΩ.
Δείτε περισσότερα -
Ανακαλύφθηκε και δεύτερος Τρωικός – συνοδός της Γης!
Ως «Τρωικοί αστεροειδείς» χαρακτηρίζονται βραχώδη αντικείμενα τα οποία μοιράζονται την ίδια τροχιά με ένα μεγαλύτερο σώμα, όπως ένας πλανήτης, προπορευόμενα σε σχέση με αυτό ή ακολουθώντας αυτό σε απόσταση που αντιστοιχεί σε συγκεκριμένα σημεία. Υπάρχουν πέντε συνολικά τέτοια σημεία (σημείο Lagrange L1, …, L5) όπου οι βαρυτικές δυνάμεις του πλανήτη και του Ήλιου συνδυάζονται έτσι, ώστε να επιτρέπεται εκεί η «παγίδευση» τέτοιων σωμάτων για δισεκατομμύρια χρόνια. Ενώ έχουν εντοπιστεί Τρωικοί γύρω από άλλους πλανήτες, όπως στον Δία για παράδειγμα, δεν υπάρχουν γνωστοί Τρωικοί της Γης, παρά μόνο ένας. Ο 2010 TK7, ο οποίος ανακαλύφθηκε το 2010 και έχει διάμετρο 400 μέτρων. Τον Δεκέμβριο του 2020 το τηλεσκόπιο Pan-STARRS 1 που βρίσκεται στη Χαβάη, ανακάλυψε αντικείμενο που ονομάστηκε 2020 XL5 και…
Δείτε περισσότερα